Posiadanie w konstrukcji prawnej podatków / Bogumił Pahl

Wykorzystanie instytucji posiadania w konstrukcji prawnej podatków ma złożony i interdyscyplinarny charakter. Jest to zagadnienie wieloaspektowe, które narzuca wielopłaszczyznowość badań naukowych nad tym zjawiskiem.
Podjęte w pracy kwestie skupiają się na analizie instytucji posiadania innego niż posiadanie właścicielskie. Chodzi o sytuacje, w których w przepisach normujących konstrukcję poszczególnych podatków prawodawca posługuje się wprost terminem „posiadanie” w różnych jego odmianach (posiadanie, posiadacz, posiadacz samoistny, posiadacz zależny, współposiadacz itp.) z pominięciem regulacji wskazujących na prawnie nazwane formy posiadania takie jak: dzierżawa, najem, użytkowanie, itd. Determinuje ono podmiot i przedmiot opodatkowania oraz nierozerwalnie związaną z nim podstawę opodatkowania, a także ma wpływ na wysokość stawek podatkowych i stanowi element przepisów normujących zwolnienia i ulgi podatkowe.

Koncepcja opracowania zakłada, że każdy rozdział rozpoczyna się od uwag ogólnych i kończy wnioskami.

Autor poruszył w nim m.in. zagadnienia takie jak:
- posiadanie jako element kształtujący podmiot podatku od nieruchomości
- szczególne zasady ustalenia dochodu a nakłady poniesione w czasie posiadania rzeczy
- posiadanie w strukturze podatku od towarów i usług
- posiadanie jako element podatkowoprawnego stanu faktycznego w podatku akcyzowym.

Wykaz skrótów | str. 15

Wstęp | str. 19

Rozdział I

Pojęcie posiadania w prawie | str. 27

1. Uwagi ogólne | str. 27
2. Posiadanie w prawie rzymskim | str. 28
3. Cywilistyczna koncepcja posiadania | str. 33

3.1. Pojęcie i istota posiadania | str. 33

3.2. Zewnętrzna i wewnętrzna strona posiadania | str. 37

3.3. Podmiot posiadania (posiadacz i współposiadacze) | str. 39

3.4. Posiadanie rzeczy a posiadanie praw | str. 43

3.5. Posiadanie a dzierżenie i władztwo prekaryjne | str. 47

3.6. Rodzaje posiadania | str. 49

3.6.1. Posiadanie samoistne i posiadanie zależne | str. 49

3.6.2. Posiadanie prawne i bezprawne | str. 55

3.6.3. Posiadanie w dobrej i złej wierze | str. 56

3.7. Funkcje posiadania | str. 58

3.8. Domniemania związane z posiadaniem | str. 61

3.9. Skutki posiadania | str. 64

3.10.  Ochrona posiadania | str. 65

4. Posiadanie w prawie karnym | str. 69
5. Posiadanie w prawie administracyjnym | str. 73
6. Posiadanie w ogólnym prawie podatkowym | str. 79
7. Wnioski | str. 82

Rozdział II

Problem tożsamości pojęcia posiadania w prawie cywilnym i prawie podatkowym  | str. 85

1. Uwagi ogólne | str. 85
2. Ogólna charakterystyka związków prawa cywilnego z prawem podatkowym | str. 86
3. Autonomia prawa podatkowego a cywilistyczne pojęcie posiadania | str. 93
4. Zasada pewności prawa a tożsamość znaczeniowa pojęć prawa cywilnego i podatkowego | str. 103
5. Zasięg cywilistycznej definicji „posiadania” | str. 110
6. Posiadanie w języku potocznym | str. 115
7. Zasada posługiwania się poprawnymi wyrażeniami językowymi a konteksty językowe pojęcia posiadania | str. 120
8. Wnioski | str. 122

Rozdział III

Posiadanie w konstrukcji prawnej podatków majątkowych | str. 125

1. Uwagi ogólne | str. 125
2. Podatek od nieruchomości | str. 127

2.1. Posiadanie w konstrukcji podmiotu zobowiązanego z tytułu podatku od nieruchomości | str. 127

2.1.1. Posiadacz samoistny | str. 127

2.1.2. Posiadacze nieruchomości lub ich części albo obiektów budowlanych lub ich części, stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego | str. 149

2.2. Posiadanie w konstrukcji prawnej stawek podatku od nieruchomości | str. 184

2.2.1. Zakres pojęcia posiadania w konstrukcji definicji legalnej gruntów, budynków i budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej | str. 184

2.2.2. Posiadanie a służenie przedmiotu opodatkowania do wykonywania działalności gospodarczej | str. 188

2.2.3. Współposiadanie gruntu, budynku lub budowli przez przedsiębiorcę i podmiot nieprowadzący działalności gospodarczej | str. 204

2.3. Posiadanie jako element kształtujący zwolnienia od podatku od nieruchomości  | str. 211

2.3.1. Grunty znajdujące się w posiadaniu podmiotu zarządzającego portem lub przystanią morską | str. 211

2.3.2. Władanie a posiadanie – zwolnienie gruntów i budynków znajdujących się we władaniu muzeów rejestrowanych | str. 213

2.3.3. Przekazanie w posiadanie gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa zajętych pod sztuczne zbiorniki wodne a prawo do zwolnienia | str. 214

2.3.4. Posiadanie gruntów i budynków stanowiących własność gminy przez inne podmioty a zwolnienie od podatku  | str. 216

2.3.5. Posiadanie zależne przedmiotów opodatkowania przez podmioty niebędące prowadzącymi zakłady pracy chronionej | str. 219

2.4. Współposiadanie a zwolnienie od podatku  | str. 220

2.5. Posiadanie i współposiadanie a obowiązki instrumentalne | str. 222

3. Podatek rolny | str. 224

3.1. Posiadanie w konstrukcji podmiotu zobowiązanego z tytułu podatku rolnego | str. 224

3.1.1. Posiadacz samoistny i posiadacze gruntów stanowiących własność Skarbu Państwa lub jednostki samorządu terytorialnego | str. 224

3.1.2. Posiadanie użytków rolnych przez dwa lub więcej podmiotów | str. 225

3.1.3. Łączne zobowiązanie pieniężne a współposiadanie | str. 228

3.2. Posiadanie i współposiadanie użytków rolnych a pojęcie gospodarstwa rolnego  | str. 233

3.3. Posiadanie w konstrukcji prawnej zwolnień od podatku rolnego | str. 238

3.3.1. Posiadanie użytków rolnych przez podmioty inne niż działkowcy lub stowarzyszenia ogrodowe a zwolnienie gruntów położonych na terenie rodzinnego ogrodu działkowego | str. 238

3.3.2. Zwolnienie gruntów przekazanych w posiadanie innym podmiotom niż uczelnie i federacje podmiotów systemu szkolnictwa wyższego i nauki | str. 239

3.3.3. Posiadanie zależne użytków rolnych przez podmioty niebędące prowadzącymi zakłady pracy chronionej a prawo do zwolnienia | str. 241

3.4. Posiadacz samoistny i posiadacz gospodarstwa rolnego a pojęcie podatnika podatku rolnego w odrębnych przepisach | str. 242

4. Posiadanie w konstrukcji prawnej podatku leśnego | str. 244

4.1. Posiadacze jako podmioty wykonujące działalność leśną | str. 244

4.2. Posiadacze lasów stanowiących własność skarbową lub samorządową | str. 246

5. Posiadanie w podatku od środków transportowych | str. 247

5.1. Posiadanie w konstrukcji podmiotu zobowiązanego z tytułu podatku od środków transportowych | str. 247

5.2. Posiadanie pojazdu przez zakład lub jednostkę organizacyjną jako kryterium decydujące o właściwości miejscowej organu podatkowego w podatku od środków transportowych | str. 252

6. Wnioski | str. 254

Rozdział IV

Posiadanie w podatkach dochodowych (przychodowych) | str. 257

1. Uwagi ogólne | str. 257
2. Podatek dochodowy od osób fizycznych | str. 260

2.1. Posiadanie w konstrukcji prawnej przedmiotu opodatkowania | str. 260

2.1.1. Wspólne posiadanie jako źródło przychodu  | str. 260

2.1.2. Przychody z tytułu wykonywania usług uzyskiwane od właściciela (posiadacza) nieruchomości | str. 263

2.1.3. Nakłady poczynione na rzecz w czasie jej posiadania jako koszt uzyskania przychodu | str. 265

2.1.4. Podatki z tytułu posiadania środków trwałych będących przedmiotem umowy leasingu a cena nabycia środka trwałego | str. 269

2.2. Szczególne zasady ustalenia dochodu a nakłady poniesione w czasie posiadania rzeczy | str. 272

2.3. Posiadanie biletu lotniczego a stawki podatku od przychodów uzyskanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej przez zagraniczne przedsiębiorstwa żeglugi powietrznej | str. 274

2.4. Posiadanie jako element zwolnień i ulg | str. 276

2.4.1. Posiadanie (nieposiadanie) dokumentów jako warunek skorzystania z tzw. ulgi rehabilitacyjnej | str. 276

2.4.2. Zwolnienie kwoty refundacji z tytułu opłaconej składki na obowiązkowe ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów samochodowych lub na dobrowolne ubezpieczenie casco pojazdów samochodowych  | str. 278

2.4.3. Odszkodowania wypłacone na podstawie wyroków sądowych i zawartych umów (ugód) posiadaczom gruntów wchodzących w skład gospodarstwa rolnego | str. 280

3. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych | str. 283
4. Podatek dochodowy od osób prawnych – posiadanie lokalu a prowadzenie rzeczywistej działalności gospodarczej przez zagraniczną jednostkę kontrolowaną | str. 285
5. Wnioski | str. 291

Rozdział V

Posiadanie w podatkach konsumpcyjnych | str. 293

1. Uwagi ogólne | str. 293
2. Posiadanie w konstrukcji prawnej podatku od towarów i usług | str. 294

2.1. Ciągłe posiadanie środka transportu a miejsce świadczenia usług wynajmu krótkoterminowego | str. 294

2.2. Prawa rzeczowe dające ich posiadaczowi prawo do korzystania z nieruchomości a zwolnienie od podatku usług pośrednictwa  | str. 297

2.3. Towary pozostające w posiadaniu organizacji społecznej lub jednostki organizacyjnej a zwolnienie z tytułu ich importu | str. 299

3. Posiadanie w konstrukcji prawnej podatku akcyzowego | str. 301

3.1. Posiadanie jako determinant definicji finalnego nabywcy węglowego lub gazowego | str. 301

3.2. Posiadanie w konstrukcji prawnej przedmiotu opodatkowania | str. 303

3.2.1. Przeniesienie posiadania a sprzedaż | str. 303

3.2.2. Nabycie lub posiadanie wyrobów akcyzowych znajdujących się poza procedurą zawieszenia poboru akcyzy | str. 306

3.2.3. Posiadanie suszu tytoniowego | str. 310

3.2.4. Posiadanie samochodu osobowego jako przedmiot opodatkowania akcyzą | str. 316

3.3. Posiadanie urządzeń grzewczych a zgłoszenie rejestracyjne uproszczone | str. 320

3.4. Posiadanie wyrobów akcyzowych a zastosowanie procedury zawieszenia poboru akcyzy | str. 322

3.5. Posiadanie majątku jako przesłanka zwolnienia z obowiązku złożenia zabezpieczenia akcyzowego | str. 323

3.6. Posiadanie a użycie paliw opałowych lub olejów napędowych  | str. 325

3.7. Posiadanie w konstrukcji prawnej stawek podatku | str. 327

3.8. Posiadanie a zwolnienie od podatku akcyzowego samochodów osobowych przywożonych przez osobę fizyczną, która nabyła w drodze dziedziczenia prawo własności lub prawo użytkowania tego samochodu osobowego na terytorium państwa członkowskiego  | str. 330

3.9. Obowiązek posiadacza wyrobów akcyzowych oznaczania ich legalizacyjnymi znakami akcyzy | str. 331

4. Wnioski | str. 332

Zakończenie | str. 333

Bibliografia  | str. 341

Orzecznictwo | str. 355