Zarządzanie ryzykiem bankowym

Książka omawia ważne i trudne zagadnienia związane z ryzykiem bankowym. Przedstawia zarówno ramy regulacyjne związane z zarządzaniem ryzykiem, jak i dokładne charakterystyki poszczególnych rodzajów ryzyka. Wskazuje metody oceny ryzyk, z odniesieniami do doświadczeń z praktyki i sposobów przeciwdziałania.

W publikacji zwrócono również uwagę m.in. na:
• ryzyko ESG, związane z wdrażaniem koncepcji zrównoważonego rozwoju,
• cyberzagrożenia, wynikające z zastosowania przez banki na coraz większą skalę rozwiązań cyfrowych,
• wiedzę potrzebną do zarządzania ryzykiem, która wykracza poza wiedzę ekonomiczną i konieczne jest sięganie po rozwiązania rekomendowane przez specjalistów z zakresu klimatologii, sztucznej inteligencji, informatyki czy też bezpieczeństwa i infrastruktury krytycznej.

Atutem publikacji jest przekrojowe i praktyczne spojrzenie na wszystkie istotne w bankowości rodzaje ryzyka, jak również przykłady ułatwiające zrozumienie poszczególnych treści.

Książka przeznaczona jest dla ekonomistów, księgowych, finansistów i bankowców, jak również menadżerów. Powinni po nią sięgnąć także studenci kierunków związanych z finansami i rachunkowością.

Publikacja została napisana przez grono ekspertów z zakresu ryzyka, łącząc walory teoretyczne i praktyczne.

Wykaz skrótów | str. 11

Wstęp | str. 15

Rozdział 1

Wprowadzenie do zagadnień ryzyka bankowego | str. 17

1.1.  Istota ryzyka w działalności banku i zarządzania nim | str. 17

1.2.  Klasyfikacja ryzyka w działalności banku. Charakterystyka rodzajów ryzyka | str. 21

1.3.  Miary ryzyka | str. 26

1.3.1.  Wartość zagrożona (VaR) | str. 28

1.3.2.  Alternatywne miary ryzyka | str. 33

1.3.3.  Metody szacowania ryzyka | str. 39

1.4.  Ryzyko modelu | str. 41

Kluczowe hasła | str. 43

Pytania kontrolne | str. 43

Bibliografia | str. 44

Akty prawne | str. 44

Rozdział 2

Regulacje nadzorcze abzarządzaniebryzykiem | str. 45

2.1.  Rola regulacji nadzorczych w zarządzaniu ryzykiem w bankach | str. 45

2.2.  Międzynarodowe standardy nadzorcze dotyczące zarządzania ryzykiem | str. 53

2.2.1.  Współczynnik wypłacalności | str. 53

2.2.2.  Współczynnik dźwigni | str. 57

2.2.3.  Wskaźniki płynności | str. 58

2.2.4.  Bufory kapitałowe | str. 62

Kluczowe terminy | str. 64

Pytania kontrolne | str. 65

Bibliografia | str. 65

Akty prawne | str. 66

Rozdział 3

Ryzyko kredytowe | str. 67

3.1.  Identyfikacja ryzyka i czynniki ryzyka | str. 67

3.1.1.  Pojęcie ryzyka kredytowego | str. 67

3.1.2.  Czynniki ryzyka kredytowego | str. 68

3.1.3.  Parametry ryzyka kredytowego | str. 74

3.1.4.  Metody i modele wykorzystywane do szacowania parametrów ryzyka | str. 82

3.2.  Ryzyko kredytowe klienta indywidualnego a ryzyko kredytowe klienta

instytucjonalnego | str. 85

3.2.1.  Zdolność kredytowa | str. 85

3.2.2.  Ryzyko kredytowe klienta indywidualnego | str. 87

3.2.3.  Ryzyko kredytowe klienta instytucjonalnego | str. 90

3.3.  Metody pomiaru i modelowania ryzyka kredytowego na przykładzie

wybranych modeli | str. 95

3.3.1.  Modele credit scoring | str. 96

3.3.2.  Credit rating i wewnętrzne ratingi bankowe | str. 106

3.3.3.  Modele portfelowe ryzyka kredytowego | str. 111

3.4.  Polityka zarządzania ryzykiem kredytowym | str. 139

Kluczowe hasła | str. 145

Pytania kontrolne | str. 146

Bibliografia | str. 146

Akty prawne | str. 148

Rozdział 4

Ryzyko ESG | str. 149

4.1.  Istota ryzyka ESG | str. 149

4.2.  Zmiana klimatu – podstawowe tendencje | str. 150

4.3.  Mechanizmy wpływu zmiany klimatu na banki | str. 152

4.4.  Interakcje ryzyka klimatycznego z innymi ryzykami bankowymi | str. 159

4.5.  Identyfikacja i pomiar ryzyka klimatycznego | str. 165

4.6.  Ryzyka społeczne i ładu korporacyjnego | str. 174

Kluczowe hasła | str. 177

Pytania kontrolne | str. 178

Bibliografia | str. 178

Akty prawne | str. 180

Rozdział 5

Ryzyko struktury bilansu | str. 181

5.1.  Istota ryzyka struktury bilansu | str. 181

5.2.  Ryzyko płynności | str. 183

5.2.1.  Identyfikacja ryzyka i czynniki ryzyka | str. 183

5.2.2.  Metody pomiaru ryzyka płynności | str. 186

5.2.3.  Polityka zarządzania ryzykiem płynności i przykłady błędów | str. 197

5.3.  Ryzyko stopy procentowej w księdze bankowej | str. 202

5.3.1.  Istota ryzyka stopy procentowej | str. 202

5.3.2.  Metody pomiaru ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej | str. 208

5.3.3.  Polityka zarządzania ryzykiem stopy procentowej w księdze bankowej i przykłady błędów | str. 218

Kluczowe hasła | str. 221

Pytania kontrolne | str. 223

Bibliografia | str. 223

Akty prawne | str. 224

Rozdział 6

Ryzyko rynkowe | str. 225

6.1.  Identyfikacja ryzyka i czynniki ryzyka | str. 225

6.1.1.  Pozycje w instrumentach a czynniki ryzyka | str. 226

6.1.2.  Rozkłady i współzależności między czynnikami ryzyka | str. 228

6.2.  Pomiar ryzyka rynkowego | str. 230

6.2.1.  Metody szacowania ryzyka rynkowego | str. 230

6.2.2.  Testowanie wsteczne modeli (backtesting) | str. 242

6.2.3.  Agregacja i dekompozycja ryzyka rynkowego | str. 244

6.3.  Nadzorcze wymogi kapitałowe | str. 248

6.4.  Przykłady błędów w zarządzaniu ryzykiem rynkowym | str. 253

6.5.  Polityka zarządzania ryzykiem rynkowym | str. 255

Kluczowe hasła | str. 257

Pytania kontrolne | str. 258

Bibliografia | str. 258

Akty prawne | str. 258

Rozdział 7

Zarządzanie ryzykiem operacyjnym | str. 259

7.1.  Ryzyko operacyjne w regulacjach prawnych i ostrożnościowych | str. 259

7.1.1.  Definicja ryzyka operacyjnego | str. 259

7.1.2.  Otoczenie regulacyjne ryzyka operacyjnego | str. 264

7.2.  Proces zarządzania ryzykiem operacyjnym | str. 265

7.2.1.  Strategia oraz organizacja procesu zarządzania ryzykiem operacyjnym | str. 266

7.2.2.  Gromadzenie danych o zdarzeniach i stratach operacyjnych | str. 269

7.2.3.  Metody pomiaru ryzyka operacyjnego | str. 271

7.2.4.  Kontrola i raportowanie ryzyka operacyjnego | str. 276

7.3.  Regulacyjne metody pomiaru ryzyka operacyjnego | str. 279

7.3.1.  Metoda podstawowego wskaźnika (BIA) | str. 279

7.3.2.  Metoda standardowa (STA) | str. 280

7.3.3.  Metody zaawansowane (AMA) | str. 282

7.3.4.  Nowa metoda standardowa (SMA) | str. 291

7.4.  Wyzwania w zarządzaniu ryzykiem operacyjnym | str. 296

Kluczowe hasła | str. 300

Pytania kontrolne | str. 301

Bibliografia | str. 301

Akty prawne | str. 303

Rozdział 8

Ryzyko ICT | str. 305

8.1.  Istota ryzyka ICT | str. 305

8.1.1.  Definicje | str. 305

8.1.2.  Atrybuty bezpieczeństwa | str. 307

8.1.3.  Powiązanie ryzyka ICT z ryzykiem operacyjnym | str. 308

8.1.4.  Powiązanie ryzyka ICT z pozostałymi rodzajami ryzyka | str. 308

8.2.  Zagrożenia ryzyka ICT | str. 310

8.2.1.  Źródła zagrożeń | str. 310

8.2.2.  Typowe scenariusze zagrożeń ryzyka ICT | str. 311

8.3.  Kluczowe mechanizmy kontrolne | str. 317

8.3.1.  Właściwy podział obowiązków | str. 318

8.3.2.  Właściwe zarządzanie zmianą i testowanie | str. 319

8.3.3.  Skuteczne zarządzanie kopiami zapasowymi | str. 319

8.3.4.  Skuteczne zarządzanie ciągłością działania | str. 320

8.3.5.  Właściwe zarządzanie podatnościami | str. 321

8.3.6.  Właściwe zarządzanie pojemnością i wydajnością | str. 321

8.3.7.  Właściwe zarządzanie outsourcingiem | str. 322

8.3.8.  Adekwatna kontrola dostępu | str. 323

8.3.9.  Wystarczające kompetencje | str. 323

8.3.10. Właściwe zarządzanie oprogramowaniem użytkownika końcowego | str. 324

8.3.11. Właściwe zarządzanie incydentami | str. 325

8.3.12. Adekwatna klasyfikacja informacji | str. 325

8.3.14. Właściwa konfiguracja infrastruktury IT | str. 326

8.3.15. Adekwatne zarządzanie architekturą bezpieczeństwa | str. 326

8.3.16. Właściwe zarządzanie ryzykiem ICT | str. 327

8.4.  Proces zarządzania ryzykiem ICT | str. 328

8.5.  Najważniejsze ramy regulacyjne i regulatorzy rynku | str. 329

8.6.  Przydatne standardy i dobre praktyki rynkowe | str. 331

8.7.  Zakończenie | str. 333

Kluczowe hasła | str. 334

Pytania kontrolne | str. 335

Bibliografia | str. 335

Akty prawne | str. 336

Rozdział 9

Ryzyko nadużyć | str. 337

9.1.  Klasyfikacje ryzyka nadużyć i model zarządzania | str. 337

9.2.  Socjotechnika na usługach oszustów | str. 341

9.3.  Cyberzagrożenia | str. 343

9.3.  Przykłady nadużyć | str. 344

9.3.1.  OLX/Vinted | str. 344

9.3.2.  APP – Facebook | str. 346

9.3.3.  BEC/na fakturę | str. 346

9.3.4.  Dopłata do paczki/ kuriera/ na fakturę | str. 348

9.3.5.  Na pracownika banku | str. 349

9.3.6.  Inwestycje | str. 350

9.3.7.  Inne przykłady nadużyć | str. 351

9.3.7.1.  Oszustwa kasowe lub na stanowisku pracy | str. 351

9.3.7.2.  Oszustwa związane z produktami kredytowymi | str. 352

9.3.7.3.  Nadużycia związane z kartami | str. 353

9.3.7.4.  Nadużycia związane z bankomatami | str. 354

Kluczowe pojęcia | str. 356

Pytania kontrolne | str. 356

Bibliografia | str. 357

Akty prawne | str. 357

Rozdział 10

Zintegrowana ocena ryzyka ibefektywności banku | str. 359

10.1. Wprowadzenie | str. 359

10.2. Kapitał ekonomiczny | str. 360

10.2.1. Koncepcja i zastosowania kapitału ekonomicznego | str. 360

10.2.2. Kapitał ekonomiczny z tytułu pojedynczych ryzyk | str. 370

10.2.3. Agregacja kapitału ekonomicznego | str. 371

10.3. Pomiar wyników działalności banku | str. 376

10.4. Alokacja kapitału | str. 382

10.5. Wycena transakcji kredytowej z uwzględnieniem ryzyka | str. 397

10.6. Testy warunków skrajnych | str. 402

Kluczowe hasła | str. 409

Pytania kontrolne | str. 410

Bibliografia | str. 410

Aneks

Wybrane metody wyceny instrumentów pochodnych | str. 413

1. Dyskontowanie przepływów pieniężnych i wycena obligacji | str. 413
2. Krzywa dochodowości i stopy terminowe | str. 415
3. Wybrane instrumenty pochodne na stopę procentową | str. 417

3.1.  FRA (forward rate agreement) | str. 417

3.2.  IRS (interest rate swap) | str. 419

3.3.  FX swap | str. 420

3.4.  CIRS (currency interest rate swap) | str. 421

4. Transakcje futures i forward | str. 422
5. Opcje | str. 423

Bibliografia | str. 426

Skorowidz | str. 427

Autorzy | str. 434