Monografie Podatkowe: Stanowienie, Interpretacja i Stosowanie Prawa Podatkowego – Problemy Sporne / prof. dr hab. Witold Modzelewski

Niniejsza książka powstała w związku z prowadzonymi wykładami z zakresu podstawowych problemów prawa podatkowego na Uniwersytecie Warszawskim, na innych uczelniach oraz w Instytucie Studiów Podatkowych. Jest swoistym następcą książki pt. Wstęp do nauki polskiego prawa podatkowego

Spis treści

Wykaz skrótów............................................................................................. 7

Wykaz schematów ...................................................................................... 8

Wstęp ............................................................................................... 10

Rozdział 1. Stanowienie prawa podatkowego.......................................... 13

1.1. Czym jest stanowienie prawa podatkowego?........................ 13

1.2. Czym jest prawo podatkowe?............................................... 14

1.3. Dwa przeciwstawne sposoby pojmowania stanowionego prawa podatkowego............................................................... 19

1.4. Kształtowanie treści materialnej prawa podatkowego – problemy podstawowe................................................................ 25

1.5. Empiryczne zasady legislacji podatkowej – próba syntezy.. 35

1.6. Dobra wiara w procesie tworzenia treści przepisów prawa podatkowego......................................................................... 41

1.7. „Inwestycje legislacyjne” w materialnym prawie podatkowym, czyli stanowienie prawa w złej wierze........................ 49

1.8. Tworzenie treści przepisów prawa podatkowego – w stronę racjonalnego modelu............................................................. 53

1.9. Od czego zależy wzrost albo spadek efektywności fiskalnej prawa podatkowego?............................................................. 59

1.10. Pięć podstawowych postulatywnych zasad rządzących tworzeniem prawa podatkowego................................................. 66

1.11. Charakterystyka ewolucji materialnego prawa podatkowego minionego dwudziestolecia – najistotniejsze cechy.............. 71

1.12. Legalizm procesu tworzenia treści przepisów prawa podatkowego.................................................................................. 79

1.13. Czy współczesny ustrój daje szansę tworzenia dobrego prawa podatkowego?....................................................................... 85

1.14. Przepisy przejściowe w materialnym prawie podatkowym.. 103

1.15. Konkluzje.............................................................................. 108

Rozdział 2. Istotne elementy normatywnej konstrukcji podatku............. 109

2.1. Normatywne elementy konstrukcji podatku......................... 109

2.2. Swoista podmiotowość prawno-podatkowa w podatkach pośrednich............................................................................. 111

2.3. Przedmiot opodatkowania jako normatywny element konstrukcji podatku..................................................................... 117

2.4. Subiektywna teoria przedmiotu opodatkowania................... 120

2.5. Podstawa opodatkowania – problemy sporne....................... 122

2.6. Stawki podatkowe jako normatywny element konstrukcji podatku.................................................................................. 125

2.7. Warunki płatności zobowiązania podatkowego jako element konstrukcji podatku............................................................... 126

2.8. Zobowiązanie podatkowe – istota......................................... 127

2.9. Ulgi podatkowe jako normatywny element konstrukcji podatku...................................................................................... 130

2.10. Zwrot podatku jako fakultatywny element konstrukcji podatku........................................................................................... 131

2.11. Księgi (ewidencje) podatnika jako fakultatywny element konstrukcji podatku............................................................... 133

2.12. Miejsce podmiotowej sukcesji praw i obowiązków w materialnym prawie podatkowym................................................. 135

2.13. Deklaracje podatkowe – problemy podstawowe................... 137

Rozdział 3. Interpretacja prawa podatkowego......................................... 141

3.1. Czym jest interpretacja przepisów prawa podatkowego?..... 141

3.2. Pluralizm interpretacyjny – istota problemu......................... 144

3.3. Dogmatyka przepisów materialnego prawa podatkowego.... 146

3.4. Urzędowa interpretacja przepisów prawa podatkowego a poglądy prawne podmiotów prawa podatkowego i judykatury. 148

3.5. Proces interpretacji przepisów prawa podatkowego............. 159

3.6. Zasada analogii w wykładni prawa podatkowego................. 162

3.7. Podmioty prawa podatkowego nie powinny być represjonowane za brak umiejętności przewidywania przyszłych poglądów prawnych judykatury na temat przepisów podatkowych.................................................................................. 163

3.8. Sola scriptura – przeciwieństwo subiektywnej teorii interpretacji przepisów prawa podatkowego................................ 173

3.9. Sądowa interpretacja przepisów prawa podatkowego.......... 177

3.10. Etyka obywatelska w procesie interpretacji przepisów prawa podatkowego......................................................................... 184

3.11. Konkluzje.............................................................................. 188

Rozdział 4. Stosowanie prawa podatkowego........................................... 190

4.1. Problemy pojęciowe.............................................................. 190

4.2. Podmioty stosujące prawo podatkowe.................................. 193

4.3. Bezpośrednie stosowanie przepisów prawa UE.................... 205

4.4. Wsteczne stosowanie prawa podatkowego – pojemny wyjątek od zasady............................................................................... 207

4.5. Nadużycie prawa podatkowego............................................ 208

4.6. Unikanie opodatkowania w procesie stosowania prawa podatkowego............................................................................. 209

4.7. Stosowanie prawa podatkowego będące schematem podatkowym................................................................................... 212

4.8. Czy „agresywne planowanie podatkowe” jest stosowaniem prawa podatkowego?............................................................. 215

4.9. Zasada dyskontynuacji części szczegółowej materialnego prawa podatkowego .............................................................. 217

4.10. Bezprawność prawnopodatkowa........................................... 219

4.11. Trzy odmienne postawy podmiotów stosujących prawo podatkowe (albo go niestosujących) ........................................ 221

4.12. Sądowe stosowanie prawa podatkowego, czyli skutki „kurateli” sądów nad „nieudolnym” (jakoby) prawodawcą podatkowym.......................................................................... 223

4.13. Czy podatnicy masowo, a przede wszystkim świadomie uczestniczyli w oszustwach podatkowych?.......................... 231

4.14. Stosowanie prawa podatkowego w świetle pojęcia „dobrej wiary” oraz kryterium „dochowania należytej staranności”. 236

4.15. Konkluzje.............................................................................. 239

Podsumowanie – pięć wadliwych (błędnych) założeń dotyczących współczesnego prawa podatkowego...................................................................... 241

Bibliografia ............................................................................................... 245

Akty prawne ............................................................................................... 253

Orzecznictwo sądów administracyjnych...................................................... 254

Orzecznictwo TK......................................................................................... 254

Orzecznictwo TSUE.................................................................................... 257

Inne dokumenty........................................................................................... 258