Sztuka czy naród? Monografia pisarska Andrzeja Trzebińskiego / Elżbieta Janicka

„Od dawna na temat literatury wojny i okupacji nikt nie napisał tak pasjonującej książki. Monografia Elżbiety Janickiej śmiałymi liniami kreśli obraz poezji, dramaturgii i publicystyki Andrzeja Trzebińskiego, odważnie podejmując bolesne kwestie jego artystycznych i politycznych wyborów. Dzięki temu postać pisarza staje się żywa i kontrowersyjna, a jego pełna pasji i światopoglądowych szamotań twórczość - przedmiotem naszego autentycznego zaciekawienia. To książka znakomicie uargumentowana naukowo, ale zarazem - co nietypowe w ocenie zjawisk tak odległych - pełna emocji: autorka jest zafascynowana swoim bohaterem, ale zarazem spiera się z nim i kłóci. Chciałoby się powiedzieć: jest to związek tyleż naukowy, co i uczuciowy. Mam wrażenie, że praca ta zamknie raz na zawsze pewną epokę w pisaniu o młodych autorach z kręgu "Sztuki i Narodu", którzy pozostawali pod wpływem Konfederacji Narodu - spadkobierczyni przedwojennego ONR-u. Książka Janickiej jest najlepszym przewodnikiem po twórczości Trzebińskiego, wśród prac poświęconych twórczości pokolenia Kolumbów należy do pozycji najlepszych”.

Prof. dr hab. Stanisław Bereś

"Ta książka jest rewelacją nie tylko dlatego, że prawdomównie operuje olbrzymim materiałem źródeł dokumentalnych i bibliografią stricte literacką. Jest ona rewelacją także z uwagi na umiejętności interpretacyjne, jakie poświadcza autorka - umiejętności niezrównane zwłaszcza w szczegółowych, subtelnych charakterystykach tekstów Andrzeja Trzebińskiego, przeznaczonych do druku i osobistych. (...) Charakteryzująca książkę Janickiej wiedza o literaturze ojczystej, piśmiennictwach europejskich, o tradycjach refleksji filozoficznej i złowrogich mitach imperialnych - jest gwarancją odkrywczości jej lektur".

Prof. dr hab. Alina Brodzka-Wald

Wstęp

Literatura przedmiotu - mitologizacja czy refleksja?

Próba całości

Rozdział 1

Pułapka konfederacji

1922-1941

W stronę Wacława

„Ziarno obłędu”

Historia porwania

„U” jak Uderzenie

Zło, czyli dobro

Przynęta historiozoficzna

Uniwersalizm według ojca Warszawskiego

Rozdział 2

Sprawy kultury

Ukąszenie „brzozowskie”. Polemika z Miłoszem

Palenie mostów

Mit kultury imperialnej

„Europejskie zdobycze polskiego nacjonalizmu”

Trzebińskiego Ruch Kulturowy wobec „Ruchu Kulturalnego” Kopczyńskiego

„Przeprowadzić rewolucję kultury bez pomocy artystów!”

Sztuka czy Naród?

Rozdział 3

Przedsięwzięcie osobowości

Pamiętnik czy dziennik intymny?

„Męskie fantazje”

Daremny trud awanturnika

Tanatyczna fascynacja

Namacalność śmierci

Zakład Pascala

Trzebiński contra Trzebiński

Rozdział 4

Liryka

Atelier d’ecriture

Od Czechowicza do Przybosia

Liryki prozą – propozycja interpretacji

Dziewczyna z lotu

bardzo polna

Liryk nr 5

Granatowe traczostwo

Wyprzedaż jesieni

Na górze ognia

Liryk nr 8. Zieleń oczu

Liryka: za i przeciw. Od sztuki do ideologii

Rozdział 5

Aby podnieść różę…

Aby podnieść różę… - rozpoznanie wstępne, rekonstrukcja akcji

Ucieczka z groteski

Międzyepoka

„Natchniona dziwka” i docent w szlafroku

Dziwna gra, czyli chore społeczeństwo. Pytanie o metafizykę

Z laboratorium dramatu – autorska egzegeza

Zakończenie

Podziękowania

Bibliografia

Indeks nazwisk

Art. or the Nation? On Andrzej Trzebiński’s Literały Output