Bez retuszu czy po liftingu? Obrazy starości i aborcji w filmie / Ewelina Wejbert-Wąsiewicz

Książka dotyczy dwóch kwestii społecznych -starości i aborcji -omawianych z perspektywy artystycznej (filmowej) i socjologicznej. Autorka ukazała oba zjawiska, odwołując się do współczesnego kina amerykańskiego, europejskiego i polskiego, zwracając uwagę na subiektywny, kulturowo uwarunkowany przekaz filmowy w odniesieniu do rzeczywistości. Przedstawiła także wyniki badań własnych na temat recepcji wybranych filmów o starości i aborcji. Publikacja jest skierowana do szerokiego grona humanistów, miłośników kina, w tym szczególnie do studentów socjologii, kulturoznawstwa, dziennikarstwa i kierunków filmoznawczych.

„Oryginalność książki polega na łączeniu kompetencji socjologa z zainteresowaniami współczesnym filmem oraz wiedzą o filmie. Pojęcia socjologiczne i relacje o badaniach społecznych odnoszone są do materii artystycznej. Badanie ma charakter krytycznej analizy wybranych filmów z perspektywy socjologii. Kiedy filmoznawstwo uprawia socjolog, spotyka się z krytyką ze strony filmoznawców, a jeśli filmoznawcy analizują problemy społeczne w filmie, ujawnia się brak znajomości badań społecznych w danej kwestii. Praca jest oryginalna i – jak każde badanie z pogranicza dyscyplin – wiąże się z podjęciem pewnego ryzyka.”

Z recenzji prof. dr. hab. Bogusława Sułkowskiego

Wstęp 9

Część I. Film jako przedmiot badań socjologicznych 15

Rozdział I. Polska socjologia filmu         17

1. Pionierzy socjologicznej myśli filmowej 17

2. Od filmologii do socjologii filmu 21

3. Od socjologii sztuki do socjologii filmu 31

4. Metodologiczne wymiary analizy filmowej 37

5. Podsumowanie 44

Część II. Obrazy filmowe o starości 47

Rozdział II. Starość jako problem społeczny      49

1. Od definicji do problemu 49

2. Starość w świetle badań empirycznych 55

3. Medialny obraz ludzi starych 69

4. Podsumowanie 75

Rozdział III. Kino wobec starości 79

1. Starość w kinie amerykańskim 79

2. Europejskie kino o starości 92

3. Obrazy starości w polskim filmie 102

4. Podsumowanie 116

Rozdział IV. Recepcja filmów o starości na przykładzie filmu Tulipany Jacka Borcucha    121

1. Charakterystyka grupy badanej 121

2. Przeżycia filmowe a oceny filmu 125

3. Filmowy obraz starości w relacjach widzów 143

4. Odbiór filmu – między identyfikacją a projekcją 146

5. Podsumowanie 155

Część III. Aborcja jako temat filmowy 159

Rozdział V. Aborcja jako problem społeczny 161

1. Prawne i etyczne dylematy jednostki 161

2. Zjawisko aborcji w Polsce: stare i nowe problemy 165

3. Aborcja w dyskursie publicznym 171

4. Podsumowanie 177

Rozdział VI. Kino wobec kwestii aborcji 180

1. Niechciana ciąża – uniwersalny temat filmowy 180

2. Amerykańskie kino o niechcianej ciąży 183

3. Obrazy aborcji w europejskim filmie 192

4. Dramat niechcianej ciąży w kinie polskim 204

5. Recepcja filmów o aborcji 217

6. Podsumowanie 220

Zakończenie: Między obrazami filmowymi a rzeczywistością 225

1. Wprowadzenie 225

2. Strategie komunikacyjne w filmach 226

3. Obrazy rzeczywistości 228

3.1. Kino i rzeczywistość 228

3.2. Realizmy w filmach 229

3.3. Wielość prawd i zabiegi na prawdzie 230

3.4. Filmowe obrazy starości 233

3.5. Aborcja na ekranie 236

4. O recepcji filmowej 239

5. Podsumowanie 240

Bibliografia 243

Aneksy 257

Aneks A. Informacja o sposobie i prowadzeniu badań własnych 257

Załącznik 1. Dyspozycje do wywiadu swobodnego 261

Aneks B. Spis tabel, rysunków, ilustracji 263

Aneks C. Zestawienia wybranych filmów 265

Zestawienie I. Film polski – wybrane aspekty techniczne 266

Zestawienie II. Film europejski – wybrane aspekty techniczne 271

Zestawienie III. Film amerykański – wybrane aspekty techniczne 275

Summary            279