Drogi publiczne. Komentarz / Rafał Godlewski, Helena Kisilowska, Piotr Kobylski, Dorota Wilkowska-Kołakowska

Komentarz do obowiązującej w Polsce ustawy o drogach publicznych zawiera wyjaśnienie istotnych problemów i trudności interpretacyjnych związanych ze stosowaniem i zrozumieniem jej przepisów oraz aktów wykonawczych do niej. Autorzy przedstawiają najważniejsze zmiany prawa z tego zakresu i ich ewentualne skutki widoczne również w szeroko uwzględnionym orzecznictwie.

Celem opracowania jest ułatwienie użytkownikom dróg publicznych posługiwanie się tekstem obowiązującego prawa, a twórcom nowych przepisów przekazanie istotnego zakresu postulatów de lege ferenda.

W komentarzu omówiono:
• kategorie i właścicieli dróg publicznych,
• drogi wewnętrzne,
• stanowiska postojowe,
• opłaty za korzystanie z dróg publicznych i zwolnienia z opłat,
• system elektronicznego poboru opłat,
• nałożenie kary pieniężnej za naruszenie obowiązku uiszczenia opłaty,
• zadania zarządców dróg,
• zarządzanie tunelami położonymi w transeuropejskiej sieci drogowej,
• zarządzanie bezpieczeństwem dróg,
• krzyżowanie się dróg z innymi drogami komunikacji lądowej i powietrznej oraz liniowymi urządzeniami obcymi,
• inteligentne systemy transportowe.

Autorami publikacji są pracownicy naukowi Uniwersytetu Technologiczno-Humanistycznego w Radomiu i Politechniki Warszawskiej, którzy posiadają wieloletnią praktykę prawniczą w sferze publicznego prawa gospodarczego.

Książka jest przeznaczona dla prawników praktyków, specjalistów z zakresu transportu, budownictwa, ekonomii, a także przedsiębiorców i innych uczestników ruchu drogowego.

Wykaz skrótów .............................................................................. 17
Przedmowa .................................................................................... 21
Uwagi wstępne .............................................................................. 23
Ustawa z dnia 21 marca 1985 r. o drogach publicznych ............. 27
Rozdział 1. Przepisy ogólne ............................................................ 29
Art. 1. [Definicja drogi publicznej] ....................................... 29
Art. 2. [Kategorie dróg publicznych] .................................... 35
Art. 2a. [Właściciele dróg krajowych] .................................... 40
Art. 3. [Podział dróg publicznych ze względu na ich dostępność] .............................................................. 41
Art. 4. [Definicje legalne] ..................................................... 42
Art. 4a. [Delegacja ustawowa do określenia sieci autostrad i dróg ekspresowych] ................................................ 80
Art. 5. [Zaliczenia dróg do kategorii dróg krajowych] .......... 82
Art. 6. [Zaliczenie do kategorii dróg wojewódzkich. Ustalenie przebiegu dróg wojewódzkich] ................. 90
Art. 6a. [Zaliczenie do kategorii dróg powiatowych. Ustalenie przebiegu dróg powiatowych] .................. 93
Art. 7. [Zaliczenie do kategorii dróg gminnych. Ustalenie przebiegu dróg gminnych] ....................................... 96
Art. 7a. [Opinia w sprawie zaliczenia i ustalenia przebiegu dróg] ........................................................................ 98
Art. 8. [Drogi wewnętrzne] .................................................. 99
Art. 9. (uchylony) ................................................................. 104
Art. 10. [Pozbawienie drogi dotychczasowej kategorii. Numeracja dróg] ....................................................... 104
Art. 11–12. (uchylone) .................................................................. 113
Art. 12a. [Stanowiska postojowe dla pojazdów zaopatrzonych w kartę parkingową] ................................................. 113
Art. 12b. [Stanowiska postojowe dla pojazdów elektrycznych, hybrydowych i napędzanych gazem ziemnym] ......... 116
Art. 13. [Opłaty za korzystanie z dróg publicznych. Zwolnienia z opłat] ................................................... 118
Art. 13a. [Zasady realizacji zadań w zakresie budowy i eksploatacji autostrad i dróg ekspresowych] ........... 120
Art. 13b. [Opłaty za postój w strefie płatnego parkowania i śródmiejskiej strefie płatnego parkowania] ............. 122
Art. 13ba. [Żądanie ograniczenia przetwarzania danych osobowych a obowiązek wniesienia opłaty za postój w strefie płatnego parkowania] ................................ 127
Art. 13c. (uchylony) ................................................................. 128
Art. 13d. [Opłata za przejazd przez obiekty mostowe i tunele] .................................................................... 128
Art. 13e. [Opłata za przeprawy promowe] .............................. 132
Art. 13f. [Opłata dodatkowa za nieuiszczenie opłat] .............. 136
Art. 13g. (uchylony) ................................................................. 139
Art. 13h. [Pobór opłat przez partnera prywatnego] ................. 139
Art. 13ha. [Opłata elektroniczna] .............................................. 141
Art. 13haa. [Kompetencje ministra właściwego do spraw transportu w zakresie opłaty elektronicznej i opłaty za przejazd autostradą] ............................................ 145
Art. 13hb. [Pobór opłaty elektronicznej. Przychody z tytułu opłaty elektronicznej] ............................................... 151
Art. 13hba. [Sposób wykonania obowiązku informacyjnego dotyczącego przetwarzania danych osobowych w związku z poborem opłaty elektronicznej] ............ 156
Art. 13hc. [System elektronicznego poboru opłat] .................... 157
Art. 13hd. (uchylony) ................................................................. 157
Art. 13he. [Wykorzystanie Systemu Poboru Opłaty Elektronicznej KAS do udostępniania danych przez Głównego Inspektora Transportu Drogowego] ......... 157
Art. 13hf. [Informacje i dane gromadzone przez Szefa KAS w związku z poborem opłaty elektronicznej] ............ 159
Art. 13i. [Wymagania technologiczne systemów elektronicznego poboru opłat; uiszczanie opłat z wykorzystaniem usługi EETS; urządzenia w pojazdach stosowane do poboru opłaty elektronicznej za pomocą Systemu Poboru Opłaty Elektronicznej KAS] ................. 160
Art. 13ia. [Rejestracja w rejestrze uiszczających opłatę elektroniczną] ........................................................... 165
Art. 13ib. [Obowiązek uzupełniania i aktualizacji danych w rejestrze uiszczających opłatę elektroniczną; numer referencyjny] ........... 171
Art. 13iba. [Czynności podejmowane w imieniu właściciela, posiadacza albo użytkownika pojazdu przez dostawcę kart flotowych] ........ 173
Art. 13ibb. [Zabezpieczenie ustanawiane przez dostawcę kart flotowych] ......................................................... 175
Art. 13ibc. [Pełnomocnik właściciela, posiadacza lub użytkownika pojazdu – stosowanie przepisów Ordynacji podatkowej] ........... 176
Art. 13ic. [Obowiązek zatrzymania pojazdu w przypadku przerwy w nadawaniu sygnału pozycjonowania satelitarnego lub transmisji danych] ......................... 178
Art. 13id. [Analiza danych gromadzonych w Systemie Poboru Opłaty Elektronicznej KAS] ........................................ 180
Art. 13ie. [Udostępnianie ministrowi właściwemu do spraw transportu danych gromadzonych w Systemie Poboru Opłaty Elektronicznej KAS] ........................... 182
Art. 13j. [System elektronicznego poboru opłat – wyłączenia stosowania wymagań technologicznych] .................. 183
Art. 13ja. [Zakaz stosowania subsydiowania skrośnego; obowiązek prowadzenia oddzielnej ewidencji księgowej i sporządzania sprawozdań finansowych w związku ze świadczeniem usługi poboru opłat] .... 185
Art. 13k. [Kary pieniężne za naruszenie obowiązków związanych z opłatą elektroniczną] .......................... 186
Art. 13l. [Podmiot uprawniony do kontroli prawidłowości uiszczenia opłaty elektronicznej] ............................... 196
Art. 13m. [Uiszczanie kar pieniężnych. Kaucja pobierana od podmiotu zagranicznego] ......................................... 198
Art. 13ma. [Transgraniczna wymiana informacji związana z naruszeniem obowiązku wniesienia opłat] ............. 202
Art. 13mb. [Krajowe podmioty uprawnione w zakresie transgranicznej wymiany informacji] ........................ 204
Art. 13mc. [Informacje udostępniane na zapytania krajowych punktów kontaktowych innych państw członkowskich UE] .............. 205
Art. 13md. [Sprawozdanie KPK] .................................................. 206
Art. 13me. [Przetwarzanie danych osobowych podlegających transgranicznej wymianie informacji] ....................... 207
Art. 13mf. [Nałożenie kary pieniężnej za naruszenie obowiązku uiszczenia opłaty elektronicznej po uzyskaniu danych w wyniku transgranicznej wymiany informacji; zawiadomienie KPK] ................................ 209
Art. 13mg. [Zatrzymanie pojazdu; pobór kaucji i kary pieniężnej] ................................................................ 212
Art. 13n. [Przedawnienie kar pieniężnych] ............................... 215
Art. 13na. [Kara pieniężna za niezapewnienie działania urządzenia mobilnego lub urządzenia pokładowego wykorzystywanego do poboru opłaty elektronicznej za pomocą Systemu Poboru Opłaty Elektronicznej KAS oraz za niezatrzymanie pojazdu w przypadku przerwy w nadawaniu sygnału pozycjonowania satelitarnego lub transmisji danych] ......................... 216
Art. 13naa. [Kara grzywny za zakrycie lub ograniczenie czytelności tablic rejestracyjnych bądź za umieszczenie ich w miejscu innym niż konstrukcyjnie do tego przeznaczone] ............................................. 218
Art. 13o. [Instalowanie w pasie drogowym dróg krajowych urządzeń do poboru lub kontroli prawidłowości uiszczenia opłat] ............... 220
Art. 13p. [Zmiana organizacji ruchu drogowego w celu zapewnienia prawidłowego poboru opłaty za przejazd autostradą lub opłaty elektronicznej] .............. 222
Art. 14–15. (uchylone) .................................................................. 223
Art. 16. [Budowa lub przebudowa dróg publicznych spowodowana inwestycją niedrogową] .................... 223
Rozdział 1a. (uchylony) .................................................................. 226
Rozdział 1b. Usługa EETS ............................................................... 227
Art. 16e. [Warunki świadczenia usługi EETS] ........................... 227
Art. 16f. [Wpis do rejestru EETS] ............................................. 235
Art. 16g. [Wykreślenie z rejestru EETS] ..................................... 241
Art. 16h. [Świadczenie usługi EETS przez dostawcę EETS z innego państwa członkowskiego UE] ..................... 244
Art. 16i. [Obowiązki dostawcy EETS] ...................................... 245
Art. 16j. [Uiszczanie opłat przez dostawcę EETS] .................... 251
Art. 16k. [Obowiązek ustanowienia zabezpieczenia należności z tytułu opłat uiszczanych przez dostawcę EETS] ...... 254
Art. 16l. [Urządzenia na potrzeby pobierania opłat dostarczane użytkownikom EETS] ............................. 257
Art. 16la. [Umowa dotycząca świadczenia usługi EETS] ........... 261
Art. 16lb. [Obowiązek przekazania dostawcy danych niezbędnych do prawidłowego zawarcia i realizacji umowy dotyczącej świadczenia usługi EETS] ............ 263
Art. 16m. [Wynagrodzenie za udostępnienie usługi EETS] ........ 264
Art. 16n. [Obowiązek uiszczania opłat dostawcy EETS w ramach korzystania z usługi EETS] ........................ 265
Art. 16o. [Obowiązki podmiotu pobierającego opłaty na obszarze EETS] ..................................................... 266
Art. 16p. (uchylony) ................................................................. 270
Art. 16q. [Sprawdzanie sposobu świadczenia usługi EETS] ...... 270
Art. 16r. [Potwierdzenie faktu poruszania się przez użytkownika EETS po obszarze EETS] ........................ 271
Art. 16s. [Umowa dotycząca obszaru EETS] ............................ 273
Art. 16t. [Wynagrodzenie dla dostawcy EETS wypłacane przez podmiot pobierający opłaty] ..................................... 277
Art. 16u. [Świadczenie usługi EETS przez podmiot pobierający opłaty] ...................................................................... 278
Art. 16v. [Rejestr prowadzony w zakresie świadczenia usługi EETS] ......................................................................... 281
Art. 16va. [Punkt kontaktowy w przypadku więcej niż jednego obszaru EETS na terytorium RP] ................................ 283
Art. 16w. [Ocena zgodności] .................................................... 283
Art. 16x. [Wymagania wobec składników interoperacyjności w zakresie systemu EETS] .......................................... 285
Art. 16xa. [Procedura akredytacyjna] ......................................... 288
Art. 16xb. [Testowanie urządzeń wykorzystywanych do świadczenia usługi EETS na obszarze EETS] .............. 292
Art. 16y. [Kontrola składników interoperacyjności EETS] ......... 295
Art. 16z. [Postępowanie pojednawcze w celu rozstrzygnięcia sporu między podmiotem pobierającym opłaty a dostawcą EETS] ........ 296
Art. 16za. [Skład Komisji] .......................................................... 298
Art. 16zb. [Przewodniczący Komisji; tryb pracy Komisji] ............ 303
Art. 16zc. [Postępowanie przed Komisją] .................................. 305
Art. 16zd. [Koszty postępowania przed Komisją] ...................... 306
Art. 16ze. [Egzekucyjne wykonanie uchwały Komisji w przedmiocie kosztów postępowania] .................... 308
Art. 16zf. [Przekazanie ministrowi dokumentacji pracy Komisji; publikacja uchwał Komisji] ....................................... 309
Art. 16zg. [Obsługa organizacyjno-biurowa Komisji] ................. 310
Art. 16zh. [Obowiązek zachowania tajemnicy] .......................... 310
Art. 16zi. [Wykaz aktów wykonawczych wydanych na podstawie dyrektywy w sprawie interoperacyjności systemów elektronicznego poboru opłat drogowych] .............................................................. 311
Rozdział 2. Administracja drogowa ............................................... 313
Art. 17. [Zakres działania ministra właściwego do spraw transportu] ............................................................... 313
Art. 18. [Generalny Dyrektor Dróg Krajowych i Autostrad] .... 317
Art. 18a. [Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad] .... 332
Art. 19. [Zarządcy dróg; właściwość, zadania i kompetencje] .......................................................... 337
Art. 20. [Zadania zarządcy drogi] ........................................... 344
Art. 20a. [Dodatkowe zadania zarządcy dróg krajowych i wojewódzkich] ........................................................ 359
Art. 20aa. [Oświetlenie przejść dla pieszych lub przejazdów dla rowerów] .................................................................. 360
Art. 20ab. [Budowa drogi do obsługi drogowego przejścia granicznego] ............................................................. 361
Art. 20b. [Stacjonarne urządzenia rejestrujące] ....................... 363
Art. 20c. [Zapewnienie należytego funkcjonowania stacjonarnych urządzeń rejestrujących] ..................... 366
Art. 20d. [Przeznaczenie dochodów z grzywien ujawnionych za pomocą urządzeń rejestrujących] ......................... 367
Art. 20e. [Zwolnienie Inspekcji Transportu Drogowego z wymogu uzyskania zezwolenia i opłaty za zajęcie pasa drogowego] .............. 369
Art. 20f. [Dodatkowe obowiązki zarządcy drogi] .................... 369
Art. 20g. [Instalowanie urządzeń do obserwacji i rejestracji obrazu w pasie drogowym dróg publicznych] .......... 370
Art. 20h. [Udostępnianie danych osobowych przetwarzanych w związku z poborem opłaty elektronicznej i przeciwdziałaniem niszczeniu dróg] ....................... 373
Art. 21. [Jednostka organizacyjna wykonująca zadania zarządcy drogi] ......................................................... 376
Art. 22. [Trwały zarząd gruntami w pasie drogowym] ........... 383
Art. 23–24. (wygasły) ................................................................... 392
Rozdział 2a. Zarządzanie tunelami położonymi w transeuropejskiej sieci drogowej ............................................... 393
Art. 24a. [Zarządzający tunelem położonym w transeuropejskiej sieci drogowej] .......................... 393
Art. 24b. [Nadzór nad zapewnieniem bezpieczeństwa tunelu] ...................................................................... 396
Art. 24c. [Urzędnik zabezpieczenia tunelu] ............................. 400
Art. 24ca. [Częstotliwość kontroli stanu dróg na odcinku drogi przed i za tunelem położonym w transeuropejskiej sieci drogowej] ......... 402
Art. 24d. [Dokumentacja bezpieczeństwa tunelu] ................... 403
Art. 24e. [Ćwiczenia dla pracowników zarządzającego tunelem, służb ratowniczych i Policji] ....................... 405
Art. 24f. [Odstępstwa od wymagań techniczno-budowlanych dotyczących warunków bezpieczeństwa w tunelu] ............ 406
Art. 24g. [Sprawozdania w sprawie pożarów i wypadków w tunelach] ............................................................... 408
Rozdział 2b. Zarządzanie bezpieczeństwem dróg ........................ 410
Art. 24ga. [Drogi objęte przepisami rozdziału] .......................... 410
Art. 24h. [Zarządzanie bezpieczeństwem dróg w transeuropejskiej sieci drogowej] .......................... 413
Art. 24i. [Wpływ planowanej drogi na bezpieczeństwo ruchu drogowego] .............................................................. 414
Art. 24j. [Audyt bezpieczeństwa ruchu drogowego] .............. 416
Art. 24k. [Audytor bezpieczeństwa ruchu drogowego] ........... 420
Art. 24l. [Wynik audytu bezpieczeństwa ruchu drogowego] .............................................................. 422
Art. 24m. (uchylony) ................................................................. 423
Art. 24ma. [Ocena ryzyka przeprowadzana przez zarządcę drogi] ........................................................................ 423
Art. 24mb. [Ocena bezpieczeństwa drogi; klasyfikacja dróg ze względu na poziom ich bezpieczeństwa] .................. 424
Art. 24mc. [Ukierunkowane kontrole bezpieczeństwa ruchu drogowego] .............................................................. 427
Rozdział 2c. Audytorzy bezpieczeństwa ruchu drogowego ......... 432
Art. 24n. [Certyfikat audytora bezpieczeństwa ruchu drogowego] .............................................................. 432
Art. 24o. [Utrata certyfikatu audytora bezpieczeństwa ruchu drogowego] .............................................................. 439
Rozdział 3. Krzyżowanie się dróg z innymi drogami komunikacji lądowej i powietrznej oraz liniowymi urządzeniami obcymi ....... 441
Art. 25. [Budowa, przebudowa, remont, utrzymanie i ochrona skrzyżowania lub węzła dróg różnej kategorii oraz wiaduktów] ......... 441
Art. 26. [Budowa, przebudowa, remont, utrzymanie i ochrona budowli brzegowych przepraw promowych] ................... 447
Art. 27. (uchylony) ................................................................. 447
Art. 28. [Budowa, przebudowa, remont, utrzymanie i ochrona skrzyżowań dróg z liniami kolejowymi] ................. 447
Art. 28a. [Budowa, przebudowa, remont, utrzymanie i ochrona torowiska tramwajowego] ........................ 449
Art. 29. [Zezwolenie zarządcy drogi na lokalizację zjazdu lub przebudowę zjazdu] ................................................. 450
Art. 29a. [Kara pieniężna] ........................................................ 461
Art. 30. [Obowiązek utrzymywania zjazdów oraz przepustów] ............................................................. 463
Art. 31. (uchylony) ................................................................. 464
Art. 32. [Budowa lub przebudowa drogi w miejscu jej krzyżowania z inną drogą, korytarzem powietrznym lub liniowym urządzeniem obcym] ........................... 465
Art. 33. [Wykonanie krzyżowań wyłączone spod właściwości zarządcy drogi] ......................................................... 466
Rozdział 4. Pas drogowy ................................................................ 468
Art. 34. (uchylony) ................................................................. 468
Art. 34a. [Rozmiar pasa drogowego] ....................................... 468
Art. 35. [Plany rozwoju sieci drogowej. Pas terenu przeznaczony pod przyszłą budowę dróg] ................ 470
Art. 36. [Przywrócenie pasa drogowego do stanu poprzedniego] .......................................................... 473
Art. 37. (uchylony) ................................................................. 474
Art. 38. [Pozostawienie w pasie drogowym urządzeń obcych] ..................................................................... 475
Art. 39. [Ochrona pasa drogowego. Zezwolenie na umieszczenie w pasie drogowym urządzeń i infrastruktury. Kanał technologiczny w pasie drogowym] ............................................................... 477
Art. 40. [Zezwolenie i opłata za zajęcie pasa drogowego. Kara pieniężna] ......................................................... 491
Art. 40a. [Beneficjenci opłat i kar pieniężnych] ........................ 501
Art. 40b. (uchylony) ................................................................. 505
Art. 40c. (uchylony) ................................................................. 505
Art. 40d. [Odsetki za opóźnienie, egzekucja, przedawnienie] ......................................................... 506
Art. 40e. [Przeniesienie praw i obowiązków z zezwolenia] ...... 508
Art. 40f. (uchylony) ................................................................. 510
Art. 41. [Ruch pojazdów o określonej wartości dopuszczalnego nacisku pojedynczej osi napędowej] ......................... 510
Art. 41a. [Wprowadzenie na drogowych przejściach granicznych zakazu ruchu pojazdów o dopuszczalnym nacisku pojedynczej osi napędowej poniżej 11,5 t] ........................................ 517
Art. 41b. [Ograniczenia w ruchu pojazdów o określonej wartości dopuszczalnego nacisku pojedynczej osi napędowej po drogach publicznych o nawierzchni innej niż bitumiczna, betonowa, kamienna lub klinkierowa] .............................................................. 518
Art. 41c. [Kontrola przestrzegania przepisów w zakresie ruchu pojazdów o określonej wartości dopuszczalnego nacisku pojedynczej osi napędowej] ............................................................... 520
Art. 41d. [Kara pieniężna za naruszenie przepisów w zakresie ruchu pojazdów o określonej wartości dopuszczalnego nacisku pojedynczej osi napędowej] ............................................................... 521
Art. 41e. [Stosowanie na drogach publicznych znaków ograniczających dopuszczalny nacisk pojedynczej osi napędowej] .............. 527
Art. 42. [Zasady umieszczania nadziemnych liniowych urządzeń obcych wzdłuż pasów drogowych] ........... 527
Art. 42a. [Wymagania dla reklamy emitującej światło] ............ 529
Art. 43. [Usytuowanie obiektów budowlanych przy drogach] ................................................................... 530
Rozdział 4a. Inteligentne systemy transportowe ......................... 535
Art. 43a. [Inteligentne systemy transportowe] ........................ 535
Rozdział 5. (uchylony) .................................................................... 540
Rozdział 6. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy epizodyczne, przejściowe i końcowe ............................................. 541
Art. 48–50. (pominięte) ............................................................... 541
Art. 50a. [Zwolnienie od opłat] ............................................... 541
Art. 50b. [Początek obowiązywania przepisów wprowadzających możliwość kontynuowania przejazdu pomimo przerwy w nadawaniu sygnału pozycjonowania satelitarnego lub transmisji danych] ..................................................................... 543
Art. 50c. [Wysokość opłaty elektronicznej do 30.09.2021 r.] ........................................................... 543
Art. 51. [Przepis przejściowy w sprawie stanu prawnego dróg] ........................................................................ 544
Art. 52. [Przepis derogacyjny] ................................................ 545
Art. 53. [Wejście w życie ustawy] ........................................... 545
Załączniki ........................................................................................ 547
Bibliografia ..................................................................................... 549
Autorzy ........................................................................................... 571