Podręcznik stanowi kompletny wykład z zakresu postępowania
administracyjnego w ścisłym znaczeniu (tzw. jurysdykcyjnego),
postępowania w sprawach wydawania zaświadczeń, postępowania w
sprawach skarg i wniosków, postępowania egzekucyjnego w
administracji oraz postępowania przed sądami administracyjnymi.
Całość uzupełnia omówienie najważniejszych zagadnień ogólnych,
wprowadzających czytelnika w zasadniczą problematykę książki.
Szóste wydanie uwzględnia zmienione oraz nowe regulacje,
dotyczące m.in.:
• doręczania dokumentów w postępowaniu administracyjnym i
sądowoadministracyjnym,
• obowiązków i uprawnień wierzyciela i dozorcy,
• zasad dotyczących rozpatrywania środków zaskarżenia,
• egzekucji z majątku osobistego zobowiązanego i majątku
wspólnego,
• egzekucji z praw majątkowych zarejestrowanych w rejestrze
akcjonariuszy,
• przesłanek i form umorzenia postępowania,
• zbiegu egzekucji,
• uchylenia czynności egzekucyjnej.
Skondensowana forma i przejrzysty układ podręcznika, liczne
wyliczenia, przykłady, a także porównania i przeciwstawienia
pokrewnych lub podobnych kwestii i pojęć uławiają zrozumienie i
przyswojenie omawianych zagadnień. Szczegółowo przedstawione
zostały problemy niejasne w świetle przepisów prawa oraz budzące
kontrowersje w piśmiennictwie i judykaturze. Prezentując takie
kwestie przytoczono najbardziej reprezentatywne poglądy doktryny,
orzeczenia sądów oraz stanowisko autora.
Publikacja przeznaczona jest przede wszystkim dla studentów prawa
i administracji. Zainteresuje również pracowników organów
administracji publicznej, przedstawicieli nauki prawa
administracyjnego oraz prawników praktyków – adwokatów, radców
prawnych, sędziów, prokuratorów.
Wykaz
skrótów..............................................................................................................
17
Część pierwsza
ZAGADNIENIA OGÓLNE
Rozdział I
Geneza i rozwój postępowania administracyjnego i sądownictwa
administracyjnego........................................................................................................
23
1.
Europa....................................................................................................................
23
2.
Polska.....................................................................................................................
27
2.1. Okres
międzywojenny..................................................................................
27
2.2. Okres po II wojnie
światowej.......................................................................
30
Rozdział II
Pojęcie postępowania
administracyjnego...............................................................
41
1. Postępowanie administracyjne w szerokim
znaczeniu.................................. 41
2. Postępowanie administracyjne w wąskim
znaczeniu..................................... 44
2.1.
Pojęcie.............................................................................................................
44
2.2.
Rodzaje............................................................................................................
47
3. Normy proceduralne w systemie prawa
administracyjnego......................... 53
4. Zakres regulacji objętej Kodeksem postępowania
administracyjnego........ 55
Rozdział III
Zasady ogólne postępowania
administracyjnego..................................................
59
1. Charakter prawny, zakres obowiązywania i
funkcje...................................... 59
2. Katalog
zasad.........................................................................................................
62
Część druga
POSTĘPOWANIE ADMINISTRACYJNE W ŚCISŁYM ZNACZENIU
(TZW. JURYSDYKCYJNE)
Rozdział I
Organy prowadzące
postępowanie............................................................................
81
1.
Charakterystyka...................................................................................................
81
1.1. Uwagi
ogólne..................................................................................................
81
1.2. Organy administracji
rządowej...................................................................
81
1.2.1. Naczelne organy administracji
rządowej........................................ 82
1.2.2. Inne centralne organy administracji
rządowej.............................. 82
1.2.3. Terenowe organy rządowej administracji
zespolonej.................... 85
1.2.4. Terenowe organy rządowej administracji
niezespolonej.............. 86
1.3. Organy samorządu
terytorialnego..............................................................
87
1.4. Organy administracji w znaczeniu
funkcjonalnym................................. 88
2. Właściwość
organów............................................................................................
90
2.1. Pojęcie
właściwości........................................................................................
90
2.2. Spory o
właściwość........................................................................................
96
3. Wyłączenie organu, wyłączenie pracownika organu i członka
organu
kolegialnego...........................................................................................................
98
Rozdział II
Uczestnicy postępowania
administracyjnego........................................................
103
1.
Strona.....................................................................................................................
103
1.1. Pojęcie
strony.................................................................................................
103
1.2. Zdolność
procesowa......................................................................................
108
1.3. Pełnomocnictwo
strony................................................................................
110
1.4. Następstwo
proceduralne.............................................................................
113
2. Uczestnicy (podmioty) na prawach
strony.......................................................
113
2.1.
Pojęcie.............................................................................................................
113
2.2. Udział organizacji społecznej w
postępowaniu........................................ 115
2.3. Udział prokuratora w
postępowaniu..........................................................
117
2.4. Udział Rzecznika Praw Obywatelskich w
postępowaniu........................ 121
2.5. Udział Rzecznika Praw Dziecka w
postępowaniu.................................... 123
2.6. Udział Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorców
w
postępowaniu.............................................................................................
124
3. Osoby
zainteresowane.........................................................................................
124
4. Inni
uczestnicy......................................................................................................
125
Rozdział III
Zasady wnoszenia podań, doręczeń i
wezwań........................................................
127
1. Wnoszenie
podań.................................................................................................
127
2. Doręczanie dokumentów i inne formy
zawiadamiania.................................. 130
3.
Wezwania...............................................................................................................
137
Rozdział IV
Terminy...........................................................................................................................
141
1. Rodzaje
terminów.................................................................................................
141
2. Obliczanie
terminów............................................................................................
143
3. Terminy załatwiania
spraw.................................................................................
145
Rozdział V
Postępowanie przed organami I
instancji...............................................................
153
1. Wszczęcie
postępowania.....................................................................................
153
1.1. Tryb
wszczęcia...............................................................................................
153
1.2. Współuczestnictwo
stron.............................................................................
157
2. Postępowanie
wyjaśniające.................................................................................
159
2.1. Postępowanie wyjaśniające a postępowanie
dowodowe.......................... 159
2.2. Inicjatywa
dowodowa...................................................................................
161
2.2.1. Ciężar dowodu i obowiązek
dowodzenia........................................ 161
2.2.2. Żądanie dowodowe
strony.................................................................
166
2.3.
Dowody...........................................................................................................
167
2.3.1.
Pojęcie...................................................................................................
167
2.3.2.
Dokumenty..........................................................................................
168
2.3.3.
Świadkowie..........................................................................................
170
2.3.4. Opinie
biegłych...................................................................................
176
2.3.5.
Oględziny.............................................................................................
177
2.3.6. Przesłuchanie
strony..........................................................................
177
2.4. Formy postępowania
dowodowego............................................................
178
2.4.1.
Rozprawa..............................................................................................
178
2.4.2. Postępowanie
gabinetowe..................................................................
180
2.5. Uprawdopodobnienie i
prawdopodobieństwo..........................................
180
2.6. Domniemania i fikcje
prawne.....................................................................
182
3.
Mediacja.................................................................................................................
184
4. Zawieszenie
postępowania..................................................................................
187
5. Umorzenie
postępowania....................................................................................
189
6.
Ugoda.....................................................................................................................
192
7. Decyzja
administracyjna.....................................................................................
194
7.1. Istota
decyzji...................................................................................................
194
7.2. Elementy
decyzji............................................................................................
196
7.3. Podstawa prawna
decyzji.............................................................................
197
7.4. Uzasadnienie
decyzji.....................................................................................
202
7.5. Uzupełnienie, sprostowanie i wyjaśnienie treści
decyzji........................ 204
7.6. Wykonanie decyzji organu I
instancji........................................................
205
7.7. Decyzja administracyjna jako prawna forma działania
administracji. 207
7.7.1. Pojęcie aktu
administracyjnego.......................................................
207
7.7.2. Rodzaje aktów
administracyjnych...................................................
209
7.7.3. Moc obowiązująca aktu
administracyjnego................................... 213
8. Milczące załatwienie
sprawy..............................................................................
215
9.
Postanowienia.......................................................................................................
217
10. Udostępnianie akt
sprawy................................................................................
219
11. Postępowanie
uproszczone...............................................................................
223
Rozdział VI
Postępowanie odwoławcze i
zażaleniowe................................................................
225
1. Istota i rodzaje środków
prawnych....................................................................
225
2.
Odwołanie.............................................................................................................
228
2.1. Istota postępowania
odwoławczego............................................................
228
2.2. Forma, treść i tryb wniesienia
odwołania.................................................. 231
2.3. Postępowanie przed organem
odwoławczym........................................... 233
2.4. Zasady orzekania w II
instancji...................................................................
235
2.5. Rozstrzygnięcia organu
odwoławczego.....................................................
238
3.
Zażalenie................................................................................................................
240
4. Wniosek o ponowne rozpatrzenie
sprawy........................................................
242
Rozdział VII
Postępowania
nadzwyczajne......................................................................................
245
1. Uwagi
ogólne.........................................................................................................
245
2. Wznowienie
postępowania.................................................................................
247
2.1. Przesłanki wznowienia
postępowania.......................................................
247
2.2. Właściwość
organów....................................................................................
249
2.3. Tryb i termin do wniesienia żądania
wznowienia.................................... 250
2.4.
Suspensywność..............................................................................................
251
2.5. Przebieg postępowania
wznowieniowego..................................................
251
2.6. Rozstrzygnięcia w postępowaniu
wznowieniowym................................ 252
3. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności
decyzji.......................... 253
3.1. Przesłanki stwierdzenia nieważności
decyzji........................................... 253
3.2. Właściwość
organów....................................................................................
254
3.3. Przedawnienie dopuszczalności wszczęcia
postępowania...................... 255
3.4.
Suspensywność..............................................................................................
255
3.5. Rozstrzygnięcia w postępowaniu w sprawie stwierdzenia
nieważności
decyzji.......................................................................................
255
4. Postępowania nadzwyczajne w odniesieniu do
postanowień........................ 256
5. Wzruszenie decyzji ostatecznej ze względów
celowościowych...................... 257
5.1. Uwagi
ogólne..................................................................................................
257
5.2. Wzruszenie decyzji w trybie art. 154 i 155
k.p.a....................................... 258
5.3. Tak zwane wywłaszczenie prawa (art. 161
k.p.a.)..................................... 259
5.4. Stwierdzenie wygaśnięcia decyzji (art. 162 § 1
k.p.a.).............................. 259
5.5. Uchylenie decyzji wydanej z zastrzeżeniem dopełnienia
określonej
czynności (art. 162 § 2
k.p.a.).......................................................................
262
6. Zbieg postępowań
nadzwyczajnych...................................................................
263
Rozdział VIII
Opłaty i koszty
postępowania....................................................................................
269
1. Uwagi
ogólne.........................................................................................................
269
2. Opłaty
administracyjne.......................................................................................
270
3. Koszty
postępowania...........................................................................................
271
Rozdział IX
Odszkodowanie za szkodę spowodowaną wydaniem lub wzruszeniem
decyzji..............................................................................................................................
275
Część trzecia
POSTĘPOWANIE W SPRAWACH WYDAWANIA ZAŚWIADCZEŃ
Rozdział I
Istota
zaświadczenia.....................................................................................................
281
Rozdział II
Przebieg
postępowania................................................................................................
287
Część czwarta
POSTĘPOWANIE W SPRAWACH SKARG I WNIOSKÓW
Rozdział I
Zagadnienia
ogólne......................................................................................................
293
Rozdział II
Składanie, przyjmowanie i załatwianie skarg i
wniosków.................................. 297
Rozdział III
Zbieg postępowania skargowego i postępowania
jurysdykcyjnego................... 301
Część piąta
POSTĘPOWANIE EGZEKUCYJNE W ADMINISTRACJI
Rozdział I
Zagadnienia
ogólne......................................................................................................
305
1. Istota i zakres stosowania egzekucji
administracyjnej................................... 305
2. Zasady ogólne postępowania
egzekucyjnego...................................................
307
3. Podmioty postępowania
egzekucyjnego...........................................................
312
3.1. Organ
egzekucyjny........................................................................................
312
3.2.
Wierzyciel.......................................................................................................
315
3.3.
Zobowiązany..................................................................................................
318
3.4. Prokurator, Rzecznik Praw Obywatelskich, Rzecznik Praw
Dziecka,
Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, organizacja
społeczna...... 319
3.5. Inni
uczestnicy...............................................................................................
321
Rozdział II
Przebieg postępowania
egzekucyjnego....................................................................
327
1. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego i przystąpienie do
egzekucji........ 327
2. Egzekucja z majątku osobistego zobowiązanego i majątku
wspólnego....... 332
3. Zmiany podmiotowe i
przedmiotowe...............................................................
334
4. Przerwanie toku
postępowania..........................................................................
335
4.1. Zawieszenie
postępowania...........................................................................
335
4.2. Wstrzymanie postępowania egzekucyjnego oraz wstrzymanie
czynności
egzekucyjnych.............................................................................
337
4.3. Umorzenie
postępowania.............................................................................
338
5. Postępowanie
uproszczone.................................................................................
340
6. Zbieg
egzekucji......................................................................................................
341
7. Zakończenie
postępowania.................................................................................
345
Rozdział III
Środki
egzekucyjne.......................................................................................................
347
1. Egzekucja należności
pieniężnych.....................................................................
347
1.1. Egzekucja z
pieniędzy...................................................................................
347
1.2. Egzekucja z wierzytelności
pieniężnych....................................................
348
1.2.1. Egzekucja z wynagrodzenia za
pracę............................................... 348
1.2.2. Egzekucja ze świadczeń z zaopatrzenia emerytalnego oraz
z ubezpieczenia
społecznego.............................................................
349
1.2.3. Egzekucja z rachunków bankowych i wkładów
oszczędnościowych.............................................................................
350
1.2.4. Egzekucja z innych wierzytelności
pieniężnych............................ 353
1.3. Egzekucja z innych praw
majątkowych......................................................
354
1.3.1. Egzekucja z praw z instrumentów finansowych zapisanych
na
rachunkach oraz z wierzytelności z rachunków pieniężnych......
354
1.3.2. Egzekucja z praw majątkowych zarejestrowanych w
rejestrze
akcjonariuszy.......................................................................................
355
1.3.3. Egzekucja z tzw. zmaterializowanych papierów
wartościowych..... 358
1.3.4. Egzekucja z
weksla..............................................................................
359
1.3.5. Egzekucja z praw własności
intelektualnej..................................... 360
1.3.6. Egzekucja z udziału w spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością............................................................................
361
1.3.7. Egzekucja z pozostałych praw
majątkowych.................................. 362
1.4. Egzekucja z
ruchomości...............................................................................
362
1.4.1.
Etapy.....................................................................................................
362
1.4.2. Zajęcie i
oszacowanie.........................................................................
362
1.4.3.
Sprzedaż...............................................................................................
365
1.5. Egzekucja z
nieruchomości..........................................................................
369
1.5.1. Uwagi
ogólne.......................................................................................
369
1.5.2. Zajęcie i
oszacowanie.........................................................................
369
1.5.3.
Sprzedaż...............................................................................................
371
2. Egzekucja obowiązków o charakterze
niepieniężnym................................... 375
2.1. Grzywna w celu
przymuszenia....................................................................
375
2.2. Wykonanie
zastępcze....................................................................................
376
2.3. Odebranie rzeczy
ruchomej.........................................................................
377
2.4. Odebranie
nieruchomości............................................................................
377
2.5. Przymus
bezpośredni...................................................................................
379
Rozdział IV
Postępowanie
zabezpieczające...................................................................................
381
1. Tryb
ogólny...........................................................................................................
381
2. Tryb
szczególny....................................................................................................
386
Rozdział V
Środki
prawne...............................................................................................................
389
1. Środki
administracyjne.......................................................................................
389
1.1. Skarga na bezczynność
wierzyciela............................................................
389
1.2. Zarzut w sprawie egzekucji
administracyjnej........................................... 389
1.3. Wniosek o wyłączenie spod
egzekucji........................................................
391
1.4. Skarga na czynność
egzekucyjną................................................................
393
1.5. Uchylenie czynności
egzekucyjnej..............................................................
394
1.6. Skarga na przewlekłość
postępowania.......................................................
395
1.7.
Zażalenie.........................................................................................................
396
1.8. Szczególne środki
prawne............................................................................
397
1.9. Środki prawne przewidziane w Kodeksie postępowania
administracyjnego.........................................................................................
398
2. Środki
sądowe.......................................................................................................
398
2.1. Powództwo
ekscydencyjne...........................................................................
398
2.2. Powództwo
opozycyjne................................................................................
400
2.3. Powództwo
odszkodowawcze......................................................................
400
2.4. Skarga do sądu
administracyjnego.............................................................
401
Rozdział VI
Udzielanie pomocy obcemu państwu oraz korzystanie z pomocy
obcego
państwa przy dochodzeniu należności
pieniężnych.............................................. 403
1. Zakres i ogólne zasady udzielania wzajemnej
pomocy.................................. 403
2. Występowanie o udzielenie pomocy do obcego
państwa............................... 407
2.1. Uwagi
ogólne..................................................................................................
407
2.2. Wniosek o udzielenie
informacji.................................................................
408
2.3. Wniosek o powiadomienie zainteresowanego
podmiotu....................... 409
2.4. Wniosek o odzyskanie należności
pieniężnych........................................ 409
2.5. Wniosek o zabezpieczenie należności
pieniężnych.................................. 411
3. Udzielanie pomocy obcemu
państwu...............................................................
411
3.1. Uwagi
ogólne.....................................................