Zbrodnia ludobójstwa w międzynarodowym prawie karnym / Dominika Dróżdż

Za najpoważniejszą zbrodnię o charakterze międzynarodowym uważa się obecnie zbrodnię ludobójstwa. Pociągnięcie do odpowiedzialności karnej za jej popełnienie może jednak sprawiać trudności z uwagi na niedookreślone znamiona tej zbrodni. Celem niniejszej monografii jest rozważenie znaczenia terminu "ludobójstwo" w kontekście normatywnym, dogmatycznym oraz w orzecznictwie międzynarodowych trybunałów karnych. Książka została podzielona na rozdziały dotyczące genezy pojęcia ludobójstwa, wybranych aktów prawnych odnoszących się do tej zbrodni, zagadnień związanych z ludobójstwem w naukach społecznych, elementów (znamion) zbrodni, form jej popełnienia i udziału w niej, okoliczności wyłączających jej bezprawność lub winę, a także prewencji zbrodni ludobójstwa, w tym zagadnienia odpowiedzialności za ochronę przed jej popełnieniem. Opracowanie wypełnia znaczącą lukę, jaka istniała w nauce polskiej w zakresie badania problematyki zbrodni ludobójstwa. Stanowi cenną lekturę dla teoretyków, praktyków i osób zainteresowanych tą tematyką.

Wykaz skrótów 9

Wstęp 13

Rozdział 1
Geneza pojęcia ludobójstwa 17
1.1. Uwagi ogólne 17
1.2. Proces tworzenia zakazu zbrodni ludobójstwa do lat 40 ubiegłego wieku 17
1.3. Stworzenie przez Rafała Lemkina pojęcia ludobójstwa 25
1.4. Podsumowanie 37

Rozdział 2
Wybrane międzynarodowe akty prawne odnoszące się do zbrodni ludobójstwa 39
2.1. Uwagi ogólne 39
2.2. Statut Międzynarodowego Trybunału Wojskowego 39
2.3. Rezolucja 96(I) w sprawie zbrodni ludobójstwa 43
2.4. Konwencja z 9 grudnia 1948 r. w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa 47
2.4.1. Prace przygotowawcze do konwencji w sprawie ludobójstwa 47
2.4.2. Treść przepisów Konwencji w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa 61
2.5. .Konwencja z 26 listopada .1968 .r. o niestosowaniu .przedawnienia wobec zbrodni wojennych i zbrodni przeciwko ludzkości 73
2.6. Projekt kodeksu przestępstw przeciwko pokojowi i bezpieczeństwu ludzkości 76
2.7. Akty prawne dotyczące międzynarodowych trybunałów karnych. 80
2.7.1. Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego dla byłej Jugosławii oraz Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego dla Rwandy 82
2.7.2. Statut Międzynarodowego Trybunału Karnego 84
2.7.3. Statuty trybunałów karnych z elementem międzynarodowym 97
2.7.3.1. Ustawa o Nadzwyczajnych Izbach w Kambodży 98
2.7.3.2. Ustawy o trybunałach karnych z elementem międzynarodowym w Kosowie 103
2.7.3.3. Ustawy o Trybunale dla Bośni i Hercegowiny 104
2.7.3.4. Ustawy o Specjalnych Składach Sądzących do spraw Poważnych Przestępstw na Timorze Wschodnim 105
2.8. Akty prawne związane ze brodnią ludobójstwa w prawie Unii .Europejskiej 109
2.9. Podsumowanie 112

Rozdział 3
Ludobójstwo w naukach społecznych 116
3.1. .Uwagi ogólne 116
3.2. .Rozważania przedstawicieli nauk społecznych na temat pierwszego ludobójstwa 116
3.3. .Znaczenie pojęcia ludobójstwa w naukach społecznych 118
3.4. .Podsumowanie 135

Rozdział 4
Elementy zbrodni ludobójstwa 137
4.1. Uwagi ogólne 137
4.2. Sprawcy ludobójstwa 138
4.3. Pojęcie i rodzaje grup 140
4.3.1. Grupa narodowa 148
4.3.2. Grupa etniczna 152
4.3.3. Grupa rasowa 157
4.3.4. Grupa wyznaniowa 159
4.3.5. Inne grupy jako przedmiot ludobójstwa 163
4.3.5.1. Grupa polityczna 165
4.3.5.2. Grupa społeczna i ekonomiczna 168
4.3.5.3. Grupa językowa 169
4.3.5.4. Grupa wyróżniona ze względu na płeć 170
4.4. Postaci ludobójstwa 173
4.5. Zamiar zniszczenia grupy narodowej, etnicznej, rasowej lub religijnej, jako takiej 186
4.5.1. Zamiar 188
4.5.2. Motywacja 196
4.5.3. Zniszczenie 205
4.5.4. Zniszczenie grupy w całości lub części 210
4.5.5. Zamiar a postaci ludobójstwa 216
4.5.6. Sporządzenie planu działania jako fakultatywny element podmiotowy zbrodni ludobójstwa 218
4.6. Podsumowanie 221

Rozdział 5
Formy popełnienia przestępstwa oraz formy udziału w zbrodni ludobójstwa na przykładzie orzecznictwa międzynarodowych trybunałów karnych ad hoc 223
5.1. Uwagi ogólne 223
5.2. Formy popełnienia przestępstwa 230
5.3. Formy udziału w ludobójstwie 233
5.4. Podsumowanie 246

Rozdział 6
Okoliczności wyłączające bezprawność lub winę zbrodni ludobójstwa 247
6.1. Uwagi ogólne 247
6.2. Okoliczności wyłączające bezprawność 248
6.2.1. Rozkaz przełożonego 248
6.2.2. Przymus, konieczność 250
6.2.3. Błąd co do prawa, błąd co do faktu 251
6.2.4. Obrona konieczna 252
6.3. Okoliczności wyłączające winę 254
6.3.1. Niepoczytalność, nietrzeźwość, stan odurzenia 254
6.3.2. Akcje odwetowe i konieczność wojskowa 255
6.4. Podsumowanie 256

Rozdział 7
Zapobieganie zbrodni ludobójstwa 257
7.1. Uwagi ogólne 257
7.2. Mechanizmy uprzedzające popełnienie zbrodni ludobójstwa 259
7.3. Zapobieganie ludobójstwu w kontekście odpowiedzialności za ochronę przed zbrodnią ludobójstwa 265
7.4. Podsumowanie 269

Rozdział 8
Zbrodnia ludobójstwa w orzeczeniach międzynarodowych trybunałów 270
8.1. Uwagi ogólne 270
8.2. Orzecznictwo międzynarodowych trybunałów wojskowych 270
8.3. Orzecznictwo Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości 274
8.4. Orzecznictwo międzynarodowych trybunałów karnych 284
8.5. Podsumowanie 291

Zakończenie 293

Bibliografia 301

Conclusion 333