Prawo podatkowe z kazusami i pytaniami / Paweł Borszowski

Podręcznik jest pracą zbiorową pracowników i doktorantów Katedry Prawa Finansowego Wydziału Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytetu Wrocławskiego.

W książce w sposób przejrzysty przedstawiono złożone zagadnienia dotyczące prawa podatkowego:

• od podstawowych pojęć, takich jak: podatek, źródła zobowiązań podatkowych, wykładnia i stosowanie prawa podatkowego;
• do bardziej szczegółowych: zobowiązania podatkowe, kontrola podatkowa, poszczególne rodzaje podatków i opłaty samorządowe.

W drugim wydaniu uwzględniono zmiany zarówno w ogólnym, jak i szczegółowym prawie podatkowym.

Dotyczą one m.in. następujących zagadnień:

• rozstrzyganie sporów dotyczących podwójnego opodatkowania między państwami członkowskimi UE,
• procedura eliminowania podwójnego opodatkowania w przypadku korekty zysku podmiotów powiązanych,
• wydawanie uprzednich porozumień cenowych.

Analizie poddano także zmiany, które wejdą w życie z dniem 1.07.2020 r., w tym: umowę o współdziałanie, porozumienie podatkowe, audyt podatkowy. Autorzy omawiają również regulacje dotyczące białej listy podatników podatku od towarów i usług, a także unormowanie solidarnej odpowiedzialności podatnika wprowadzonej art. 117ba Ordynacji podatkowej.

W podręczniku ponadto znajdują się materiały pomocnicze niezbędne do nauki przed kolokwium lub egzaminem:

• kazusy, które Czytelnik może samodzielnie rozwiązać,
• zestaw pytań kontrolnych pomocnych w utrwaleniu wiedzy,
• spis polecanej literatury do pogłębionej analizy zagadnień.

Przy każdym kazusie i pytaniu kontrolnym zamieszczono szkic odpowiedzi bądź wskazówki, w którym miejscu książki znajduje się materiał ułatwiający sformułowanie poprawnej odpowiedzi.

Wykaz skrótów 13
Wstęp 15
Część I. Zagadnienia wprowadzające 17
Rozdział 1. Pojęcie podatku i prawa podatkowego 19
1.1. Definicja podatku 19
1.2. Zakres konstrukcji prawnej podatku 25
1.3. Problem granic opodatkowania 33
1.4. Pojęcie prawa podatkowego 34
Pytania kontrolne 35
Odpowiedzi na pytania 35
Rozdział 2. Źródła, wykładnia i stosowanie prawa podatkowego 37
2.1. Pojęcie i zakres źródeł prawa podatkowego 37
2.2. Konstytucja 38
2.3. Ustawy 41
2.4. Międzynarodowe prawo podatkowe 43
2.5. Unijne prawo podatkowe 45
2.6. Rozporządzenia 47
2.7. Akty prawa miejscowego 48
2.8. Istota wykładni prawa podatkowego 50
2.9. Rodzaje wykładni prawa podatkowego 52
2.10. Stosowanie prawa podatkowego 57
Pytania kontrolne 60
Kazusy 60
Odpowiedzi na pytania 61
Rozwiązania kazusów 64
Część II. Ogólne prawo podatkowe 67
Rozdział 3. Ogólne prawo podatkowe w systemie prawa podatkowego 69
3.1. Ogólne a szczegółowe prawo podatkowe 69
3.2. Elastyczność przepisów prawa podatkowego 71
3.3. Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania – pomiędzy elastycznością a definiowaniem 74
3.4. Stosunek prawny zobowiązania podatkowego 79
Pytania kontrolne 81
Odpowiedzi na pytania 81
Rozdział 4. Zobowiązanie podatkowe 83
4.1. Powstanie zobowiązań podatkowych 83
4.2. Odpowiedzialność podatnika, płatnika i inkasenta 84
4.2.1. Zagadnienia wstępne 84
4.2.2. Odpowiedzialność podatnika 86
4.2.3. Odpowiedzialność płatnika i inkasenta 88
4.3. Zabezpieczenie wykonania zobowiązań podatkowych 89
4.3.1. Zabezpieczenie zobowiązań podatkowych na podstawie art. 33–33c o.p. 90
4.3.2. Zabezpieczenie zobowiązań podatkowych na podstawie art. 33d o.p. 93
4.3.3. Hipoteka przymusowa 95
4.3.4. Zastaw skarbowy 98
4.4. Terminy płatności podatku i zaległość podatkowa 101
4.5. Dodatkowe zobowiązanie podatkowe 106
4.5.1. Wstęp 106
4.5.2. Przesłanki ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego 106
4.5.3. Ustalenie wysokości dodatkowego zobowiązania podatkowego 108
4.5.4. Wyłączenie stosowania dodatkowego zobowiązania podatkowego 110
4.5.5. Przedawnienie prawa do wydania decyzji podatkowej 110
4.6. Wygaśnięcie zobowiązań podatkowych 111
4.7. Nadpłata 122
4.7.1. Pojęcie nadpłaty podatku 122
4.7.2. Moment powstania nadpłaty 124
4.7.3. Stwierdzenie nadpłaty podatku 126
4.7.4. Zaliczenie i zwrot nadpłaty 128
4.7.5. Wygaśnięcie prawa do zwrotu nadpłaty podatku 130
4.8. Odpowiedzialność osób trzecich 131
4.8.1. Zasady odpowiedzialności 131
4.8.2. Zakres przedmiotowy odpowiedzialności 132
4.8.3. Kategorie podmiotów odpowiedzialnych jako osoby trzecie 133
4.9. Deklaracje, informacje podatkowe, informacje o schematach podatkowych i rachunki 143
Orzecznictwo i interpretacje 150
Pytania kontrolne 153
Kazusy 154
Odpowiedzi na pytania 158
Rozwiązania kazusów 159
Rozdział 5. Postępowanie podatkowe 163
5.1. Specyfika postępowania podatkowego 163
5.2. Przebieg postępowania podatkowego 166
5.2.1. Strona w postępowaniu podatkowym 166
5.2.2. Wszczęcie postępowania 169
5.2.3. Czynności podejmowane w toku postępowania 170
5.2.4. Dowody w postępowaniu podatkowym 172
5.2.5. Oszacowanie podstawy opodatkowania 177
5.2.6. Decyzja 178
5.2.7. Odwołanie i postępowanie odwoławcze 180
5.2.8. Tryby wzruszania decyzji ostatecznych 181
5.2.9. Postępowania szczególne, do których stosuje się przepisy działu IV Ordynacji podatkowej 182
5.3. Postępowanie podatkowe w przypadku unikania opodatkowania 191
5.4. Postępowanie podatkowe a czynności sprawdzające 194
Orzecznictwo 197
Pytania kontrolne 200
Kazusy 201
Odpowiedzi na pytania 201
Rozwiązania kazusów 204
Rozdział 6. Kontrola podatkowa i kontrola celno-skarbowa 205
6.1. Istota i zakres kontroli podatkowej 205
6.2. Przebieg kontroli podatkowej 207
6.3. Organy i jednostki organizacyjne Krajowej Administracji Skarbowej 213
6.4. Kontrola celno-skarbowa 218
6.5. Pozostałe procedury realizowane przez Krajową Administrację Skarbową 229
Pytania kontrolne 234
Kazus 234
Odpowiedzi na pytania 235
Rozwiązanie kazusu 239
Część III. Szczegółowe prawo podatkowe 241
Rozdział 7. Podatek dochodowy od osób fizycznych 243
7.1. Charakter prawny 243
7.2. Podmiot podatku 244
7.3. Podatek dochodowy od osób fizycznych jako podatek osobisty 245
7.4. Przedmiot podatku 247
7.4.1. Źródła przychodów 249
7.4.2. Przychód 251
7.4.3. Koszty uzyskania przychodów 253
7.5. Podstawa obliczenia podatku 256
7.6. Obliczanie podatku 260
7.7. Pobór podatku 262
7.8. Uproszczone formy opodatkowania 263
7.8.1. Istota i zakres uproszczonych form opodatkowania 263
7.8.2. Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych 265
7.8.3. Karta podatkowa 271
7.8.4. Ryczałt od przychodów osób duchownych 275
Orzecznictwo 276
Pytania kontrolne 277
Kazusy 277
Odpowiedzi na pytania 279
Rozwiązania kazusów 279
Rozdział 8. Podatek dochodowy od osób prawnych 283
8.1. Charakter prawny 283
8.2. Podmiot podatku 284
8.3. Zwolnienia podmiotowe 287
8.4. Przedmiot opodatkowania 288
8.5. Podstawa opodatkowania 293
8.6. Stawki podatkowe 294
8.7. Pobór podatku 296
Pytania kontrolne 297
Kazusy 297
Odpowiedzi na pytania 298
Rozwiązania kazusów 299
Rozdział 9. Podatek od towarów i usług 301
9.1. Charakter prawny 301
9.2. Podmiot 305
9.3. Przedmiot 308
9.3.1. Wyłączenia ustawowe 310
9.3.2. Dostawa towarów 311
9.3.3. Świadczenie usług 312
9.3.4. Eksport towarów 313
9.3.5. Import towarów 314
9.3.6. Wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) 314
9.3.7. Wewnątrzwspólnotowa dostawa towarów (WDT) 315
9.3.8. Zwolnienia przedmiotowe 315
9.4. Podstawa opodatkowania 316
9.5. Powstanie obowiązku podatkowego 319
9.6. Obowiązki podatnika 321
9.6.1. Obowiązek rejestracji 321
9.6.2. Termin składania deklaracji 321
Orzecznictwo 327
Kazusy 328
Rozwiązania kazusów 328
Rozdział 10. Podatek akcyzowy 331
10.1. Charakter prawny 331
10.2. Regulacja krajowa i unijna 332
10.3. Konstrukcja normatywna 333
10.3.1. Podmiot podatku 333
10.3.2. Przedmiot opodatkowania 335
10.3.3. Podstawa opodatkowania i stawki podatkowe 341
10.3.4. Obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe 343
10.3.5. Ulgi i zwolnienia podatkowe 351
10.3.6. Technika poboru 352
Orzecznictwo i interpretacje 353
Pytania kontrolne 356
Kazusy 357
Odpowiedzi na pytania 358
Rozwiązania kazusów 359
Rozdział 11. Podatek od gier 361
11.1. Charakter prawny 361
11.2. Konstrukcja normatywna 362
11.2.1. Podmiot podatku 362
11.2.2. Przedmiot opodatkowania 364
11.2.3. Podstawa opodatkowania i stawki podatku 366
11.2.4. Obowiązki podatników 367
11.2.5. Dopłaty 368
Orzecznictwo i interpretacje 369
Pytania kontrolne 369
Kazusy 369
Odpowiedzi na pytania 370
Rozwiązania kazusów 371
Rozdział 12. Pozostałe podatki państwowe 373
12.1. Podatek tonażowy 373
12.1.1. Charakter normatywny 373
12.1.2. Konstrukcja normatywna 373
12.1.2.1. Podmiot podatku 373
12.1.2.2. Przedmiot opodatkowania 375
12.1.3. Podstawa opodatkowania i stawki podatkowe 375
12.1.4. Obowiązek i zobowiązanie podatkowe oraz ustalanie i pobór należności podatkowych 376
12.2. Podatek od wydobycia niektórych kopalin 378
12.3. Podatek od niektórych instytucji fi nansowych 380
Interpretacje 385
Pytania kontrolne 386
Kazusy 386
Odpowiedzi na pytania 387
Rozwiązania kazusów 390
Rozdział 13. Podatki i opłaty samorządowe 391
13.1. Podatek od nieruchomości 391
13.1.1. Podmiot 392
13.1.2. Przedmiot 394
13.1.3. Podstawa opodatkowania 395
13.1.4. Stawki podatku 396
13.1.5. Powstanie i wygaśnięcie obowiązku podatkowego 398
13.1.6. Czynności i dokumenty związane z podatkiem od nieruchomości 399
13.1.7. Terminy i sposoby płatności podatku od nieruchomości 400
13.1.8. Zwolnienia od podatku od nieruchomości 401
13.2. Podatek rolny i leśny 401
13.2.1. Podatek rolny 401
13.2.2. Podatek leśny 411
13.3. Podatek od środków transportowych 416
13.3.1. Konstrukcja normatywna 416
13.3.1.1. Zakres podmiotowy 416
13.3.1.2. Przedmiot opodatkowania 416
13.3.2. Podstawa opodatkowania i stawki podatkowe 418
13.3.3. Obowiązek podatkowy i zobowiązanie podatkowe 419
13.3.4. Ulgi i zwolnienia podatkowe 422
13.4. Podatek od czynności cywilnoprawnych 422
13.4.1. Przedmiot opodatkowania 423
13.4.2. Podstawa opodatkowania 426
13.4.3. Stawka podatku 427
13.4.4. Obowiązek podatkowy 429
13.4.5. Zwolnienia 430
13.4.6. Zapłata, pobór i zwrot podatku 431
13.5. Podatek od spadków i darowizn 432
13.5.1. Uwagi ogólne 432
13.5.2. Konstrukcja podatku od spadków i darowizn 433
13.6. Opłaty samorządowe 442
13.6.1. Cechy opłat samorządowych 442
13.6.2. Opłata skarbowa 442
13.6.3. Opłata targowa 445
13.6.4. Opłata miejscowa i uzdrowiskowa 447
13.6.5. Opłata reklamowa 449
13.6.6. Opłata od posiadania psów 450
13.6.7. Opłata planistyczna 451
13.6.8. Opłata adiacencka 451
13.6.9. Opłaty związane z korzystaniem z dróg publicznych 453
13.6.10. Opłaty związane z normalnym korzystaniem z dróg 454
13.6.11. Opłaty za zajęcie pasa drogowego 454
13.6.12. Opłaty związane z korzystaniem ze środowiska naturalnego 455
13.6.13. Opłaty za gospodarcze wykorzystywanie środowiska naturalnego 455
13.6.14. Opłata za wycięcie drzew i krzewów 456
Orzecznictwo i interpretacje 456
Pytania kontrolne 460
Kazusy 461
Odpowiedzi na pytania 463
Rozwiązania kazusów 472
Bibliografia 477
Autorzy 481