Prawo restrukturyzacyjne i upadłościowe / Maciej Geromin, Anna Gnys, Bartosz Groele, Anna Ludwiczyńska, Anetta Malmuk-Cieplak, Aleksandra Machowska

W publikacji szczegółowo zaprezentowano problematykę prawa restrukturyzacyjnego i upadłościowego, akcentując problemy pojawiające się w praktyce i przedstawiając propozycje konkretnych rozwiązań.

W książce omówiono postępowanie rejestrowe i depozytowe, a także przepisy prawnokarne i zagadnienia etyczne. Opracowanie prezentuje kwestie z pogranicza prawa upadłościowego i restrukturyzacyjnego, m.in. wpływ toczących się postępowań insolwencyjnych na przebieg innych postępowań sądowych (w tym kontrowersje wiążące się z problemem wniesienia pozwu po ogłoszeniu upadłości pozwanego).

  Publikacja uwzględnia ostatnie zmiany legislacyjne, m.in.: dotyczące:

• uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, wynikające z tzw. tarczy 4.0,
• prawa upadłościowego, wynikające z ustawy o Krajowym Rejestrze Zadłużonych (obecnie z datą wejścia w życie 1.07.2021 r.)

   Adresaci:
Książka jest przeznaczona dla sędziów wydziałów do spraw restrukturyzacyjnych i upadłościowych, gospodarczych – procesowych i rejestrowych, oraz cywilnych. Zainteresuje również doradców restrukturyzacyjnych i kandydatów na doradców, adwokatów, radców prawnych zajmujących się obsługą podmiotów gospodarczych, a także aplikantów sądowych, radcowskich, adwokackich i notarialnych. Z uwagi na bardzo częste i znaczne zmiany prawa z zakresu niewypłacalności powodujące, że aktualnie sądy upadłościowe orzekają w oparciu o przepisy obowiązujące według wielu różnych stanów prawnych, w praktyce jest to publikacja, która ułatwi prowadzenie spraw w ramach upadłości i restrukturyzacji również profesjonalnym pełnomocnikom.

Wykaz skrótów ............................................................................................................ 21

Wprowadzenie ............................................................................................................. 25

Rozdział I. Geneza reformy postępowań, założenia nowelizacji i jej główne cele ............................................................................................................ 29

Rozdział II. Rodzaje i typy postępowań insolwencyjnych, ich podstawy i charakterystyka ......................................................................................................... 39
1. Stan dotychczasowy. Uwagi ogólne .................................................................... 39
2. Nowe prawo insolwencyjne ................................................................................. 39
2.1. Zasady prawa insolwencyjnego ................................................................. 40
2.2. Typy postępowań insolwencyjnych ........................................................... 41
2.3. Cel postępowań insolwencyjnych ............................................................. 42
2.4. Ogólne informacje o aspekcie administracyjnym postępowań insolwencyjnych ........................................................................................... 44
2.4.1. Typy postępowań i sygnatury akt ................................................. 44
2.4.2. Prowadzenie akt przez syndyka .................................................... 47
2.4.3. Udostępnianie akt przez syndyka ................................................. 49
3. Postępowania restrukturyzacyjne ....................................................................... 53
3.1. Uwagi ogólne ................................................................................................ 53
3.2. Postępowanie o zatwierdzenie układu ...................................................... 54
3.2.1. Nadzorca układu ............................................................................. 54
3.2.2. Umowa z nadzorcą układu ............................................................ 57
3.3. Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne ...................................... 59
3.3.1. Wstęp ............................................................................................... 59
3.3.2. Istota uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego ...... 61
3.3.3. Stosowanie przepisów ustawy – Prawo restrukturyzacyjne ...... 62
3.3.4. Zakres czasowy uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego ..................................................................... 62
3.3.5. Podmiotowy zakres zastosowania ................................................ 63
3.3.6. Przedmiotowy zakres zastosowania ............................................. 64
3.3.7. Przebieg uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego ..................................................................... 65
3.3.8. Zawarcie umowy z doradcą restrukturyzacyjnym ..................... 65
3.3.9. Przygotowanie propozycji układowych, spisu wierzytelności, spisu wierzytelności spornych ...................................................... 69
3.3.10. Otwarcie postępowania – obwieszczenie w MSiG ..................... 70
3.3.11. Dzień układowy .............................................................................. 72
3.3.12. Zgromadzenie wierzycieli .............................................................. 73
3.3.13. Ochrona egzekucyjna ..................................................................... 75
3.3.14. Zakaz spełniania świadczeń, potrącenia oraz wypowiadania umów ................................................................................................ 77
3.3.15. Objęcie układem wierzycieli rzeczowych .................................... 78
3.3.16. Uchylenie skutków dokonania obwieszczenia ............................ 80
3.3.17. Umorzenie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego ..................................................................... 82
3.3.18. Wynagrodzenie nadzorcy układu ................................................. 85
3.3.19. Ograniczenie dłużnika w zarządzie jego majątkiem .................. 85
3.3.20. Złożenie uproszczonego wniosku o otwarcie postępowania sanacyjnego lub uproszczonego wniosku o ogłoszenie upadłości .......................................................................................... 89
3.3.21. Odpowiedzialność odszkodowawcza za dokonanie w złej wierze obwieszczenia o otwarciu postępowania o zatwierdzeniu układu .................................................................. 90
3.3.22. Wyłączenie odpowiedzialności na skutek terminowego obwieszczenia o otwarciu postępowania o zatwierdzeniu układu .............................................................................................. 92
3.4. Przyspieszone postępowanie układowe .................................................... 94
3.5. Układ częściowy .......................................................................................... 99
3.6. Postępowanie układowe .............................................................................. 104
3.7. Postępowanie sanacyjne ............................................................................. 107
4. Postępowanie upadłościowe ................................................................................ 108
4.1. Uwagi ogólne ................................................................................................ 108
4.2. Układ w upadłości ....................................................................................... 108
4.3. Przygotowana likwidacja ............................................................................ 109
4.3.1. Uwagi ogólne ................................................................................... 109
4.3.2. Postanowienie w przygotowanej likwidacji ................................. 118
4.4. Upadłość. Postępowanie o ogłoszenie upadłości i postępowanie po wydaniu postanowienia o ogłoszeniu upadłości ............................... 121
4.5. Regulacje dotyczące obwieszczania i doręczania postanowienia w przedmiocie ogłoszenia upadłości ........................................................ 122
5. Zasady wnoszenia pism procesowych i dokumentów w postępowaniach insolwencyjnych – po 1.07.2021 r. ...................................................................... 123

Rozdział III. Organy postępowania insolwencyjnego ......................................... 127
1. Sądowe organy postępowania insolwencyjnego ............................................... 127
1.1. Sąd i sędzia-komisarz .................................................................................. 127
1.2. Właściwość miejscowa i rzeczowa ............................................................ 128
1.3. Sąd w postępowaniu restrukturyzacyjnym .............................................. 130
1.4. Prawo upadłościowe .................................................................................... 130
1.4.1. Sąd w postępowaniu w przedmiocie ogłoszenia upadłości ...... 130
1.4.2. Sąd w postępowaniu upadłościowym (po ogłoszeniu upadłości) ........................................................................................ 131
1.5. Sędzia-komisarz ........................................................................................... 132
1.5.1. Uwagi ogólne ................................................................................... 132
1.5.2. Referendarz sądowy jako sędzia-komisarz ................................. 133
1.5.3. Rola i zadania sędziego-komisarza ............................................... 136
2. Pozasądowe organy postępowania upadłościowego i restrukturyzacyjnego. Kurator w postępowaniu insolwencyjnym ........................................................ 139
2.1. Uwagi ogólne ................................................................................................ 139
2.2. Organy postępowania zabezpieczającego ................................................. 140
2.2.1. Tymczasowy nadzorca sądowy ..................................................... 141
2.2.2. Zarządca przymusowy ................................................................... 145
2.3. Organy postępowania restrukturyzacyjnego ........................................... 145
2.3.1. Wymogi pełnienia funkcji ............................................................. 146
2.3.2. System wynagradzania ................................................................... 147
2.4. Organy postępowania upadłościowego .................................................... 150
2.4.1. Licencja doradcy restrukturyzacyjnego ....................................... 152
2.4.2. Obowiązki syndyka w postępowaniu upadłościowym .............. 165
2.4.3. Wynagrodzenie ............................................................................... 175
2.4.4. Kurator ............................................................................................. 182
2.4.4.1. Zdolność sądowa i procesowa a ustanowienie kuratora ............................................................................ 183
2.4.4.2. Kurator w postępowaniu restrukturyzacyjnym .......... 186

Rozdział IV. Rada wierzycieli ................................................................................... 191
1. Uwagi ogólne ......................................................................................................... 191
2. Rada wierzycieli a zgromadzenie wierzycieli .................................................... 192
3. Rada wierzycieli a sędzia-komisarz .................................................................... 192
4. Prawo restrukturyzacyjne .................................................................................... 193
4.1. Ustanawianie rady wierzycieli .................................................................... 193
4.2. Skład rady wierzycieli .................................................................................. 198
4.3. Powołanie członka ....................................................................................... 200
4.4. Odmowa uczestniczenia w radzie, odwołanie i rezygnacja członka rady wierzycieli ............................................................................................ 203
4.5. Zmiana składu rady ..................................................................................... 204
4.6. Pełnomocnik ................................................................................................ 204
5. Prawo restrukturyzacyjne i prawo upadłościowe ............................................. 205
5.1. Uprawnienia rady wierzycieli .................................................................... 205
5.2. Funkcjonowanie rady wierzycieli .............................................................. 208
5.2.1. Przewodniczący .............................................................................. 209
5.2.2. Uchwały ........................................................................................... 211
5.2.3. Sprawozdanie .................................................................................. 213
5.3. Posiedzenia rady wierzycieli ...................................................................... 215
5.3.1. Zwoływanie posiedzeń rady wierzycieli ...................................... 215
5.3.2. Przewodniczenie posiedzeniom rad ............................................ 215
5.3.3. Uprawnienie sędziego-komisarza do zwołania posiedzenia rady wierzycieli ............................................................................... 216
5.3.4. Protokół z posiedzenia rady wierzycieli ...................................... 216
5.4. Uchwały rady wierzycieli ............................................................................ 217
5.4.1. Ujawnianie uchwał rady wierzycieli ............................................. 217
5.4.2. Zaskarżanie uchwał rady wierzycieli ............................................ 217
5.5. Wynagrodzenie i zwrot wydatków członka rady wierzycieli ................. 221
5.6. Nienależyte pełnienie obowiązków, odszkodowanie .............................. 222
6. Prawo upadłościowe ............................................................................................. 222
6.1. Ustanowienie i skład rady wierzycieli ....................................................... 222
6.2. Uprawnienia rady wierzycieli .................................................................... 223

Rozdział V. Warunki formalne i materialne otwarcia postępowania ............... 225
1. Warunki formalne otwarcia postępowania ........................................................ 225
1.1. Zakres podmiotowy .................................................................................... 225
1.2. Wyjątki .......................................................................................................... 227
1.3. Wniosek ........................................................................................................ 227
1.4. Wniosek w postępowaniu restrukturyzacyjnym ..................................... 229
1.5. Wniosek w postępowaniu upadłościowym .............................................. 230
1.6. Wymogi formalne wniosku ........................................................................ 233
1.7. Wniosek o zatwierdzenie układu ............................................................... 235
1.7.1. Karty do głosowania ....................................................................... 236
1.7.2. Dowody wysłania wierzycielom kart i propozycji układowych ..................................................................................... 237
1.7.3. Sprawozdanie nadzorcy układu .................................................... 238
1.8. Braki formalne wniosku lub sprawozdania .............................................. 239
1.9. Wniosek o otwarcie przyspieszonego postępowania układowego ........ 242
1.10. Wniosek o otwarcie postępowania układowego (art. 265 i 266 pr. restr.) .............................................................................................. 244
1.11. Wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego (art. 284 pr. restr.) ..... 246
1.12. Uproszczony wniosek o otwarcie postępowania sanacyjnego (art. 328 pr. restr.) ........................................................................................ 248
1.13. Uproszczony wniosek o ogłoszenie upadłości (art. 334 pr. restr.) ........ 249
1.14. Uproszczony wniosek sanacyjny albo o ogłoszenie upadłości po przeprowadzeniu uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego .................................................................................. 249
1.15. Wniosek o ogłoszenie upadłości (art. 22–25 pr. upadł.) ........................ 250
1.16. Braki formalne wniosku ............................................................................. 254
2. Warunki materialne otwarcia postępowania ..................................................... 255
2.1. Postępowanie restrukturyzacyjne .............................................................. 255
2.2. Postępowanie upadłościowe ....................................................................... 256
2.3. Niewypłacalność .......................................................................................... 257
3. Postanowienia w przedmiocie otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego albo ogłoszenia upadłości .............................................. 260
3.1. Postanowienia o otwarciu postępowania i ogłoszeniu upadłości ......... 260
3.2. Postanowienie w postępowaniu upadłościowym .................................... 262
4. Regulacje związane z obwieszczaniem, doręczaniem i zaskarżaniem postanowień o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego ........................ 264
4.1. Postanowienie o otwarciu przyspieszonego postępowania układowego ................................................................................................... 264
4.2. Postępowanie układowe i sanacyjne ......................................................... 266
5. Plan restrukturyzacyjny ....................................................................................... 267

Rozdział VI. Wpływ postępowań insolwencyjnych na postępowania sądowe, administracyjne, sądowoadministracyjne i przed sądami polubownymi ............................................................................................................... 271
1. Uwagi ogólne ......................................................................................................... 271
2. Możliwość prowadzenia postępowań przed sądami po ogłoszeniu upadłości ................................................................................................................ 272
2.1. Uwagi ogólne ................................................................................................ 272
2.2. Status prawny syndyka w postępowaniach dotyczących masy upadłości ....................................................................................................... 273
2.3. Niedopuszczalność procesu przeciwko wierzytelnościom upadłościowym ............................................................................................ 279
2.4. Wyłączenia .................................................................................................... 280
3. Możliwość prowadzenia postępowań przed sądami polubownymi po ogłoszeniu upadłości ....................................................................................... 281
4. Możliwość prowadzenia postępowań przed sądami po otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego ................................................................... 282
4.1. Postępowanie z nadzorcą sądowym ustanowionym w przyspieszonym postępowaniu układowym oraz postępowaniu układowym ................................................................................................... 287
4.2. Postępowanie z zarządcą ustanowionym w postępowaniu sanacyjnym ................................................................................................... 291
5. Wpływ otwarcia postępowań insolwencyjnych na toczące się postępowania cywilne według przepisów Kodeksu postępowania cywilnego ............................................................................................................... 294
5.1. Zawieszenie postępowania ......................................................................... 294
5.2. Podjęcie zawieszonego postępowania ....................................................... 296
5.3. Postępowanie sądu w przypadku zaistnienia przesłanek z art. 174 § 1 pkt 4 i 5 k.p.c. ............................................................................................... 297
6. Status postępowań sądowych wszczętych z powództwa syndyka lub zarządcy po umorzeniu postępowań insolwencyjnych ............................. 300
7. Przedawnienie roszczeń ....................................................................................... 302
8. Wpływ ogłoszenia upadłości na możliwość prowadzenia postępowań egzekucyjnych ........................................................................................................ 305
8.1. Zawieszenie z mocy prawa postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności podlegającej zgłoszeniu do masy upadłości ................... 305
8.2. Skutki zawieszenia postępowania egzekucyjnego ................................... 305
9. Wpływ otwarcia przyspieszonego postępowania układowego oraz postępowania układowego na toczące się postępowania egzekucyjne ............................................................................................................ 308
9.1. Zawieszenie z mocy prawa postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności objętej z mocy prawa układem ........................................ 308
9.2. Skutki zawieszenia postępowania egzekucyjnego ................................... 309
9.3. Uchylenie dokonanych zajęć ...................................................................... 310
9.4. Egzekucja z przedmiotu zabezpieczenia ................................................... 311
9.5. Zwolnienie zajętego przedmiotu spod zajęcia ......................................... 314
10. Wpływ otwarcia postępowania sanacyjnego na toczące się postępowania egzekucyjne ............................................................................................................ 315
10.1. Zawieszenie z mocy prawa postępowania egzekucyjnego dotyczącego wierzytelności podlegającej zgłoszeniu do masy upadłości ................... 315
10.2. Skutki zawieszenia postępowania egzekucyjnego ................................... 317
10.3. Uchylenie dokonanych zajęć ...................................................................... 317

Rozdział VII. Skutki postępowań insolwencyjnych dla poszczególnych aspektów działalności dłużnika/upadłego ............................................................. 319
1. Wpływ postępowań insolwencyjnych na sferę obligacyjną działalności dłużnika/upadłego ................................................................................................ 319
1.1. Regulacje w dziedzinie spadków ............................................................... 320
1.2. Skutki otwarcia postępowania restrukturyzacyjnego lub ogłoszenia upadłości dla sytuacji kontrahenta dłużnika albo upadłego .................. 321
1.3. Skutki upadłości dla sfery obligacyjnej ..................................................... 321
1.4. Skutki w sferze obligacyjnej podmiotu restrukturyzowanego ............... 328
2. Masa insolwencyjna .............................................................................................. 329
2.1. Powstanie masy ............................................................................................ 330
2.2. Skład masy .................................................................................................... 331