Ochrona praw podatnika w kontroli podatkowej / Dariusz Zalewski

Książka zawiera kompendium wiedzy na temat środków i sposobów zaskarżania działań kontrolnych organów podatkowych na etapie czynności sprawdzających oraz kontroli podatkowej. Dzięki temu kontrolowany może podjąć działania zmierzające do kwestionowania niekorzystnych dla niego ustaleń organów, czy też ich błędów proceduralnych, zanim jeszcze dojdzie do wszczęcia postępowania podatkowego i wydania decyzji. Służą do tego następujące środki zaskarżania:
• sprzeciw na korektę deklaracji,
• sprzeciw na czynności kontrolne,
• zastrzeżenia i wyjaśnienia do protokołu kontroli,
• skarga na bezczynność organu czy przewlekłość prowadzonej kontroli.

Autor podjął próbę weryfikacji skali wnoszonych sprzeciwów w praktyce oraz ich przyczyn. Przeprowadził w tym zakresie badania przy wykorzystaniu orzecznictwa polskich sądów administracyjnych. Publikacja porusza także specyfikę związaną z jedną z form kontroli i nadzoru nad działalnością gospodarczą przedsiębiorców, jaką jest kontrola podatkowa, oparta nie tylko na regulacjach zawartych w Ordynacji podatkowej, lecz także w Prawie przedsiębiorców.

Książka przeznaczona jest zarówno dla kontrolowanych podatników, zwłaszcza przedsiębiorców (i ich profesjonalnych pełnomocników – adwokatów, radców prawnych, doradców podatkowych), którzy poddawani są czynnościom sprawdzającym oraz kontroli podatkowej, jak i pracowników aparatu skarbowego, którzy prowadzą takie działania.

Wykaz skrótów | str. 9

Wstęp | str. 11

Rozdział I. Czynności sprawdzające i środki ich zaskarżania | str. 15
1. Uwagi wstępne | str. 15
2. Charakter czynności sprawdzających | str. 16
3. Zakres przedmiotowy czynności sprawdzających | str. 18
4. Uprawnienia organu i podatników w toku czynności sprawdzających | str. 23
4.1. Sprzeciw na korektę deklaracji | str. 26
5. Kontrola krzyżowa | str. 29
5.1. Istota kontroli krzyżowej | str. 29
5.2. Zakres żądania organów | str. 31
5.3. Odmienność kontroli krzyżowej prowadzonej w ramach ustawy o KAS | str. 34
5.4. Problemy praktyczne w toku kontroli krzyżowej | str. 35
6. Zaskarżanie czynności sprawdzających | str. 37
7. Skarga na przewlekłość i bezczynność organów w toku czynności sprawdzających | str. 43
7.1. Wymogi formalne skargi | str. 46
7.2. Zasadność łączenia i rozdzielania skarg na bezczynność i przewlekłość | str. 49

Rozdział II. Kontrola podatkowa i środki jej zaskarżania | str. 55
1. Uwagi wstępne | str. 55
2. Kontrola sprawowana przez organy administracji publicznej | str. 59
2.1. System kontroli | str. 59
2.2. Pojęcie kontroli | str. 60
2.3. Kontrola a nadzór | str. 63
2.4. Rodzaje kontroli | str. 64
2.5. System kontroli sprawowanej przez administrację publiczną | str. 66
3. Istota kontroli podatkowej | str. 68
3.1. Cel i przedmiot kontroli podatkowej | str. 69
3.2. Strona podmiotowa kontroli podatkowej | str. 73
4. Kontrola podatkowa a inne procedury kontroli realizacji zobowiązań podatkowych | str. 76
4.1. Kontrola podatkowa a postępowanie podatkowe | str. 76
4.2. Kontrola podatkowa a czynności sprawdzające | str. 80
4.3. Kontrola podatkowa a postępowanie kontrolne i kontrola celno-skarbowa | str. 86
4.3.1. Istota postępowania kontrolnego | str. 90
4.3.2. Istota kontroli celno-skarbowej | str. 92
5. Wszczęcie kontroli podatkowej | str. 96
5.1. Treść i zakres upoważnienia do wszczęcia kontroli podatkowej | str. 98
5.2. Zasady prowadzenia kontroli podatkowej | str. 100
5.3. Dokumentacja przebiegu czynności kontrolnych | str. 108
5.3.1. Elementy dotyczące zakresu podmiotowego i przedmiotowego | str. 110
5.3.2. Elementy dotyczące materiału dowodowego | str. 110
5.3.3. Elementy mające charakter informacyjny | str. 112
5.4. Prawo do korekty | str. 113
5.4.1. Uwagi wstępne | str. 113
5.4.2. Korekta w kontroli celno-skarbowej | str. 115
5.5. Wzruszanie treści protokołu kontroli | str. 116
5.5.1. Orzecznictwo | str. 118
5.6. Sprostowanie protokołu kontroli | str. 120
5.6.1. Sprostowanie omyłki | str. 121
6. Zaskarżanie czynności organów w kontroli podatkowej | str. 121
7. Skarga na bezczynność i przewlekłość organów w kontroli podatkowej | str. 125

Rozdział III. Specyfika kontroli podatkowej przedsiębiorców | str. 129
1. Uwagi wstępne | str. 129
2. Ustawowy cel przepisów regulujących kontrolę działalności gospodarczej | str. 132
3. Podmiotowy i przedmiotowy zakres stosowania prawa przedsiębiorców w kontroli podatkowej | str. 139
3.1. Przedsiębiorca jako podmiot kontroli podatkowej | str. 142
3.2. Organy właściwe do prowadzenia kontroli podatkowej przedsiębiorców | str. 146
3.3. Działalność gospodarcza jako przedmiot kontroli | str. 149
3.4. Podmiotowe i przedmiotowe wyłączenia w zakresie stosowania ustawy – Prawo przedsiębiorców | str. 154
4. Stosowanie ustawy – Prawo przedsiębiorców w kontroli realizacji zobowiązań podatkowych | str. 162
5. Przebieg kontroli podatkowej działalności gospodarczej przedsiębiorców | str. 165
5.1. Typowanie podmiotów do kontroli i analiza prawdopodobieństwa naruszenia prawa | str. 165
5.2. Zawiadomienie o zamiarze wszczęcia kontroli | str. 169
5.3. Przesłanki wyłączające zawiadomienie przedsiębiorcy | str. 173
5.3.1. Przesłanki wyłączające zawiadomienie na podstawie Prawa przedsiębiorców | str. 174
5.3.2. Przesłanki wyłączające zawiadomienie na podstawie Ordynacji podatkowej | str. 176
5.4. Wszczęcie kontroli podatkowej u przedsiębiorcy | str. 186
5.5. Zasady prowadzenia czynności kontrolnych | str. 189
5.5.1. Zasada odszkodowania | str. 191
5.5.2. Zasada nieuwzględnienia dowodów zebranych z istotnym naruszeniem prawa | str. 192
5.5.3. Zasada prowadzenia czynności wobec kontrolowanego | str. 194
5.5.4. Zasada przeprowadzania kontroli w siedzibie kontrolowanego | str. 197
5.5.5. Zasada niezakłócania działalności kontrolowanego | str. 199
5.5.6. Zasada jednej kontroli | str. 200
5.5.7. Zasada zakazu ponownej kontroli | str. 201
5.5.8. Zasada ograniczenia czasu trwania kontroli | str. 205
5.6. Gromadzenie materiału dowodowego w kontroli podatkowej przedsiębiorców | str. 209
5.7. Zakończenie kontroli podatkowej przedsiębiorcy | str. 213
5.7.1. Elementy protokołu kontroli | str. 213
5.7.2. Wzruszenie treści protokołu kontroli | str. 219
5.7.3. Sprostowanie protokołu kontroli przedsiębiorcy | str. 223
5.7.4. Zaskarżenie protokołu kontroli przedsiębiorcy | str. 224
5.7.5. Prawo przedsiębiorcy do korekty deklaracji podatkowej | str. 226
6. Uprawnienia przysługujące przedsiębiorcom w kontroli podatkowej | str. 230

Rozdział IV. Sprzeciw wobec czynności kontrolnych jako środek prawny | str. 237
1. Uwagi wstępne | str. 237
2. Pojęcie sprzeciwu w Prawie przedsiębiorców | str. 238
3. Istota sprzeciwu wobec czynności kontrolnych | str. 241
3.1. Pojęcie środka prawnego | str. 241
3.2. Klasyfikacja środków prawnych | str. 245
3.3. Cechy sprzeciwu jako środka prawnego | str. 247
4. Cel i funkcje sprzeciwu | str. 249
5. Sprzeciwy w systemie prawa i procedurach prawnych | str. 254
5.1. Formy sprzeciwów w prawie administracyjnym i ich podział | str. 254
5.2. Uznanie sprawy za załatwioną milcząco wobec braku sprzeciwu organu | str. 258
5.3. Sprzeciw jako środek prawny – klasyfikacja | str. 260

Rozdział V. Postępowanie w przedmiocie rozstrzygania sprzeciwów | str. 269
1. Uwagi wstępne | str. 269
2. Wniesienie sprzeciwu wobec czynności kontrolnych | str. 271
2.1. Zakres podmiotowy sprzeciwu | str. 271
2.2. Warunki formalne wniesienia sprzeciwu | str. 272
2.3. Przedmiotowy zakres sprzeciwu | str. 274
2.4. Negatywne przesłanki wniesienia sprzeciwu | str. 278
2.5. Sprzeciwy wnoszone bez właściwej podstawy prawnej | str. 280
2.6. Termin na wniesienie sprzeciwu i jego przywrócenie | str. 281
2.7. Skutki wniesienia sprzeciwu dla przebiegu kontroli | str. 286
3. Postępowanie organów po wniesieniu sprzeciwu | str. 288
3.1. Rozstrzygnięcia organów pierwszej instancji | str. 288
3.2. Rozstrzygnięcia organów w zakresie sprzeciwów wnoszonych bez podstawy prawnej | str. 290
3.2.1. Postanowienie „o niedopuszczalności sprzeciwu” | str. 292
3.2.2. Poinformowanie „zwykłym pismem” o niedopuszczalności sprzeciwu | str. 294
3.2.3. Postanowienie o kontynuacji czynności kontrolnych | str. 295
3.2.4. Uznanie za skargę wniesioną w trybie przepisów działu VIII k.p.a. | str. 296
3.2.5. Umorzenie postępowania w formie decyzji | str. 302
3.2.6. Umorzenie postępowania w formie postanowienia | str. 302
3.2.7. Postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania w sprawie sprzeciwu | str. 303
3.2.8. Ustosunkowanie się do sprzeciwu w decyzji kończącej postępowanie | str. 305
3.3. Postępowanie zażaleniowe i rozstrzygnięcia organów drugiej instancji | str. 306
3.4. Sposób liczenia terminów na dokonanie przez organ czynności w sprawach rozstrzygania sprzeciwów | str. 308
3.5. Skarga na przewlekłe prowadzenie kontroli | str. 310
4. Kognicja sądów administracyjnych w sprawach sprzeciwów | str. 312

Zakończenie | str. 325

Bibliografia | str. 331