Podstawowym zadaniem książki jest dostarczenie czytelnikowi wiedzy o ważnych zagadnieniach ustrojowych Trzeciej Rzeczypospolitej Polskiej. Obejmuje to wiedzę o obowiązującej Konstytucji z 2 kwietnia 1997 r. oraz o ustroju państwowym Rzeczypospolitej określonym normatywnie w tej właśnie Konstytucji.
Jest to wiedza niezbędna każdemu obywatelowi, aby mógł w pełni korzystać ze swoich obywatelskich wolności i praw, zwłaszcza politycznych, i był przygotowany do pełnienia różnych ról w strukturach organów władzy publicznej.
Z recenzji dr. hab. Jarosława Szymanka, prof. Uniwersytetu Warszawskiego:
Książka autorstwa prof. J. Kucińskiego podejmuje ważny, jeśli nie najważniejszy temat, jakim jest ustrój konstytucyjny państwa. Po drugie, książka jest opracowaniem szczegółowym […]. Autorowi nie umyka właściwie nic, co decyduje o ustroju konstytucyjnym RP (z naciskiem jednak, że Autor omawia zagadnienia prawne i w sposób prawniczy). Po trzecie, książka jest napisana dobrym językiem, dobrze i wartko się ją czyta, co niewątpliwie podnosi jej atuty jako potencjalnego podręcznika. À propos warto tu wskazać czytelność uwag (pogrubienia i inne wypunktowania) oraz przejrzysty i klarowny układ pracy, co szczególnie w dydaktyce ma istotne znaczenie. […] Wreszcie, co również ma znaczenie niebagatelne, książka z pewnością poszerzy ofertę podręczników dostępnych dzisiaj na rynku, wzbogacając tym samym paletę pomocy dydaktycznych dostępnych zarówno dla studentów, jak i wykładowców akademickich.
Temat książki, rosnąca popularność zagadnień ustrojowych (również na arenie publicystycznej), stosunkowo przystępny język pracy i wreszcie osoba jej Autora dają gwarancję, że czytelnik otrzyma po prostu dobrą książkę.
Wykaz skrótów użytych w podręczniku
Słowo wstępne
Rozdział 1. Rozważania wstępne o konstytucji i ustroju konstytucyjnym państwa
1. Konstytucja
1.1 Pojęcie, geneza i funkcje konstytucji
1.2. Konstytucja ustawą zasadniczą państwa
1.3. Gwarancje konstytucji
2. Ustrój konstytucyjny państwa
2.1. Pojęcie „ustrój konstytucyjny państwa”
2.2. Komponenty ustroju konstytucyjnego państwa
Rozdział 2. Źródła prawa regulujące zagadnienia ustroju konstytucyjnego RP
1. Konstytucyjna koncepcja systemu źródeł prawa
2. Konstytucja z 2 kwietnia 1997 r. jako podstawowe źródło prawa regulujące ustrój RP
2.1. Przygotowanie, uchwalenie i wejście w życie Konstytucji RP z 1997 r.
2.2. Systematyka i ogólna charakterystyka Konstytucji
2.3. Najwyższa moc prawna Konstytucji
2.4. Obowiązywanie, przestrzeganie i stosowanie Konstytucji
2.5. Zmiany Konstytucji
3. Pozakonstytucyjne źródła prawa regulujące zagadnienia ustroju konstytucyjnego RP
3.1. Ustawy
3.2. Ratyfikowane umowy międzynarodowe
3.3. Regulamin Sejmu i Regulamin Senatu
3.4. Inne źródła prawa rangi podustawowej
Rozdział 3. Naczelne zasady ustroju konstytucyjnego RP
1. Uwagi wstępne na temat naczelnych zasad ustroju państwa w Konstytucji RP
2. Naczelne zasady ustroju politycznego RP
2.1. Zasada władzy zwierzchniej narodu
2.2. Zasada demokratycznego państwa prawnego
2.3. Zasada łączenia przedstawicielskich i bezpośrednich form sprawowania władzy przez naród
2.4. Zasada podziału władzy i równowagi władz
2.5. Zasada pluralizmu politycznego
2.6. Zasada samorządności terytorialnej
3. Konstytucyjne zasady ustroju społeczno-gospodarczego państwa
3.1. Zasada społeczeństwa obywatelskiego
3.2. Zasada społecznej gospodarki rynkowej
Rozdział 4. Status jednostki w Konstytucji RP
1. Uwagi wstępne na temat konstytucyjnej regulacji statusu jednostki
2. Zasady przewodnie statusu jednostki
3. Katalog wolności, praw i obowiązków jednostki w Konstytucji RP
4. Konstytucyjna ochrona statusu prawnego jednostki
Rozdział 5. Prawo wyborcze w RP
1. Pojęcia „wybory” i „prawo wyborcze”
2. Podstawowe zasady prawa wyborczego
2.1. Pojęcie „podstawowe zasady prawa wyborczego” i ich katalog
2.2. Zasada powszechności praw wyborczych
2.3. Zasada równości praw wyborczych
2.4. Zasada bezpośredniości wyborów
2.5. Zasada tajności głosowania
2.6. Zasady ustalania wyników wyborów
3. Organizacja i tryb przeprowadzania wyborów
Rozdział 6. Formy bezpośredniego sprawowania władzy przez naród w RP
1. Referendum
1.1. Podstawy prawne instytucji referendum
1.2. Referendum ogólnokrajowe
1.3. Referendum lokalne
2. Obywatelska inicjatywa ustawodawcza
Rozdział 7. Organy władzy ustawodawczej w RP – Sejm i Senat
1. Ogólna charakterystyka pozycji prawnoustrojowej Sejmu i Senatu
2. Status prawny posłów i senatorów
3. Organizacja wewnętrzna Sejmu i Senatu
4. Funkcje Sejmu i Senatu
4.1. Pojęcie „funkcja parlamentu” i ich klasyfikacja
4.2. Funkcja ustawodawcza
4.3. Funkcja kontrolna
4.4. Funkcja kreacyjna
5. Tryb pracy Sejmu i Senatu
6. Sejm i Senat obradujące i działające wspólnie jako Zgromadzenie Narodowe
Rozdział 8. Organy władzy wykonawczej w RP – Prezydent i Rada Ministrów
1. Prezydent
1.1. Ogólna charakterystyka pozycji prawnoustrojowej Prezydenta
1.2. Akty urzędowe Prezydenta
1.3. Kompetencje Prezydenta
2. Rada Ministrów
2.1. Ogólna charakterystyka pozycji prawnoustrojowej Rady Ministrów
2.2. Powoływanie Rady Ministrów i dokonywanie zmian w jej składzie
2.3. Skład i struktura rządu
2.4. Funkcje ustrojowe i kompetencje Rady Ministrów
2.5. Zasady organizacji pracy i funkcjonowania Rady Ministrów
2.6. Odpowiedzialność parlamentarna i prawna członków Rady Ministrów
Rozdział 9. Organy władzy sądowniczej w RP – sądy i trybunały
1. Uwagi wstępne o władzy sądowniczej w RP
2. Sądy
2.1. Ogólna charakterystyka pozycji prawnoustrojowej sądów
2.2. Struktura i właściwość sądów – Sąd Najwyższy, sądy powszechne, sądy administracyjne, sądy wojskowe
2.3. Konstytucyjne zasady organizacji i funkcjonowania sądów
2.4. Krajowa Rada Sądownictwa
3. Trybunał Konstytucyjny
3.1. Ogólna charakterystyka pozycji prawnoustrojowej Trybunału Konstytucyjnego
3.2. Funkcje Trybunału Konstytucyjnego
3.3. Realizacja funkcji kontroli norm przez Trybunał Konstytucyjny
4. Trybunał Stanu
4.1. Ogólna charakterystyka pozycji prawnoustrojowej Trybunału Stanu
4.2. Kompetencje Trybunału Stanu
4.3. Tryb pociągania do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu
Rozdział 10. Konstytucyjne organy kontroli państwowej i ochrony prawa w RP
1. Najwyższa Izba Kontroli
1.1. Ogólna charakterystyka pozycji prawnoustrojowej NIK
1.2. Organizacja NIK
1.3. Zakres kompetencji kontrolnych NIK
1.4. Postępowanie kontrolne NIK
2. Rzecznik Praw Obywatelskich
2.1. Ogólna charakterystyka pozycji prawnoustrojowej Rzecznika
2.2. Zakres zadań Rzecznika
2.3. Tryb i formy działania Rzecznika
3. Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji
3.1. Ogólna charakterystyka pozycji prawnoustrojowej KRRiT
3.2. Skład i organizacja KRRiT
3.3. Kompetencje i tryb funkcjonowania KRRiT
Rozdział 11. Samorząd terytorialny w RP
1. Ogólna charakterystyka pozycji prawnoustrojowej samorządu terytorialnego
2. Struktura terytorialna samorządu
3. Organy jednostek samorządu terytorialnego
4. Zadania samorządu terytorialnego i prawne formy ich realizacji
Rozdział 12. Konstytucyjne i ustrojowe aspekty członkostwa Polski w Unii Europejskiej
1. Konstytucyjny wymiar przystąpienia Polski do Unii Europejskiej i członkostwa w niej
2. Relacje między prawem Unii Europejskiej a prawem polskim
3. Modyfikacje i zmiany w funkcjach oraz w kompetencjach organów trzech władz związane z członkostwem Polski w Unii Europejskiej
3.1. Modyfikacje funkcji Sejmu i Senatu
3.2. Zmiany kompetencji rządu
3.3. Zmiany w kompetencjach sądów
4. Zmiany w statusie prawnym obywateli polskich w warunkach członkostwa RP w UE
Zakończenie – generalna charakterystyka ustroju konstytucyjnego Rzeczypospolitej Polskiej
Bibliografia