Prawo jako projekt przyszłości

Książka porusza bardzo istotną tematykę przyszłości prawa. Rozumienie prawa pozwala przeciwdziałać negatywnym skutkom ludzkiej działalności i zagrożeniom, jakie ona niesie.

Gdy świat przeżywa wiele kryzysów i konfliktów o różnych podłożach, spojrzenie w przyszłość nabiera nowego znaczenia. Wśród zagadnień poruszonych przez autorów są m.in.:
• prawo dnia jutrzejszego z perspektywy antropologii filozoficznej oraz ewolucyjnej teorii prawa;
• pojęcie sankcji w prawie przyszłości;
• prawne aspekty przeciwdziałania dezinformacji w dobie konfliktów i kryzysów;
• ewolucja praw zwierząt domowych – oczekiwania społeczne i wyzwania dla prawodawstwa;
• standardy prawno-medyczne udzielania teleporad a dobro pacjenta;
• prawo pracy wobec zagrożeń współczesnego świata.

Artykuły zawarte w monografii powstały na podstawie referatów wygłoszonych podczas konferencji naukowej, zorganizowanej na Uczelni Łazarskiego przez Stowarzyszenie Badań nad Źródłami i Funkcjami Prawa „FONTES”.

Publikacja jest przeznaczona zarówno dla pracowników naukowych oraz studentów kierunków prawniczych, jak i legislatorów.

Wykaz skrótów | str. 11

Słowo wstępne | str. 13

Wprowadzenie | str. 17

Część I
Przyszłość prawa jako podsystemu porządku instytucjonalnego

Dobrochna Minich

Prawo dnia jutrzejszego z perspektywy antropologii

filozoficznej oraz ewolucyjnej teorii prawa – preliminaria | str. 25

1. Uwagi wstępne: społeczeństwo – państwo – prawo | str. 25
2. Ewolucyjna koncepcja prawa | str. 30
3. Wnioski końcowe | str. 34

Ryszard Grupiński

Prawo erozji prawa | str. 39

1. Nomadyczny paradygmat prawa | str. 41
2. Prawo jako opis związku zjawisk | str. 43
3. Prawo a norma – różnica znaczeń | str. 45
4. Prawo erozji prawa | str. 51

Piotr Woźniakiewicz

Pojęcie sankcji w prawie przyszłości | str. 61

Damian Brodacki

Prawne aspekty przeciwdziałania dezinformacji w dobie

konfliktów i kryzysów | str. 86

1. Wprowadzenie | str. 86
2. Pojęcie dezinformacji i poszukiwanie jego legalnej
   definicji | str. 87
3. Narzędzia prawne służące przeciwdziałaniu
   dezinformacji | str. 89
4. Specjalne środki przeciwdziałania dezinformacji | str. 94
5. Podsumowanie | str. 97

Grzegorz Maroń

Weryfikacja faktów (fact-checking) – ochrona czy zagrożenie wolności wypowiedzi? Studium przypadku infodemii | str. 100

1. Wprowadzenie | str. 100
2. Dwa sposoby pojmowania wolności słowa | str. 102
3. Standardy weryfikacji faktów a realia fact-checkingu | str. 105
4. Weryfikacja faktów u podstaw reglamentowania wolności wypowiedzi | str. 108
5. Fact-checking wobec „infodemii” | str. 111
6. Podsumowanie | str. 116

Magdalena Malinowska­‑Wójcicka

Ograniczenie udziału społeczeństwa w tworzeniu prawa | str. 121

1. Wprowadzenie | str. 121
2. Gwarancje prawne konsultacji publicznych w tworzeniu
   prawa | str. 123
3. Przestrzeganie wymogu konsultacji publicznych | str. 129
4. Analiza konsultacji publicznych w rządowych projektach ustaw | str. 131

5. Wnioski | str. 140

Część II
Przyszłe determinanty realizacji praw podmiotowych

Przemysław Buczkowski, Ewelina Gee­‑Milan, Julia Kujda

Ewolucja praw zwierząt domowych – oczekiwania społeczne i wyzwania dla prawodawstwa | str. 149

1. Ewolucja postaw wobec zwierząt | str. 149

1.1. Historia praw zwierząt w Polsce | str. 151

2. Badania dotyczące postaw wobec zwierząt | str. 155

2.1. Uwagi wprowadzające | str. 155

2.2. Badanie autorskie | str. 156

2.3. Metoda badawcza i badana grupa | str. 157

2.4. Skala postaw wobec podmiotowości zwierząt domowych | str. 161

2.5. Współwłasność a dobro zwierzęcia | str. 162

2.6. Wyłączna własność a dobro zwierzęcia | str. 163

2.7. Dzieci a zwierzęta domowe | str. 164

2.8. Podsumowanie | str. 165

Izabela Jankowska­‑Prochot

Odpowiedzialność karna a działalność autonomicznych robotów. Wyzwania prawne i etyczne w polskim i światowym dyskursie naukowym | str. 170

1. Wstęp | str. 170
2. Roboty w codziennym życiu | str. 172
3. Odpowiedzialność karna robotów | str. 177
4. Podsumowanie | str. 186

Bartosz Kotowicz, Bartłomiej Opaliński

Wzmacnianie funkcji redystrybucyjnej państwa jako instrument walki o władzę. Teraźniejszość i perspektywy | str. 191

1. Wprowadzenie | str. 191
2. Zagadnienia badawcze | str. 194
3. Sytuacja polityczna w badanym okresie | str. 195
4. Wnioski z badań polskiego ustawodawstwa

       w latach 2012–2021 | str. 198

5. Podsumowanie | str. 203

Paweł Chmielnicki

Walka z patologiami czy „dokręcanie śruby”? Przyszłość prawnych form zwalczania tzw. efektu gapowicza | str. 211

Aneta Łazarska, Stanisław Niemczyk

Standardy prawno-medyczne udzielania teleporad a dobro pacjenta – wyzwania i zagrożenia | str. 227

1. Wstęp | str. 227
2. Podstawy normatywne | str. 229
3. Definicja teleporady | str. 231
4. System łączności | str. 233
5. Teleporada: konieczność czy możliwość? | str. 234
6. Wyłączenia teleporady | str. 237
7. Zakres przedmiotowy teleporady | str. 239
8. Zagrożenia związane z teleporadami | str. 243
9. Wizja przyszłości | str. 246
10. Wnioski de lege ferenda | str. 248
11. Podsumowanie | str. 249

Część III
W cieniu „bomby D” – prawo wobec deficytu popytu na pracę

Marian Andrzej Liwo

Prawo pracy wobec zagrożeń współczesnego świata. Bezczynność zawodowa i koniec pracy | str. 257

1. Charakter prawny prawa pracy | str. 257
2. Zagrożenia współczesnego świata na tle pojęcia bezpieczeństwa | str. 259

3. Realia bezczynności zawodowej i końca pracy w wyniku rewolucji technologicznej | str. 263

4. Podsumowanie i wnioski | str. 267

Olgierd Kucharski

Przyszłość prawa pracy. Przyczynek do dyskusji | str. 273

1. Wstęp | str. 273
2. Filozoficzne uwarunkowania życia społecznego | str. 275
3. Konstytucyjne podstawy prawa pracy | str. 278
4. Podstawy prawne wykonywania pracy, źródła prawa
   pracy | str. 280
5. Czas pracy, wynagrodzenia, urlopy | str. 283
6. Podsumowanie | str. 285

Jarosław Czerw

Praca zdalna w uregulowaniach Kodeksu pracy – wnioski de lege ferenda | str. 288