Współczesne waluty międzynarodowe / Ireneusz Pszczółka

Istnienie kluczowych walut w światowej gospodarce jest jej naturalnym elementem od czasów antycznych. Wraz z pojawieniem się nowych supermo­carstw na arenie międzynarodowej, zmieniały się także kluczowe waluty powszechnie wykorzystywane przez nierezydentów tych państw. Oznacza to, że naturalnym elementem historii walut międzynarodowych są ich upadki, pociągające za sobą wzrost znaczenia nowych walut.

Od kilku dekad toczy się dyskusja nad prawdopodobieństwem utraty przez dolara amerykańskiego statusu głównej waluty międzynarodowej, w kontek­ście utraty tej pozycji przez funta brytyjskiego na początku XX wieku. Pierwsze głosy przeciwko walucie amerykańskiej zaczęły pojawiać się już w la­tach 70. XX wieku, jednak pomimo wprowadzenia Specjalnych Praw Ciągnienia (SDR) oraz wzrostu znaczenia marki niemieckiej i jena, sytuacja dolara znacząco się nie zmieniła. Dyskusja ta nabrała nowego wymiaru w chwili wdrożenia euro w 1999 roku. Wielu ekonomistów twierdzi, że wspólna waluta europejska zdominuje Międzynarodowy System Walutowy. Coraz częściej wskazuje się także na możliwość zrealizowania się w przyszłości innych scenariuszy, w których istotnym elementem zmian jest np. wzrost znaczenia chińskiego juana (renmimbi).

W książce zaprezentowano teoretyczne aspekty procesu umiędzynaradawiania pieniądza krajowego ze szczególnym uwzględnieniem jego funkcji oraz czynników determinujących ten proces. Przystępnie, a zarazem szczegółowo, zaprezentowano historię współczesnych walut międzynarodowych. Ważną częścią publikacji jest analiza wykorzystania głównych walut światowych w sektorze prywatnym i publicznym, która stanowi podstawę dla pró­by określenia przyszłych zmian na pozycji najważniejszej waluty międzynarodowej.

Istotną zaletą opracowania jest kompleksowość przeprowadzonych rozważań, przejrzysty układ oraz przystępny język. Odbiorcami publikacji powinni być nie tylko studenci ekonomii, finansów i międzynarodowych stosunków gospodarczych, ale również praktycy oraz ci wszyscy, którzy pragną zrozu­mieć istotę procesów zachodzących w Międzynarodowym Systemie Walutowym.

Wprowadzenie 5

Rozdział 1
Teoretyczne aspekty internacjonalizacji walut krajowych 9
1.1. Pieniądz międzynarodowy w Międzynarodowym Systemie Walutowym 9
1.2. Funkcje pieniądza międzynarodowego na tle funkcji pieniądza krajowego 13
1.2.1. Środek tezauryzacji 15
1.2.2. Środek płatniczy 16
1.2.3. Jednostka rozliczeniowa 17
1.3. Czynniki kształtujące kurs walutowy 19
1.4. Czynniki determinujące proces umiędzynarodowienia waluty krajowej 20
1.5. Zalety i wady umiędzynarodowienia waluty krajowej 23
1.6. Podsumowanie 27

Rozdział 2
Historia współczesnych walut międzynarodowych 29
2.1. Pierwsze waluty międzynarodowe 29
2.2. Historia znaczenia złota w Międzynarodowym Systemie Walutowym 31
2.2.1. Standard złota 31
2.2.2. Porozumienia Bankow Centralnych w sprawie rezerw złota 34
2.2.3. Zmiany cen złota a fundamenty rynku 38
2.2.4. Przyszłość złota w systemie walutowym 41
2.3. Najważniejsi emitenci walut międzynarodowych 43
2.4. Zapomniana potęga funta brytyjskiego 48
2.5. Dominacja dolara amerykańskiego 53
2.6. SDR - sztuczna waluta Międzynarodowego Systemu Walutowego 56
2.7. Proba umiędzynarodowienia jena 61
2.8. Europejskie waluty międzynarodowe 64
2.8.1. Marka niemiecka - waluta będąca wyrazem siły ekonomicznej 64
2.8.2. Europejska Jednostka Pieniężna - ECU 69
2.8.3. Euro - wspolna waluta 71
2.9. Juan - przyszłość Międzynarodowego Systemu Walutowego? 76
2.10. Podsumowanie 81

Rozdział 3
Waluty międzynarodowe w sektorze prywatnym 83
3.1. Waluty inwestycyjne 83
3.1.1. Rynek instrumentow dłużnych 83
3.1.2. Rynek udziałowych papierow wartościowych 90
3.1.3. Rynek instrumentow pochodnych 92
3.1.4. Rynek papierow wartościowych zabezpieczonych aktywami (ABS) 93
3.1.5. Portfelowe i bezpośrednie inwestycje zagraniczne 94
3.2. Waluty transakcyjne 97
3.3. Waluty fakturowania 99
3.4. Podsumowanie 108

Rozdział 4
Waluty międzynarodowe w sektorze publicznym 111
4.1. Waluty rezerwowe 111
4.1.1. Państwowe Fundusze Majątkowe - sposob na zarządzanie rezerwami walutowymi 123
4.1.2. Złoto w rezerwach bankow centralnych 125
4.2. Waluty interwencyjne 128
4.3. Waluty odniesienia 134
4.4. Podsumowanie 140

Rozdział 5
Waluty międzynarodowe występujące równolegle z krajowymi 141
5.1. Nieoficjalna substytucja gotowki 141
5.2. Nieoficjalna substytucja aktywow i zobowiązań 143
5.3. Jednostronne oficjalne przyjęcie waluty międzynarodowej 146
5.4. Podsumowanie 148

Zakończenie 149
Aneks - tabele statystyczne 153
Bibliografia 159
Pozycje zwarte 159
Artykuły 163
Inne 165
Strony internetowe 165
Spis skrótów 166