Opracowanie stanowi
pierwszą w doktrynie polskiej - na tak znaczną skalę -
próbę kompleksowego spojrzenia na związki zachodzące pomiędzy prawem cywilnym a prawem podatkowym na tle polskiego systemu podatkowego. Specyfikę podjętej problematyki podkreśla fakt, że chodzi o gałęzie prawa należące do dwóch odrębnych obszarów porządku prawnego - prawa prywatnego i prawa publicznego. Ścisła więź między nimi wynika ze znacznego nasycenia regulacji prawa podatkowego instytucjami cywilnoprawnymi, które to instytucje służą przede wszystkim konstruowaniu elementów podatkowego stanu faktycznego. Opracowanie opiera się w dużej mierze na problemach, z którymi spotykają się podmioty stosujące konstrukcje prawne odnoszące się do podatków.
W książce można znaleźć odpowiedź m.in. na następujące pytania: - Jaki wpływ ma definicja osoby prawnej w prawie cywilnym na podmiot opodatkowania w podatku dochodowym od osób prawnych?
- Jakie znaczenie dla ustalenia kosztów przychodu ma cywilistyczne rozróżnienie nakładów koniecznych, pożytecznych i zbędnych?
- Jaka jest różnica pomiędzy leasingiem traktowanym jako dostawa towaru a leasingiem rozumianym jako świadczenie usług?
- Jaką stawką opodatkować leasing nieruchomości gruntowej?
- Jakie obowiązki podatkowe ciążą na nabywcy spadku?
- Czy administrator gruntu i budynku stanowiących własność jednostki samorządu terytorialnego jest podatnikiem podatku od nieruchomości jako posiadacz zależny?
- Kto powinien zapłacić podatek od budynku wybudowanego na cudzym gruncie?
Adresaci:
Podstawową grupą odbiorców prezentowanej publikacji są praktycy prawa, w szczególności: pracownicy organów podatkowych, zarówno państwowych, jak i samorządowych, doradcy podatkowi, radcowie prawni, adwokaci, pracownicy sądów administracyjnych. Książka może być również wykorzystana przez studentów wydziałów prawa i administracji chcących lepiej poznać zależności między prawem cywilnym a prawem podatkowym.
Spis treści tytułu: "Instytucje prawa cywilnego w konstrukcji prawnej podatków"
Wykaz najważniejszych skrótów 9
Wstęp 11
Rozdział 1 Prawo cywilne a prawo podatkowe (Mieczysław Goettel, Aleksy Goettel) 13
1.1. Miejsce prawa cywilnego oraz prawa podatkowego w systemie prawa 13
1.2. Przedmiot, funkcje i zasady prawa cywilnego oraz prawa podatkowego 18
1.3. Cywilnoprawna a prawnopodatkowa metoda regulacji 23
1.4. Odpowiedzialność cywilna a odpowiedzialność podatkowa 25
1.5. Związki prawa cywilnego z prawem podatkowym - uwagi wprowadzające 29
1.6. Instytucje cywilnoprawne w strukturze podatkowego stanu faktycznego 33
1.7. Wadliwość czynności prawnych i jej skutki na gruncie prawa podatkowego 38
1.8. Odesłania w przepisach podatkowych do przepisów prawa cywilnego 43
1.9. Prawo cywilne a prawo podatkowe - problemy terminologiczne 47
1.10. Ocena treści i skutków zdarzeń cywilnoprawnych w świetle regulacji prawnopodatkowych 52
1.11. Problem "obejścia" prawa podatkowego w świetle cywilistycznej zasady autonomii woli 55
Rozdział 2 Podatek dochodowy od osób fizycznych (Janusz Orłowski) 61
2.1. Wprowadzenie 61
2.2. Koncepcja dochodu w prawie cywilnym oraz w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych 63
2.3. Status podatnika podatku dochodowego od osób fizycznych - aspekty cywilnoprawne 70
2.4. Źródła przychodów, podstawa opodatkowania oraz koszty uzyskania przychodów w podatku dochodowym od osób fizycznych a instytucje prawa cywilnego 85
2.5. Instytucje prawa cywilnego w konstrukcji prawnej zwolnień i ulg w podatku dochodowym od osób fizycznych 107
Rozdział 3 Podatek dochodowy od osób prawnych (Marek Tyrakowski) 120
3.1. Uwagi ogólne 120
3.2. Podmioty opodatkowania a cywilistyczna koncepcja podmiotów stosunków prawnych 121
3.3. Przedmiotowe aspekty opodatkowania a konstrukcje prawa cywilnego 133
3.4. Szczegółowe aspekty podmiotu i przedmiotu opodatkowania a regulacje cywilnoprawne 138
3.5. Instytucje prawa cywilnego w konstrukcji zwolnień podatkowych 141
3.6. Opodatkowanie stron umowy leasingu 144
3.7. Darowizny odliczane od podstawy opodatkowania a regulacje cywilnoprawne 145
Rozdział 4 Podatek zryczałtowany od przychodów ewidencjonowanych (Jakub J. Zięty) 148
4.1. Uwagi ogólne 148
4.2. Najem jako przedmiot opodatkowania 149
4.3. Podnajem jako przedmiot opodatkowania 158
4.4. Dzierżawa jako przedmiot opodatkowania 159
4.5. Poddzierżawa jako przedmiot opodatkowania 163
4.6. Zagadnienia szczegółowe związane ze stosunkiem najmu i dzierżawy a obowiązek podatkowy 164
4.7. Umowy podobne do najmu, podnajmu, dzierżawy oraz poddzierżawy a przedmiot opodatkowania 166
4.8. Wspólnicy spółki cywilnej jako podatnicy podatku zryczałtowanego 168
4.9. Wspólnicy spółki jawnej jako podatnicy podatku zryczałtowanego 171
4.10. Charakter prawny oświadczenia o wyborze formy opodatkowania 174
Rozdział 5 Podatek od towarów i usług oraz podatek akcyzowy (Jakub J. Zięty, Karina Wardencka) 176
5.1. Uwagi ogólne 176
5.2. Wybrane aspekty cywilnoprawne podatku od towarów i usług 180
5.3. Wybrane aspekty cywilnoprawne podatku akcyzowego 211
Rozdział 6 Podatek od czynności cywilnoprawnych (Aleksy Goettel) 215
6.1. Uwagi wprowadzające 215
6.2. Czynności prawa cywilnego jako przedmiot obowiązku podatkowego - ogólna charakterystyka 220
6.3. Przegląd wybranych umów objętych opodatkowaniem 223
6.4. Skutki prawnopodatkowe zdarzeń niebędących czynnościami cywilnoprawnymi 241
6.5. Konstrukcje cywilnoprawne wyłączające powstanie obowiązku podatkowego oraz będące podstawą zwrotu podatku 245
6.6. Instytucje cywilnoprawne w konstrukcji przywilejów podatkowych 254
6.7. Mechanizm odpowiedzialności podatkowej 257
6.8. Konstrukcje cywilnoprawne jako czynnik kształtujący powstanie obowiązku podatkowego 262
6.9. Notariusz jako płatnik podatku 267
6.10. Cywilistyczne aspekty właściwości organu podatkowego 271
Rozdział 7 Podatek od spadków i darowizn (Aleksy Goettel) 275
7.1. Uwagi ogólne 275
7.2. Nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych pod tytułem darmym jako przedmiot podatku 280
7.3. Idea prorodzinności podatku w konstrukcji preferencji podatkowych 299
7.4. Koncepcja obowiązku podatkowego 310
7.5. Długi i ciężary jako czynniki kształtujące zakres zobowiązania podatkowego 316
7.6. Udział płatnika w realizacji obowiązku zapłaty podatku 320
Rozdział 8 Podatek od nieruchomości (Bogumił Pahl) 324
8.1. Uwagi ogólne 324
8.2. Cywilistyczne pojęcie nieruchomości a przedmiot podatku 325
8.3. Trwałe związanie z gruntem a normatywna definicja budynku 328
8.4. Część składowa rzeczy a legalna definicja budowli 329
8.5. Charakterystyka ogólna zakresu podmiotowego podatku od nieruchomości 331
8.6. Problem podmiotowości prawnopodatkowej Skarbu Państwa 333
8.7. Małoletni jako podatnik 336
8.8. Zasada superficies solo cedit a podatnik podatku od nieruchomości 337
8.9. Posiadacz zależny nieruchomości i obiektu budowlanego 343
8.10. Służebność a obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości 346
8.11. Spółka cywilna jako podatnik 347
8.12. Umowa cywilnoprawna a obowiązek podatkowy w podatku od nieruchomości 349
8.13. Odrębna własność lokali a zasady opodatkowania garaży 350
8.14. Posiadanie gruntów, budynków i budowli przez przedsiębiorcę lub inny podmiot prowadzący działalność gospodarczą 352
8.15. Moment powstania obowiązku podatkowego 356
Rozdział 9 Podatek rolny i leśny (Bogumił Pahl) 359
9.1. Uwagi ogólne 359
9.2. Posiadacz samoistny gruntów rolnych 360
9.3. Podatkowe a cywilistyczne pojęcie gospodarstwa rolnego 361
9.4. Współwłasność a obowiązek podatkowy 364
9.5. Moment powstania obowiązku podatkowego 367
9.6. Nabycie przez następców podatnika praw do kwoty niewykorzystanej ulgi inwestycyjnej 368
9.7. Zwolnienie od podatku rolnego gruntów przeznaczonych na utworzenie nowego lub powiększenie już istniejącego gospodarstwa 370
9.8. Cywilnoprawne aspekty podatku leśnego 373
Rozdział 10 Podatek od środków transportowych (Bogumił Pahl) 375
10.1. Uwagi ogólne 375
10.2. Zastaw rejestrowy i umowa przewłaszczenia na zabezpieczenie a podatnik podatku od środków transportowych 376
10.3. Ogłoszenie upadłości a obowiązek podatkowy 378
10.4. Skutki prawne zawarcia umowy leasingu w podatku od środków transportowych 379
10.5. Opodatkowanie współwłaścicieli środków transportowych 381
10.6. Wpływ zbycia pojazdu na obowiązek podatkowy 382
10.7. Umowa powierzenia pojazdu przez zagraniczną osobę fizyczną lub prawną podmiotowi polskiemu a obowiązek podatkowy 383
10.8. Właściwość miejscowa organu podatkowego 384
Rozdział 11 Inne podatki (Aleksy Goettel) 387
11.1. Podatek od gier 387
11.2. Podatek tonażowy 392
Wybrana literatura 399