Udziały jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych / Przemysław Pest

Przedmiotem badań w niniejszej monografii jest instytucja udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych oraz podatku dochodowego od osób prawnych.

Obecnie wszystkie jednostki samorządu terytorialnego partycypują zatem we wpływach z obu podatków dochodowych. W ten sposób prawie 50% wpływów z podatku dochodowego od osób fizycznych pobieranego na zasadach ogólnych oraz prawie 23% wpływów z podatku dochodowego od osób prawnych wpływa do budżetów jednostek samorządu terytorialnego. W rezultacie udziały we wpływach z podatków dochodowych są jednym z najważniejszych dochodów jednostek samorządu terytorialnego. Stanowią około 21% wszystkich dochodów oraz około 42% dochodów własnych jednostek samorządu terytorialnego wszystkich szczebli.

Głównym celem pracy jest rozstrzygnięcie najistotniejszych kwestii teoretycznych i praktycznych dotyczących udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych, takich jak: charakter prawny udziałów, miejsce udziałów w strukturze dochodów jednostek samorządu terytorialnego, funkcje udziałów oraz sposób ich rozliczania pomiędzy budżetem państwa a budżetami jednostek samorządu terytorialnego. Dla realizacji tego celu przedstawione i zbadane zostaną regulacje prawne oraz wypowiedzi doktryny dotyczące udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych. Wspomnianemu zadaniu podporządkowany został podział treści monografii na rozdziały. W każdym z rozdziałów zrealizowany zostanie również określony cel szczegółowy.

W pierwszym rozdziale będzie to odpowiedź na pytanie o pojęcie i charakter prawny udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych. Aby jej udzielić, konieczne będzie przedstawienie sposobów podziału dochodów publicznoprawnych pomiędzy budżet państwa a budżety jednostek samorządu terytorialnego.

Drugi rozdział będzie poświęcony miejscu udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych w strukturze dochodów samorządu terytorialnego. Będzie tam podjęta próba odpowiedzi na pytanie, czy udziały we wpływach z podatków dochodowych można uznać za dochody własne jednostek samorządu terytorialnego.

Celem trzeciego rozdziału będzie porównanie polskich regulacji prawnych udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych z analogicznymi regulacjami obowiązującymi w wybranych państwach europejskich, takich jak: Czechy, Hiszpania, Niemcy, Włochy oraz kraje skandynawskie.

Rozdział czwarty będzie dotyczył funkcji udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych. Celem tych rozważań będzie przedstawienie i zbadanie funkcji fiskalnej i pozafiskalnych funkcji udziałów, ze szczególnym uwzględnieniem różnicy pomiędzy funkcjami założonymi a funkcjami realizowanymi tej instytucji.       

Przedmiotem rozdziału piątego będą materialnoprawne aspekty obliczania wysokości udziałów jednostek samorządu terytorialnego we wpływach z podatków dochodowych. Analizie poddane zostaną: wpływ konstrukcji podatków dochodowych na wysokość udziałów, ewolucja regulacji prawnej wskaźników procentowych udziałów w kolejnych ustawach regulujących problematykę dochodów jednostek samorządu terytorialnego oraz kryteria podziału udziałów pomiędzy poszczególne jednostki samorządu terytorialnego danego szczebla. Celem tych rozważań będzie odpowiedź na pytanie, na ile regulacje materialnoprawne, decydujące o wysokości udziałów, pozwalają na uznanie tej instytucji za stabilny dochód jednostek samorządu terytorialnego.

Rozdział szósty poświęcony będzie procedurze przekazywania jednostkom samorządu terytorialnego udziałów we wpływach z podatków dochodowych, odsetkom od udziałów oraz sądowej ochronie jednostek samorządu terytorialnego w przypadku nieprzekazania udziałów, przekazania ich w niewłaściwej wysokości lub też przekazania ich w nieodpowiednim terminie. Celem rozdziału będzie przedstawienie i zbadanie, na ile regulacje prawne dotyczące wskazanych zagadnień stanowią wystarczającą gwarancję samodzielności finansowej jednostek samorządu terytorialnego.