Oddajemy do rąk Czytelników książkę, która syntetycznie przedstawia pięćdziesiąt dziewięć pojęć współczesnego podatku od towarów i usług w świetle stanu prawnego obowiązującego na dzień 1 stycznia 2024 roku. W narastającym od kilkunastu lat z każdym rokiem chaosie interpretacyjnym, do którego przyczynia się walnie praktyka organów podatkowych i skarbowych oraz rozbieżna i niestabilna judykatura sądów krajowych i wspólnotowych, pogłębia się ryzyko podatkowe podatników tego podatku, a wyniki procedur jurysdykcyjnych, których przedmiotem jest stosowanie prawa dotyczącego tego podatku, są w istotnej części wręcz nieprzewidywalne. Stan niepewności dotyczy również podstawowych pojęć tego podatku: zarówno podatnicy, jak i pracownicy organów podatkowych na co dzień zadają pytanie o treść norm prawnych regulujących dokumentowanie, ewidencjonowanie i deklarowanie tego podatku, która ginie w chaosie sprzecznych poglądów. Istotny jest także fakt, że podatek ten jest przedmiotem na nieznaną w przeszłości skalę zorganizowanych działań o charakterze międzynarodowym mającym na celu ucieczkę od opodatkowania i wyłudzania nienależnych zwrotów. Mimo podjęcia w ostatnich latach wielu przedsięwzięć mających na celu ograniczenie zasięgu tego zjawiska w dalszym ciągu ma ono istotny wpływ na codzienną praktykę podatkową setek tysięcy podatników tego podatku, którzy są nieświadomie wciągani w oszustwa podatkowe. Przez wiele lat – praktycznie w całym okresie od 2004 do 2015 roku – pomijano milczeniem wszystkie istotne rodzaje ryzyka interpretacyjnego związane z tym zjawiskiem, gdyż prawdopodobnie niejawnym celem strategicznym części piśmiennictwa oraz „biznesu optymalizacyjnego” było również stworzenie fałszywego obrazu tego podatku, który w wersji wspólnotowej miał być (jakoby) „bezpieczny”, „przyjazny” (dla podatników), a nawet „prosty”: bez upowszechniania tej wizji nie doszłoby do nieograniczonej skali oszustw w tym podatku.
W książce podjęto próbę sformułowania prawidłowych, zgodnych z prawem definicji wszystkich istotnych pojęć tego podatku. Być może choć trochę przyczyni się ona do ustabilizowania jego doktryny interpretacyjnej i zwiększenia bezpieczeństwa podatników oraz zwiększy przewidywalność praktyki organów stosujących prawo podatkowe. Praca stanowi również pokłosie prawie trzydziestoletniego dorobku piśmiennictwa oraz analiz prawnopodatkowych prowadzonych przez Instytut Studiów Podatkowych.
Spis treści
Wstęp ............................................................................................... 5
Wykaz ważniejszych skrótów................................................................. 6
1. Anulowanie faktury.......................................................................... 8
2. Czynności podlegające opodatkowaniu.............................................. 14
3. Deklaracja.................................................................................... 17
4. Dobra wiara.................................................................................. 23
5. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe................................................ 28
6. Dostawa łańcuchowa...................................................................... 35
7. Dostawa towarów.......................................................................... 39
8. Dostawa trójstronna...................................................................... 44
9. Eksport towarów........................................................................... 48
10. Ewidencja.................................................................................. 50
11. Faktura...................................................................................... 55
12. Faktura pusta............................................................................. 60
13. Import towarów.......................................................................... 62
14. Import usług.............................................................................. 65
15. Informacja podsumowująca.......................................................... 68
16. Jednolity Plik Kontrolny................................................................ 73
17. Karuzela podatkowa................................................................... 78
18. Kasa rejestrująca....................................................................... 83
19. Korekta podatku naliczonego....................................................... 90
20. Magazyn call-off stock................................................................ 93
21. Mechanizm podzielonej płatności................................................ 100
22. Miejsce świadczenia.................................................................. 107
23. Nadużycie prawa....................................................................... 115
24. Należyta staranność.................................................................. 118
25. Nota korygująca....................................................................... 123
26. Obowiązek podatkowy............................................................... 126
27. Odliczenie podatku.................................................................... 133
28. Odwrotne obciążenie................................................................. 139
29. Organ podatkowy...................................................................... 144
30. Oszustwo i wyłudzenie zwrotu podatku........................................ 147
32. Podatek do zapłaty.................................................................... 154
31. Płatnik.....................................................................................150
33. Podatek należny....................................................................... 160
34. Podatek naliczony.................................................................... 166
35. Podatek od wartości dodanej (VAT)............................................. 173
36. Podatnik................................................................................. 175
37. Podatnik VAT czynny................................................................. 180
38. Podstawa opodatkowania.......................................................... 184
39. Prawo unijne (harmonizacja)..................................................... 189
40. Prewspółczynnik...................................................................... 193
41. Procedury szczególne................................................................ 197
42. Proporcja................................................................................ 205
43. Przedstawiciel podatkowy.......................................................... 209
44. Refakturowanie........................................................................ 212
45. Rolnik ryczałtowy..................................................................... 215
46. Stawki podatku........................................................................ 220
47. STIR (system teleinformatyczny izby rozliczeniowej)......................225
48. Transakcja trójstronna.............................................................. 228
49. Ulga na złe długi.......................................................................233
50. Usługa (świadczenie usług)........................................................ 236
51. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów......................................242
52. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów.......................................247
53. Wiążąca Informacja Stawkowa................................................... 250
54. Wykaz podatników.....................................................................255
55. Zwolnienie od podatku............................................................... 258
56. Zwrot podatku...........................................................................262
57. Zwrot podatku naliczonego......................................................... 265
58. Zwrot podatku podróżnym.......................................................... 267
59. Zwrot różnicy podatku................................................................ 269
Bibliografia .................................................................................... 272
Wykaz literatury.............................................................................. 272
Wykaz orzecznictwa......................................................................... 276
Wykaz interpretacji i objaśnień.......................................................... 278
Pozostałe źródła.............................................................................. 279