Znaczenie normatywne ustawowych znamion typu czynu zabronionego / Sławomir Żółtek

Książka stanowi pierwsze w polskiej literaturze prawniczej monograficzne opracowanie problematyki znaczenia normatywnego znamion typu czynu zabronionego. Wyjaśniono w niej, czym są, w jakim pozostają stosunku oraz jak wykładać tzw. znamiona technicznoprawne (określone na potrzeby prawa) oraz znamiona normatywne (określone przez prawo). W związku z tym przeanalizowano i rozwikłano wiele problemów prawnokarnych dotyczących m.in.:
semantycznych połączeń jurydycznych między prawem karnym i innymi gałęziami prawa,
relacji warunku precyzyjności do warunku komunikatywności zakazu karnego,
wpływu zmiany wykładni na sytuację prawną sprawcy czynu zabronionego,
działania prawa wstecz przy znamionach określających pozakarne stosunki prawne,
błędu co do znamion, których znaczenie zostało określone przez prawo lub na potrzeby prawa.
Tematyka ta została przedstawiona w sposób uniwersalny, stanowiący połączenie wiedzy karnistycznej, teoretycznoprawnej, filozoficznej oraz lingwistycznej. Omawiane zagadnienia zilustrowano przykładami z orzecznictwa Sądu Najwyższego i Trybunału Konstytucyjnego.
Monografia jest przeznaczona zarówno dla przedstawicieli nauki prawa, jak i dla praktyków wymiaru sprawiedliwości. Może zainteresować wszystkich tych, którzy szukają pogłębionej refleksji na temat semantycznej strony zakazów karnych oraz związków prawa karnego z innymi gałęziami prawa.


Wykaz skrótów 9
Wstęp 13
Rozdział I Typ czynu zabronionego 29 1.1. Wprowadzenie 29 1.2. Czyn w ujęciu karnoprawnym - analiza terminologiczna 36 1.3. Znamię typu czynu zabronionego 50 1.3.1. Znamię jako cecha typu 50 1.3.2. Podziały znamion 61 1.4. Zespoły znamion typu czynu zabronionego 71 1.4.1. Rozwój koncepcji istoty czynu 76 1.4.2. Polskie koncepcje istoty czynu 83 1.4.3. Funkcje zespołów znamion typu czynu zabronionego 91 1.5. Podsumowanie 105
Rozdział II Znaczenie w języku prawnym i prawniczym 107 2.1. Wprowadzenie 107 2.2. Znaczenie znaku słownego 108 2.3. Język prawny i prawniczy 128 2.3.1. Specjalizacja znaczeniowa języka prawnego i prawniczego 144 2.3.2. Pojęcia prawne i prawnicze 151 2.4. Znaczenie normatywne 160 2.4.1. Ujęcie formalne znaczenia normatywnego 162 2.4.2. Ujęcie materialne znaczenia normatywnego 167 2.5. Kształtowanie (się) znaczenia normatywnego 170 2.5.1. Źródła normatywnych przeobrażeń semantycznych 173 2.5.2. Powody normatywnych przeobrażeń semantycznych 187 2.6. Podsumowanie 195
Rozdział III Znamiona technicznoprawne a znamiona normatywne 198 3.1. Wprowadzenie 198 3.2. Karnoprawne koncepcje normatywności znamion 199 3.2.1. Przegląd koncepcji 200 3.2.2. Krytyka koncepcji 214 3.3. Znamiona technicznoprawne 222 3.3.1. Istota znamion technicznoprawnych 225 3.3.2. Rozróżnienia znamion technicznoprawnych 246 3.3.3. Deskryptywność a ocenność znamion technicznoprawnych 255 3.4. Znamiona normatywne 271 3.4.1. Istota znamion normatywnych 277 3.4.2. Rozróżnienia znamion normatywnych 298 3.4.3. Znamiona normatywne a tzw. klauzule normatywne (znamiona prawnie ocenne) 304 3.5. Relacja znamion normatywnych do znamion technicznoprawnych 318 3.6. Podsumowanie 321
Rozdział IV Dekodowanie znamion 324 4.1. Wprowadzenie 324 4.2. Teoretyczne aspekty dekodowania znamion 327 4.2.1. Wykładnia klaryfikacyjna 328 4.2.2. Wykładnia derywacyjna 332 4.2.3. Wybrane dyrektywy wykładni 336 4.3. Dogmatyczne aspekty dekodowania znamion 351 4.3.1. Norma a struktura przestępstwa 352 4.3.2. Gwarancyjne ograniczenia wykładni 360 4.3.3. Wykładnia a funkcja ochronna prawa karnego 368 4.4. Treść znamienia ustawowego - wybór znaczenia 382 4.4.1. Wieloetapowość wykładni 391 4.4.2. Pozakarne znaczenie normatywne znamion 393 4.4.3. Przełamanie znaczenia językowego - zagadnienia szczególne 400 4.5. Podsumowanie 403
Rozdział V Znaczenie normatywne a element formalny zakazu i jego odwzorowanie w świadomości sprawcy 405 5.1. Wprowadzenie 405 5.2. Znaczenie normatywne a funkcje znamion i ich zespołów 406 5.2.1. Prawna deskrypcja rzeczywistości 407 5.2.2. Połączenia jurydyczne 410 5.2.3. Realizacja i zakłócenie funkcji zespołów znamion typu - zarys problematyki 423 5.3. Znaczenie normatywne a zasada nullum crimen sine lege 428 5.3.1. Nullum crimen sine lege scripta 429 5.3.2. Nullum crimen sine lege certa 448 5.3.3. Lex severior retro non agit, lex mitior retro agit 464 5.4. Znaczenie normatywne a świadomość sprawcy 480 5.4.1. Świadomość treści prawa 483 5.4.2. Świadomość faktów 498 5.4.3. Konsekwencje braku świadomości treści prawa i faktów 502 5.5. Podsumowanie 505
Wnioski końcowe 509
Bibliografia 527 Źródła 527 Akty normatywne 527 Dokumenty i materiały 530 Orzecznictwo 530 Literatura 541