„Współczesne muzeum narracyjne związane jest ze zmianami w muzealnictwie światowym, jakie zaszły na przełomie ostatniej dekady XX wieku i początku XXI stulecia. Do zadań muzeum narracyjnego należą nie tylko zbieranie, konserwacja i przechowywanie oraz prezentowanie i promowanie informacji o zbiorach. Mecenasi lub twórcy ekspozycji wykazują ambicję opowiedzenia związanej z ekspozycją całościowej historii. Jej celem jest nie tylko prowadzenie narracji, ale też zaproszenie do dyskusji na temat prezentowanego wydarzenia czy zjawiska. W związku z tym rozszerza się zasób metod eksponowania przedmiotów z zastosowaniem zarówno tradycyjnych (na przykład scenografia), jak i nowoczesnych technik prezentacji, w tym wirtualizacji przekazu. Twórcy ekspozycji narracyjnej odwołują się jednocześnie do poznawania poprzez zmysły (wzrok, dotyk, dźwięk, zapach), ale także przywiązują wagę do roli emocji w odbiorze. Koncentracja tych celów, metod i bodźców, a także intencje twórców, by stworzyć wielowątkową narrację, pozwalają mówić o narracyjności muzeum” (fragment książki).
Tom Muzeum i zmiana. Losy muzeów narracyjnych to prezentacja wyników badań i doświadczeń naukowców, ale też praktyków podejmujących kwestię współczesnego muzealnictwa historycznego w Polsce w ujęciu narracyjnym. Jego wyjątkowość polega na interdyscyplinarności podejść poszczególnych autorów. Czytelnik znajdzie tu teksty zawierające muzeologiczne, historyczne, socjologiczne, politologiczne, psychologiczne aspekty problemu tworzenia i funkcjonowania muzeów narracyjnych.
Celem autorów jest prezentacja doświadczeń z „narracją w muzeum” wielu polskich współczesnych muzeów historycznych, które powstały w ostatnich latach właśnie jako narracyjne. Pomysł opracowania niniejszej publikacji zrodził się w czasie dyskusji w gronie polskich muzeologów i praktyków. Zostali oni zainspirowani fenomenem tak zwanego boomu muzealnego w Polsce ‒ niewątpliwie narracyjne muzea historyczne to jedno z najciekawszych zjawisk we współczesnej kulturze.
Niniejszy tom nie podsumowuje ani tym bardziej nie zamyka dyskusji o współczesnym muzealnictwie narracyjnym. Na kartach tej pracy zbiorowej czytelnicy znajdą także szereg postulatów badawczych, które należałoby podjąć w przyszłości.
Wstęp, jan ołdakowski
Część i. Muzeum i opowieść
Dorota folga-januszewska, muzeum i narracja: długa historia opowieści
Muzy, muzajos, muzeja – od mitu do festiwalu
Muzeum i natura
Muzejon i tradycja edukacji
Narracja wiedzy o świecie: muzeum jako biblioteka, teatr, pandechion, encyklopedia
Narracja czy kolekcja
Narracja narodowa, regionalna, historyczna – nowe muzea końca xviii do początku xx wieku
Edukacja jako opowieść w muzeum jutra
Etyka narracji w muzeum
Paweł kowal, społeczny, cywilizacyjny i polityczny kontekst polskiego boomu muzealnego
Uwarunkowania powstawania muzeów narracyjnych
Dlaczego po 1989 roku nie powstawały wielkie muzea historyczne?
Renesans muzeów na świecie
Powrót polityki historycznej w niemczech i rosji
Boom muzealny a zmiana polityki historycznej
Geneza boomu muzealnego w polsce
Zmiana cywilizacyjna
Muzea w świecie technologii
Potrzeba zachowania pamięci
Potrzeba przeżycia historii
Wnioski
Dorota folga-januszewska, paweł kowal, definicja muzeum narracyjnego
Definicja
Kontekst
Piotr majewski, narracja, inaczej – kilka słów o historii, muzeach oraz tych, którzy je odwiedzają
Piotr kosiewski, muzeum i narracja. Kilka uwag
Licznie odwiedzane, nowoczesne
Muzea nowoczesne, czyli?
Muzealium
Inscenizacja czy oryginalne obiekty?
Centrum dialogu przełomy
Muzeum ii wojny światowej
Muzeum warszawy
Część ii. Muzeum i doświadczenie
Jan ołdakowski, dlaczego powstają muzea historyczne narracyjne?
Dlaczego obywatele chcąmuzeów narracyjnych?
Podsumowanie
Paweł ukielski, koniec „końca historii”. Muzea narracyjne w nowym myśleniu o przeszłości
Koniec historii – lata 90.
Zmiany w pierwszych latach xxi wieku
Zmiany w polsce
Muzeum powstania warszawskiego jako przełom społeczny
Rezultaty
Karolina wolska-pabian, nowe zadania muzeów narracyjnych na przykładzie działalności muzeum powstania warszawskiego
Współczesne muzealnictwo
Powstanie i działalność muzeum powstania warszawskiego
Działalność kulturalna muzeum powstania warszawskiego
Barbara kirshenblatt-gimblett, inscenizowanie historii. Muzeum historii żydów polskich polin
Muzeum historii żydów polskich polin
Miejsce sumienia
Inscenizowanie historii
Masterplan
Polska i europejska oś czasu
Przełomy
Galerie chronologiczno-tematyczne
Galerie kultur żydowskich
Zasady metahistoryczne
Strategie narracyjne
Basil kerski, europejskie centrum solidarności (ecs) w gdańsku. Muzeum solidarności w połączeniu z instytucją wspierającą kulturę obywatelską
Muzea narracyjne – polski głos w dyskursie historycznym w europie
Znaczenie muzeów narracyjnych dla polskiego muzealnictwa
Ecs – muzeum i laboratorium kultury obywatelskiej
Robert kostro, doświadczenie muzeum historii polski
Zmiana krajobrazu
Początki muzeum historii polski i jego dorobek
Wystawa stała – wyzwanie
Muzeum jako wielki projekt
Robert mirzyński, dobra opowieść potrzebuje metafory
Robert kotowski, muzeum dialogu kultur – miejsce spotkań z „innością”
Liudmyla levcheniuk, wolontariat w polskich muzeach: doświadczenia muzeum powstania warszawskiego
Wolontariat w mpw
Historia pani michaliny
Centrum wolontariatu
Wnioski
Agnieszka pawelec, rekonstrukcja historyczna przykładem budowania narracji historycznej poza budynkiem muzeum
Część iii. Muzeum i ludzie
Ilona iłowiecka-tańska, kapitał naukowy: uczniowie i muzea
Dzicy i dobrze wychowani
Kapitałnaukowy: skąd płynie wiedza o nauce
Kapitał naukowy szóstoklasistów
Czy tylko szkoła i rodzice?
Uczniowie: budowniczy frekwencji
Na zakończenie
Katarzyna potęga vel żabik, dziewczynki i chłopcy na wystawach
Problem stereotypizacji płciowej w placówkach edukacji nieformalnej
Eksponaty „dziewczęce” i „chłopięce”
Sposób zwiedzania – różnice płciowe
Eksponaty projektowane dla wszystkich – działania
Błażej sajduk, pokolenie z w przestrzeni muzeum narracyjnego
Wstęp
Pokolenia
Ogólna charakterystyka pokolenia z muzeum narracyjne
Pokolenie z w muzeum narracyjnym
Wnioski
Artur kalinowski, dlaczego ludzie odwiedzają wystawy – o pilotażu badania motywacji w warszawskich instytucjach kultury
Procedura badania
Wyniki
Wyniki – motywacje ze względu na dzieci
Wyniki – motywacje dorosłych
Podsumowanie wyników
Agnieszka paczyńska, rodzina w muzeum dziś i jutro
1. Renesans muzeów
2. Rodziny jako odbiorcy kultury
3. Oczekiwania rodzin wobec muzeów i korzyści z większej obecności rodzin w muzeach
4. Muzealna oferta dla rodzin
5. Rekomendacje
Hubert francuz, piotr francuz, w barwach jesieni. Percepcja ekspozycji muzealnej przez osoby starsze
Kunstkamera
Muzeum człowieka
Współczesność
Starzejące się społeczeństwo
Biologiczne i społeczne uwarunkowania wieku senioralnego
Percepcja i uwaga
Pamięć proceduralna i semantyczna
Pamięć epizodyczna
Pamięć autobiograficzna
Ogólna inteligencja i strategie poznawcze
Komunikacja w przestrzeni muzealnej
Część iv. Muzeum i przestrzeń
Mateusz walewski, adam wudarczyk, rola nczesnych muzeów narracyjnych w rozwoju miast
1. Informacje wstępne
2. Czym jest nowoczesne muzeum?
3. Muzea badane w ramach projektu
4. Rozwój muzeów na tle rozwoju miast w ostatnich latach
5. Muzea a postrzeganie miast
6. Działalność społeczna muzeów
7. Wpływ muzeów na lokalne otoczenie społeczno-ekonomiczne
8. Podsumowanie
Załącznik
Barbara kłaput, pomiędzy scyllą i charybdą. Muzeum narracyjne oczyma projektantów
Jak powstaje wystawa
Opowieść, nie encyklopedia
Problemy ze scenariuszem
Scenariusz – praca zespołu
Z czego składa się ekscytująca historia?
Wystawa rozwija się w przestrzeni
Środki wyrazu
Muzeum – pamięć pozawerbalna zaklęta w przedmiotach
Emocje
„prostota jest szczytem wyrafinowania”
Jak zadbać o spójność formy? Kłopoty z autorem
Największe bolączki. Nieadekwatność narzędzi do typu pracy
Wystawa – i co dalej?
Mirosław nizio, przestrzeń muzealna w oczach architekta
Cel, przesłanie, wartość i funkcja
Praca z inwestorem
Projektowanie ekspozycji
Mniejsza skala, większa odpowiedzialność
Odbiorca vs. Ekspert
Michał borowski, muzeum przyszłości w przestrzeni miejskiej
Muzeum jako świątynia
Muzeum jako „dom kultury”
Muzeum w przestrzeni wirtualnej
Miejsce na muzeum – muzeum w przestrzeni realnej
Muzeum przyszłości
Noty o autorach
Indeks nazwisk