Prawne instrumenty ograniczania deficytu budżetowego i długu publicznego jednostek samorządu terytorialnego [PRZEDSPRZEDAŻ] / Michał Bitner

Książka jest pierwszą na rynku monografią prawniczą zawierającą usystematyzowany wykład prawnych ograniczeń deficytu budżetu i długu publicznego jednostek samorządu terytorialnego jako instytucji prawa finansów publicznych. Uwzględnienie szerokiego kontekstu prawno-porównawczego umożliwiło przedstawienie norm prawnych ograniczających deficyt i dług w postaci uporządkowanego systemu, uzupełniającego ograniczenia wynikające z oddziaływania sił rynkowych (dyscypliny rynkowej). Niezbędną częścią składową tego systemu jest prawna regulacja postępowania naprawczego. Rozważaniom teoretycznym towarzyszy analiza dogmatyczna norm prawa krajowego uwzględniająca judykaturę sądów powszechnych i administracyjnych oraz bogaty dorobek orzeczniczy organów nadzoru.
Publikacja jest przeznaczona dla pracowników naukowych (nauki prawne, ekonomiczne, o finansach) oraz pracowników administracji państwowej zajmujących się finansami publicznymi. Zainteresuje też pracowników organów nadzoru, pracowników jednostek samorządu terytorialnego zajmujących się sprawami finansowymi (zwłaszcza skarbników oraz pracowników podporządkowanych skarbnikom wydziałów i biur) oraz osoby wykonujące zawody prawnicze, których zakres pracy obejmuje sprawy finansowe jednostek samorządu terytorialnego. Przeznaczona jest także dla słuchaczy studiów podyplomowych z zakresu finansów samorządowych, finansowania infrastruktury itp.

Wykaz skrótów 11
Wprowadzenie 21
Rozdział 1 Prawna koncepcja deficytu budżetowego i długu publicznego jednostki samorządu terytorialnego 37 1.1. Zróżnicowanie koncepcji deficytu budżetowego i długu jednostek samorządu terytorialnego 39 1.2. Memoriałowa koncepcja deficytu i długu w prawie unijnym 49 1.2.1. Prawna definicja deficytu i długu dla potrzeb procedury nadmiernego deficytu a koncepcja deficytu i długu jednostki samorządu terytorialnego 49 1.2.2. Deficyt jednostki samorządu terytorialnego 56 1.2.3. Dług jednostki samorządu terytorialnego 65 1.3. Koncepcja deficytu budżetowego i długu publicznego jednostki samorządu terytorialnego w prawie polskim 78 1.3.1. Prawne pojęcie deficytu budżetowego jednostki samorządu terytorialnego 78 1.3.2. Konstrukcyjne elementy definicji długu publicznego JST 87 1.3.3. Zakres przedmiotowy długu publicznego jednostki samorządu terytorialnego - "tytuły dłużne" 107 1.4. Wybrane problemy konstruowania prawnej definicji deficytu budżetowego i długu publicznego jednostki samorządu terytorialnego 137 1.4.1. Problem dostosowania definicji formułowanych w prawie polskim do definicji formułowanych dla potrzeb procedury nadmiernego deficytu 137 1.4.2. Problem zakresu przedmiotowego i podmiotowego długu publicznego jednostki samorządu terytorialnego 145 1.4.3. Problem "autonomizacji" deficytu budżetowego i długu jednostek samorządu terytorialnego w ramach deficytu i długu sektora publicznego 149 Podsumowanie 152
Rozdział 2 Teoretycznoprawne podstawy problematyki ograniczania deficytu budżetowego i długu publicznego jednostek samorządu terytorialnego 163 2.1. Charakter prawny i struktura norm ograniczających deficyt budżetowy i dług publiczny jednostek samorządu terytorialnego 165 2.1.1. Zaciąganie przez jednostki samorządu terytorialnego zobowiązań stanowiących dług publiczny a zasada legalizmu 165 2.1.2. Struktura norm prawnych wykorzystywanych dla ograniczania deficytu budżetowego i długu jednostek samorządu terytorialnego 198 2.2. Typologia prawnych instrumentów ograniczania deficytu budżetowego i długu jednostek samorządu terytorialnego 211 2.3. Konsekwencje naruszenia norm ograniczających deficyt i dług jednostek samorządu terytorialnego 225 2.3.1. Konsekwencje sprzeczności z prawem uchwał i zarządzeń organów jednostki samorządu terytorialnego 225 2.3.2. Naruszenie ograniczeń w postaci upoważnień do działania a umocowanie organu wykonawczego do dokonywania czynności prawnych 237 2.3.3. Skutki naruszenia ograniczeń w postaci zakazów i nakazów 253 2.3.4. Ograniczenia w postaci zakazów i nakazów a obejście prawa 260 2.3.5. Dopuszczalność stosowania analogii przy rozwiązywaniu wątpliwości powstających na tle interpretacji norm ograniczających dług publiczny JST 267 2.3.6. Ograniczenia zaciągania zobowiązań stanowiących dług publiczny a wybór prawa obcego 272 Podsumowanie 278
Rozdział 3 Prawne ograniczenia deficytu budżetowego i długu jednostek władzy terytorialnej w wybranych krajach 287 3.1. Analiza zasady zrównoważonego budżetu jednostek władzy terytorialnej 290 3.1.1. Uwagi wprowadzające 290 3.1.2. Zróżnicowanie systemów budżetowania na poziomie jednostek samorządu terytorialnego 293 3.1.3. Zakres przedmiotowy i koncepcja równowagi budżetowej 308 3.1.4. Zasada równowagi budżetowej w cyklu budżetowym 326 Aneks: Wyniki badań dotyczące wpływu zasady zrównoważonego budżetu na faktyczne wyniki finansowe 330 3.2. Porównawcza analiza norm ograniczających zaciąganie długu przez jednostki władzy terytorialnej w wybranych krajach 332 3.2.1. Uwagi wprowadzające 332 3.2.2. Podstawy prawne ograniczeń dotyczących zaciągania długu 335 3.2.3. Koncepcja długu jednostki samorządu terytorialnego 345 3.2.4. Limitowanie wielkości długu zaciąganego w danym roku budżetowym przez organy administracji rządowej 350 3.2.5. Budżetowe przeznaczenie długu 356 3.2.6. Limitowanie wielkości zadłużenia oparte na wskaźnikach 361 3.2.7. Ograniczenia dotyczące warunków zaciągania długu 367 Podsumowanie 371
Rozdział 4 Prawne instrumenty ograniczania deficytu budżetowego i długu jednostek samorządu terytorialnego w fazie opracowywania i uchwalania uchwały budżetowej 385 4.1. Określenie deficytu budżetowego i autoryzacja długu publicznego w uchwale budżetowej jednostki samorządu terytorialnego 387 4.1.1. Określenie deficytu budżetowego 387 4.1.2. Autoryzacja zobowiązań finansowych sensu stricto 393 4.1.3. Autoryzacja pozostałych zobowiązań stanowiących dług publiczny 409 4.1.4. Inicjatywa organu zarządzającego a kompetencje organu stanowiącego w zakresie ujmowania deficytu i długu w uchwale budżetowej 425 4.2. Konstrukcja i normatywny charakter złotej zasady w systemie prawno-finansowym jednostek samorządu terytorialnego 440 4.2.1. Podział wydatków jednostki samorządu terytorialnego na bieżące i majątkowe 440 4.2.2. Suma nadwyżek z lat ubiegłych i wolnych środków jako pozycja korygująca 461 4.2.3. Normatywny charakter złotej zasady 479 4.3. Bezpośrednie ograniczanie kwoty zadłużenia JST w latach 1990-2009 (wzmianka) 487 4.4. Ograniczanie płatności związanych z obsługą zadłużenia - "wskaźnik obsługi zadłużenia" 490 4.4.1. Ewolucja konstrukcji wskaźnika obsługi zadłużenia w latach 1993-2009 490 4.4.2. Konstrukcja wskaźnika obsługi zadłużenia w ustawie o finansach publicznych 492 4.4.3. Analiza normy prawnej wyrażonej w przepisach art. 243 u.f.p. 504 Podsumowanie / 536
Rozdział 5 Prawne instrumenty ograniczania deficytu budżetowego i długu jednostek samorządu terytorialnego w fazie wykonywania budżetu 547 5.1. Podział kompetencji organów jednostki samorządu terytorialnego w zakresie decydowania o zaciąganiu zobowiązań stanowiących dług publiczny 549 5.1.1. Uwagi wprowadzające 549 5.1.2. Uchwały służące rozgraniczeniu kompetencji organu stanowiącego i organu wykonawczego 561 5.1.3. Uchwały dotyczące zaciągania długu publicznego 580 5.2. Ograniczenia możliwości zaciągania długu ze względu na przedmiot lub charakter finansowania 602 5.2.1. Uwagi wprowadzające 602 5.2.2. Ograniczenia możliwości zaciągania długu ze względu na przedmiot finansowania 606 5.2.3. Ograniczenia możliwości zaciągania długu ze względu na charakter finansowania 624 5.3. Ograniczenia zasady swobody umów w zakresie instrumentów długu publicznego jednostki samorządu terytorialnego 632 5.3.1. Nakazy i zakazy związane z obsługą zobowiązań finansowych 632 5.3.2. Nakaz uprzedniego ustalania wyrażonej w złotych wartości nominalnej należnej do zapłaty w dniu wymagalności 636 Podsumowanie 644
Rozdział 6 Ograniczenia deficytu budżetowego i długu publicznego jednostek samorządu terytorialnego w okresie realizacji postępowania naprawczego 653 6.1. Przegląd regulacji wybranych krajów w zakresie sanacji gospodarki finansowej jednostek władzy terytorialnej 655 6.1.1. Uwagi wprowadzające 655 6.1.2. Budżetowy program naprawczy - niektóre niemieckie kraje związkowe 657 6.1.3. Budżet zastępczy (Francja) - wzmianka 662 6.1.4. "Upadłość" jednostek samorządu terytorialnego w prawie federalnym USA 663 6.2. Sanacja finansów jednostek samorządu terytorialnego w Polsce a ograniczenia deficytu budżetowego i długu 672 6.2.1. Konsekwencje braku możliwości uchwalenia budżetu 672 6.2.2. Charakter prawny działań RIO związanych z brakiem możliwości uchwalenia budżetu zgodnie z normami relacyjnymi 678 6.2.3. Kryterium legalności w stosowaniu przez RIO środków nadzorczych związanych z brakiem możliwości uchwalenia budżetu zgodnie z normami relacyjnymi 685 6.2.4. Pożyczka z budżetu państwa na realizację postępowania naprawczego 698 Podsumowanie 701
Uwagi końcowe 713
Bibliografia 727