Prawo gospodarcze i handlowe

W podręczniku omówiono całość prawa prywatnego regulującego obrót gospodarczy, wskazując wszystkie instytucje prawne z zakresu tego prawa. Przystępnie zaprezentowano nawet najtrudniejsze problemy, przybliżając potrzebną wiedzę, nie omijając dyskusji naukowej oraz podając źródła w piśmiennictwie i orzecznictwie. Uzupełnieniu wiadomości służy wskazanie przed każdym rozdziałem podstawowej literatury.

W opracowaniu przedstawiono:
• prawo przedsiębiorców, zwłaszcza spółek handlowych,
• prawo umów handlowych nazwanych i nienazwanych,
• instrumenty finansowe, papiery wartościowe i umowy z bankiem, w tym skomplikowane konstrukcje prawne weksli, obligacji, opcji i sekurytyzacji,
• prawo własności przemysłowej: znaki towarowe, oznaczenia geograficzne, wzory przemysłowe i patenty oraz ochronę przed nieuczciwą konkurencją.

W nowym wydaniu podręcznika uwzględniono zmiany ustawodawcze, w tym te dotyczące spółek kapitałowych i ich powiązań w postaci grup spółek (o charakterze holdingowym/koncernowym). Wyjaśniono również obecną istotę akcji i nadzoru nad spółkami. Oprócz tego w podręczniku znalazł się nowo opracowany rozdział omawiający rynek kapitałowy oraz instrumenty finansowe.

Publikacja otrzymała pierwszą nagrodę Rektora Uniwersytetu Łódzkiego w konkursie na najlepszy podręcznik akademicki.

„Podręcznik nawiązuje do najlepszych tradycji podręczników akademickich. Zawiera kompleksowy opis instytucji prawnych z zakresu prawa gospodarczego prywatnego. (...) Poszczególne rozdziały zostały opracowane przez wybitnych specjalistów, cenionych w nauce prawa gospodarczego prywatnego (...).
Publikacja ma duży walor dydaktyczny, praktyczny i naukowy, powinna spotkać się ze znacznym zainteresowaniem studentów i praktyków prawa”.
Prof. dr hab. Joanna Kruczalak-Jankowska

„Jest to opracowanie o dużej wartości poznawczej, dydaktycznej i praktycznej, (...) jedyne w piśmiennictwie polskim w pełni realizujące wymogi wynikające z programu studiów prawniczych w zakresie przedmiotu «prawo gospodarcze i handlowe», (...) o wybitnych walorach merytorycznych oraz (...) wzorowe pod względem formy prezentacji”.
Prof. dr hab. Wojciech Pyzioł

Wykaz skrótów   ..................................................................................................................   21

Wstęp   ...................................................................................................................................   29

Część A

Przedsiębiorcy. Prawo spółek

Rozdział A.I. Zagadnienia wprowadzające   .................................................................   35

• 1. Prawo gospodarcze i handlowe jako część prawa cywilnego. Zarys historii prawa handlowego. Prawo gospodarcze publiczne i prywatne. Określenie prawa gospodarczego i handlowego .......................................................................   35
• 2. Źródła prawa gospodarczego i handlowego ..........................................................   38

2.1.  Prawo europejskie i międzynarodowe   ..........................................................   38

2.2.  Prawo polskie   ...................................................................................................   40

2.3.  Prace legislacyjne, projekty nowych regulacji (wzmianka)   .......................   42

2.4.  Zwyczaje handlowe. Prawo zwyczajowe   .......................................................   43

• 3. Zasady działalności gospodarczej ...........................................................................   44
• 4. Wolność gospodarcza i jej ograniczenia na tle różnych modeli ekonomicznych .........................................................................................................   50
• 5. Uczestnicy obrotu gospodarczego. Obrót powszechny, handlowy i konsumencki. Pojęcie konsumenta ......................................................................   58

Rozdział A.II. Przedsiębiorcy i przedsiębiorstwo – ogólna charakterystyka.

Firma. Prokura   ..................................................................................................................   61

• 1. Pojęcie przedsiębiorcy (kupiec – podmiot gospodarczy – przedsiębiorca) ......   62
• 2. Cechy przedsiębiorcy ...............................................................................................   67
• 3. Mikro-, mały i średni przedsiębiorca .....................................................................   72
• 4. Oznaczenie przedsiębiorcy. Firma ..........................................................................   74

4.1.  Uwagi wprowadzające. Zakres podmiotowy firmy    .....................................   74

4.2.  Pojęcie firmy. Funkcje, budowa i brzmienie firmy   ......................................   76

4.3.  Zasady prawa firmowego    ...............................................................................   80

4.4.  Ochrona firmy    .................................................................................................   836  Spis treści

4.5.  Oznaczenie przedsiębiorstwa   ........................................................................   84

• 5. Prokura i pełnomocnictwo przedsiębiorcy ...........................................................   86

5.1.  Uwagi wprowadzające. Zakres podmiotowy prokury   ................................   86

5.2.  Zakres przedmiotowy prokury   ......................................................................   89

5.3.  Udzielenie prokury  ..........................................................................................   93

5.4.  Wygaśnięcie prokury   ......................................................................................   97

• 6. Przedsiębiorstwo .......................................................................................................   99

6.1.  Trzy rozumienia pojęcia przedsiębiorstwa. Przedsiębiorstwo a przedsiębiorca   ...............................................................................................   99

6.2.  Czynności prawne mające za przedmiot przedsiębiorstwo   .......................   104

6.2.1.  Zbycie przedsiębiorstwa   .....................................................................   104

6.2.2.  Obciążenie przedsiębiorstwa   .............................................................   107

6.2.3.  Umowy o korzystanie z przedsiębiorstwa   ........................................   107

Rozdział A.III. Rodzaje przedsiębiorców   ....................................................................   109

• 1. Osoba fizyczna jako przedsiębiorca ........................................................................   110

1.1.  Przedsiębiorca jednoosobowy   .......................................................................   110

1.2.  Zarząd sukcesyjny przedsiębiorstwem osoby fizycznej. Przedsiębiorstwo w spadku   ...........................................................................................................   112

• 2. Spółka handlowa jako podstawowy przedsiębiorca w gospodarce rynkowej ...   114
• 3. Spółka cywilna. Wspólnicy spółki cywilnej jako przedsiębiorcy .......................   115

3.1.  Istota spółki cywilnej i jej charakter prawny   ...............................................   115

3.2.  Umowa spółki cywilnej, cechy spółki i jej funkcjonowanie   ......................   118

3.3.  Wystąpienie ze spółki, spadkobranie udziałów i rozwiązanie spółki   .......   121

3.4.  Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę handlową   ..................................   123

• 4. Przedsiębiorcy zagraniczni i inne podmioty z udziałem zagranicznym ...........   124

4.1.  Uwagi wprowadzające. Inwestowanie zagraniczne w Polsce   .....................   124

4.2.  Zasady działalności gospodarczej podmiotów zagranicznych 

w Polsce   ............................................................................................................   126

4.3.  Pojęcie osoby zagranicznej i przedsiębiorcy zagranicznego   ......................   128

4.4.  Oddział przedsiębiorcy zagranicznego   .........................................................   130

4.5.  Przedstawicielstwo przedsiębiorcy zagranicznego  ......................................   132

• 5. Państwowa osoba prawna. Przedsiębiorstwo państwowe ...................................   133

5.1.  Istota państwowej osoby prawnej   ..................................................................   133

5.2.  Państwowa osoba prawna po 1.01.2017 r.   ....................................................   134

5.3.  Podstawowe zasady zarządzania mieniem państwowym   ..........................   136

5.4.  Przedsiębiorstwo państwowe   .........................................................................   138

5.4.1.  Uwagi wprowadzające   .........................................................................   138

5.4.2.  Cechy przedsiębiorstwa państwowego i gospodarowanie

jego mieniem   ........................................................................................   139

5.4.3.  Powstanie przedsiębiorstwa państwowego, rodzaje

przedsiębiorstw   ....................................................................................   141

5.4.4.  Prowadzenie przedsiębiorstwa, jego organy   ....................................   142

• 6. Komercjalizacja – jednoosobowa spółka Skarbu Państwa. Prywatyzacja podmiotów państwowych ........................................................................................   143

6.1.  Uwagi wprowadzające   ....................................................................................   143

6.2.  Komercjalizacja i jej skutki. Komercjalizacja a prywatyzacja   ...................   145

6.3.  Prywatyzacja nazywana pośrednią. Uprawnienia pracowników

do nabywania akcji lub udziałów (wzmianka)   ............................................   147

6.4.  Prywatyzacja nazywana bezpośrednią (wzmianka)   ...................................   148

• 7. Spółdzielnie ...............................................................................................................   150

7.1.  Uwagi wprowadzające   ....................................................................................   150

7.2.  Pojęcie, powstanie i ustrój spółdzielni   ..........................................................   151

7.2.1.  Cechy normatywne spółdzielni jako osoby prawnej   ......................   151

7.2.2.  Powstanie spółdzielni   ..........................................................................   154

7.2.3.  Ustrój wewnętrzny spółdzielni   ..........................................................   154

7.3.  Stosunek członkostwa w spółdzielni. Nabycie i ustanie członkostwa   ......   157

7.4.  Reorganizacja, przekształcenie, likwidacja i upadłość spółdzielni   ...........   160

• 8. Rzemiosło. Rzemieślnicy jako przedsiębiorcy ......................................................   162
• 9. Podmioty niebędące przedsiębiorcami mogące prowadzić działalność gospodarczą. Działalność gospodarcza stowarzyszeń, fundacji oraz kościołów i związków wyznaniowych ......................................................................................   164
• 10. Instytuty badawcze ................................................................................................... 168
• 11. Wspólnoty mieszkaniowe ........................................................................................ 169
• 12. Działalność gospodarcza jednostek samorządu terytorialnego ......................... 170

Rozdział A.IV. Rejestr przedsiębiorców oraz ewidencja osób fizycznych będących przedsiębiorcami   ............................................................................................   174

• 1. Uwagi wprowadzające ..............................................................................................   174
• 2. Rejestr przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) .........................   177
• 3. Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej (CEIDG) .....   181

Rozdział A.V. Spółki handlowe – zagadnienia ogólne   ..............................................   184

• 1. Pojęcie spółki handlowej ..........................................................................................   184
• 2. Zakres przedmiotowy Kodeksu spółek handlowych. Stosunek do Kodeksu ecywilnego ...................................................................................................................   185
• 3. Umowa spółki handlowej ........................................................................................   186
• 4. Typy spółek ................................................................................................................   191

4.1.  Spółki regulowane przez Kodeks spółek handlowych   ................................   191

4.2.  Spółki regulowane w przepisach odrębnych   ................................................   191

4.3.  Spółki prywatne, publiczne i giełdowe   .........................................................   192

• 5. Powiązania spółek, spółki dominujące i zależne, holding, koncern i inne

formy współpracy spółek   .........................................................................................   194

5.1.  Powiązania spółek   ...........................................................................................   194

5.2.  Formy zgrupowań spółek   ...............................................................................   196

5.3.  Prawo koncernowe (prawo zgrupowań spółek)   ..........................................   197

5.4.  Prawo grup spółek w Kodeksie spółek handlowych   ...................................   198

• 6. Europejskie prawo spółek ........................................................................................   201

6.1.  Źródła i pojęcie europejskiego prawa spółek   ..............................................   201

6.2.  Dyrektywy   ........................................................................................................   202

6.3.  Rozporządzenia – wzmianka   .........................................................................   204

6.4.  Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości – wzmianka   ............................   205

Rozdział A.VI. Spółki osobowe   .....................................................................................   206

• 1. Zagadnienia wspólne ................................................................................................   207

1.1.  Charakterystyka regulacji spółek osobowych   .............................................   207

1.2.  Podstawowe cechy spółek osobowych na gruncie Kodeksu spółek handlowych   ......................................................................................................   209

1.3.  Zmiany przedmiotowe i podmiotowe w spółkach osobowych   .................   211

• 2. Spółka jawna ..............................................................................................................   214

2.1.  Charakterystyka ogólna   ..................................................................................   214

2.2.  Utworzenie spółki   ...........................................................................................   216

2.2.1.  Umowa spółki jawnej   ..........................................................................   216

2.2.2.  Wpis spółki do rejestru   .......................................................................   218

2.2.3.  Przekształcenie spółki cywilnej w spółkę jawną   .............................   219

2.3.  Stosunki wewnętrzne spółki jawnej   ..............................................................   220

2.3.1.  Uwagi wprowadzające   .........................................................................   220

2.3.2.  Prawa i obowiązki korporacyjne   .......................................................   220

2.3.3.  Prawa i obowiązki majątkowe   ............................................................   225

2.4.  Stosunki zewnętrzne spółki jawnej. Prawo reprezentacji spółki   ...............   228

2.5.  Odpowiedzialność za zobowiązania spółki jawnej. Charakterystyka i cechy odpowiedzialności   ..............................................................................   231

2.6.  Rozwiązanie spółki i jej likwidacja   ...............................................................   233

• 3. Spółka partnerska .....................................................................................................   236

3.1.  Charakterystyka ogólna   ..................................................................................   236

3.2.  Utworzenie spółki   ...........................................................................................   238

3.2.1.  Uwagi wprowadzające. Umowa spółki partnerskiej   .......................   238

3.2.2.  Wpis spółki do rejestru   .......................................................................   241

3.3.  Stosunki spółki partnerskiej   ..........................................................................   242

3.3.1.  Uwagi wprowadzające   .........................................................................   242

3.3.2.  Prawa i obowiązki partnerów   ............................................................   242

3.3.3.  Prowadzenie spraw i reprezentacja w spółce partnerskiej   .............   244

3.4.  Odpowiedzialność za zobowiązania spółki partnerskiej   ...........................   248

3.4.1.  Charakterystyka ogólna. Odpowiedzialność partnera

za zobowiązania spółki powstałe w związku z wykonywaniem wolnego zawodu w spółce   ..................................................................   248

3.4.2.  Odpowiedzialność partnera za zobowiązania inne niż związane z wykonywaniem wolnego zawodu   ...................................................   251

3.4.3.  Szczególne zasady odpowiedzialności wynikające z umowy spółki   .....................................................................................................   252

3.5.  Rozwiązanie spółki i jej likwidacja   ...............................................................   253

• 4. Spółka komandytowa ...............................................................................................   255

4.1.  Charakterystyka ogólna   ..................................................................................   255

4.2.  Utworzenie spółki   ...........................................................................................   257

4.3.  Stosunki wewnętrzne spółki komandytowej   ...............................................   262

4.4.  Stosunki zewnętrzne spółki komandytowej – reprezentacja spółki   .........   267

4.5.  Stosunki zewnętrzne spółki – odpowiedzialność za zobowiązania  spółki   .................................................................................................................   268

4.6.  Rozwiązanie i likwidacja spółki   .....................................................................   271

• 5. Spółka komandytowo-akcyjna ................................................................................   272

5.1.  Geneza spółki komandytowo-akcyjnej i jej modele konstrukcyjne   .........   272

5.2.  Charakterystyka ogólna spółki komandytowo-akcyjnej   ............................   274

5.3.  Stosunki wewnętrzne w spółce komandytowo-akcyjnej   ............................   277

5.4.  Stosunki zewnętrzne spółki komandytowo -akcyjnej   .................................   279

5.4.1.  Odpowiedzialność za zobowiązania spółki komandytowo-akcyjnej   .................................................................................................   279

5.4.2.  Reprezentacja spółki komandytowo-akcyjnej   .................................   280

5.5.  Organy spółki komandytowo-akcyjnej   ........................................................   281

5.5.1.  Walne zgromadzenie   ...........................................................................   281

5.5.2.  Rada nadzorcza   ....................................................................................   284

5.5.3.  Rozwiązanie i likwidacja spółki komandytowo-akcyjnej  ...............   285

Rozdział A.VII. Spółki kapitałowe   ................................................................................   287

• 1. Zagadnienia wspólne ................................................................................................   288

1.1.  Zasady fundamentalne dla spółek kapitałowych   ........................................   289

1.2.  Wkłady do spółek   ............................................................................................   292

1.2.1.  Wkłady pieniężne i niepieniężne. Zdolność aportowa   ...................   293

1.2.2.  Termin wniesienia. Wartość wkładów   ..............................................   294

1.3.  Kapitał zakładowy   ...........................................................................................   296

1.4.  Spółka kapitałowa w organizacji   ...................................................................   298

1.5.  Rozwiązanie i likwidacja spółek kapitałowych   ............................................   300

1.5.1.  Rozwiązanie spółki kapitałowej   .........................................................   300

1.5.2.  Likwidacja spółki kapitałowej   ............................................................   302

1.6.  Pozostałe zagadnienia wspólne   .....................................................................   305