System Prawa Procesowego Cywilnego. TOM 5. Postępowanie zabezpieczające / Andrzej Jakubecki, Tadeusz Ereciński, Marcin Walasik

Prezentujemy Państwu kolejny tom Systemu Prawa Procesowego Cywilnego, który dotyczy postępowania zabezpieczającego w postępowaniu cywilnym. W postępowaniu zabezpieczającym dokonuje się zabezpieczenia roszczeń dochodzonych w postępowaniu cywilnym, co jest przesłanką należytej i w pełni skutecznej ochrony prawnej.

W opracowaniu przedstawiono problematykę zabezpieczenia roszczeń w postępowaniu cywilnym z uwzględnieniem tła historycznego i prawnoporównawczego, przy wykorzystaniu źródeł i orzecznictwa sięgających okresu międzywojennego. Umożliwiło to właściwą prezentację ewolucji tej instytucji - tak w zakresie jej celów i funkcji, jak i co do rozwiązań szczegółowych.

Pogłębioną teoretyczną analizę i syntezę poszczególnych konstrukcji procesowych związanych z tytułową problematyką wzbogacono orzeczeniami dotyczącymi konkretnych kwestii interpretacyjnych.

Na niniejszy tom składają się opracowania dwóch Autorów, znawców prawa procesowego cywilnego: Andrzeja Jakubeckiego (UMCS Lublin) i Marcina Walasika (UAM Poznań).

Wykaz skrótów 11
Wykaz podstawowej literatury podawanej wyłącznie w zapisie skróconym 16
Rozdział 1. Pojęcie, cele i funkcja postępowania zabezpieczającego 23 1. Uwagi wstępne 27 2. Tymczasowa ochrona prawna 29 3. Postępowanie zabezpieczające jako przejaw tymczasowej ochrony prawnej (cele postępowania zabezpieczającego) 35 4. Funkcja postępowania zabezpieczającego 71
Rozdział 2. Charakter prawny, zasady i przesłanki postępowania zabezpieczającego 79 1. Charakter prawny postępowania zabezpieczającego 84 2. Zasady postępowania zabezpieczającego 94 3. Przesłanki postępowania zabezpieczającego 109 3.1. Przesłanki procesowe w postępowaniu zabezpieczającym a podstawy zabezpieczenia 109 3.2. Dopuszczalność drogi sądowej i drogi postępowania przed sądem polubownym 117 3.3. Jurysdykcja krajowa i immunitet sądowy 121 3.4. Zdolność sądowa, zdolność procesowa, brak w składzie organu jednostki organizacyjnej 132 3.5. Zawisłość sporu 135 3.6. Powaga rzeczy osądzonej 142
Rozdział 3. Postępowanie zabezpieczające a inne przejawy tymczasowej ochrony prawnej 144 1. Uwagi wstępne 149 2. Zabezpieczenia unormowane w przepisach ulokowanych poza częścią drugą kodeksu postępowania cywilnego 152 2.1. Nakaz zapłaty jako tytuł zabezpieczenia 152 2.2. Zabezpieczenie powództwa o ustalenie nieistnienia prawa umieszczonego w planie podziału sumy uzyskanej z egzekucji 154 2.3. Zawieszenie i wstrzymanie postępowania egzekucyjnego 155 2.4. Zabezpieczenie roszczeń dochodzonych przed sądem polubownym (arbitrażowym) 156 2.5. Orzekanie o sprawach rodziny w postępowaniu o rozwód, o separację i o unieważnienie małżeństwa 160 2.6. Zarządzenia sądu opiekuńczego wydawane w nagłych wypadkach 173 2.7. Zabezpieczenie spadku i zabezpieczenie przedmiotu zapisu windykacyjnego 179 3. Zabezpieczenia unormowane w przepisach pozakodeksowych 182 3.1. Wpis ostrzeżenia do księgi wieczystej 182 3.2. Zabezpieczenie w sprawach z zakresu prawa autorskiego i praw pokrewnych 183 3.3. Zabezpieczenie roszczeń w sprawach z zakresu prawa geologicznego i górniczego 185 3.4. Zabezpieczenie powództwa o wyłączenie wspólnika 186 3.5. Zabezpieczenie powództwa o umorzenie egzekucji prowadzonej przez bankowy fundusz gwarancyjny 188 3.6. Wstrzymanie egzekucji prowadzonej w celu zaspokojenia roszczenia objętego funduszem ograniczenia odpowiedzialności za roszczenia morskie 188 3.7. "Zabezpieczenie roszczeń" na podstawie prawa własności przemysłowej 189 3.8. Zabezpieczenie na podstawie prawa upadłościowego oraz prawa restrukturyzacyjnego 193 3.9. Zabezpieczenie w postępowaniu opiekuńczo-wychowawczym 195 3.10. Orzeczenia wydawane na podstawie art. 1201 k.r.o. w postępowaniu o przysposobienie 198 3.11. Zabezpieczenie w postępowaniu karnym i postępowaniu karnym skarbowym 200
Rozdział 4. Przedmiot postępowania zabezpieczającego i przedmiot zabezpieczenia w postępowaniu zabezpieczającym 211 1. Przedmiot postępowania zabezpieczającego a przedmiot zabezpieczenia roszczeń 212 2. Przedmiot postępowania zabezpieczającego 214 3. Przedmiot zabezpieczenia w postępowaniu zabezpieczającym 225
Rozdział 5. Podstawy i wyłączenia udzielenia zabezpieczenia 237 1. Uwagi wstępne 240 2. Wiarygodność roszczenia 247 3.Interes prawny 264 3.1. Pojęcie interesu prawnego 264 3.2. Interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia 268 3.3. Interes prawny w uzyskaniu zabezpieczenia w określony sposób 277 3.3.1. Uwagi wstępne 277 3.3.2. Nieefektywność albo bezprzedmiotowość sposobu zabezpieczenia 278 3.3.3. Zakaz stosowania sposobu zabezpieczenia ingerującego w prawa osób trzecich 280 3.3.4. Zasada minimalnej uciążliwości sposobu zabezpieczenia 283 3.3.5. Sposób zabezpieczenia zmierzający do zaspokojenia roszczenia 285 3.3.6. Skutki braku interesu prawnego w uzyskaniu zabezpieczenia w określony sposób 287 3.4. Inne przyczyny braku interesu prawnego 288 3.5. Modyfikacje w obrębie interesu prawnego jako podstawy zabezpieczenia 292 4. Okoliczności wyłączające zabezpieczenie 297 5. Uprawdopodobnienie faktów uzasadniających podstawy lub wyłączenia zabezpieczenia 306 6. Rozkład ciężaru "uprawdopodobnienia" faktów uzasadniających podstawy lub wyłączenia zabezpieczenia 319 7. Charakter norm prawnych określających podstawy i wyłączenia zabezpieczenia 323
Rozdział 6. Sposoby zabezpieczenia roszczeń 329 1. Uwagi wstępne 332 2. Sposoby zabezpieczenia roszczeń pieniężnych 338 2.1. Uwagi wprowadzające 338 2.2. Zabezpieczenie przez zajęcie 345 2.2.1. Uwagi ogólne 345 2.2.2. Zajęcie ruchomości 356 2.2.3. Zajęcie wierzytelności i innych praw majątkowych 357 2.3. Ustanowienie hipoteki 362 2.4. Ustanowienie zakazu zbywania lub obciążania 372 2.5. Ustanowienie zarządu przymusowego 385 2.6. Zobowiązanie do zapłaty określonej sumy pieniężnej 390 3. Sposoby zabezpieczenia roszczeń niepieniężnych 399 3.1. Uwagi wprowadzające 399 3.2. Sposoby przewidziane dla zabezpieczenia roszczeń pieniężnych 403 3.3. Unormowanie praw i obowiązków stron lub uczestników na czas trwania postępowania (uregulowanie stosunków na czas trwania postępowania) 407 3.4. Zabezpieczenie w sprawach o ochronę dóbr osobistych jako szczególny przypadek unormowania praw i obowiązków stron na czas trwania postępowania 411 3.5. Zakaz zbywania przedmiotów oraz praw objętych postępowaniem 416 3.6. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego lub innego postępowania zmierzającego do wykonania orzeczenia 420 3.7. Uregulowanie sposobu roztoczenia pieczy nad małoletnimi dziećmi i kontaktów z dzieckiem 423 3.8. Nakaz wpisania ostrzeżenia w księdze wieczystej lub we właściwym rejestrze 426 3.9. Wydanie małżonkowi opuszczającemu mieszkanie potrzebnych mu przedmiotów 430
Rozdział 7. Podmioty postępowania zabezpieczającego 432 1. Organy postępowania zabezpieczającego 434 1.1. Uwagi wstępne 434 1.2. Sąd 434 1.2.1. Uwagi wstępne 434 1.2.2. Właściwość sądu 436 1.2.3. Skład sądu 456 1.3. Referendarz sądowy 463 1.4. Komornik sądowy 468 1.5. Kurator sądowy 470 1.6. Izby morskie v 470 1.7. Wyłączenie piastuna organu 471 2. Uczestnicy postępowania zabezpieczającego 472 2.1. Uwagi wstępne 472 2.2. Uprawniony 477 2.3. Obowiązany 487 2.4. Inni uczestnicy 491
Rozdział 8. Przebieg postępowania zabezpieczającego 494 1. Koincydencja postępowania zabezpieczającego z innym postępowaniem cywilnym 499 1.1. Uwagi wstępne 499 1.2. Koincydencja z sądowym postępowaniem rozpoznawczym 500 1.2.1. Uwagi ogólne 500 1.2.2. Zabezpieczenie przed wszczęciem sądowego postępowania rozpoznawczego 505 1.2.3. Zabezpieczenie w toku sądowego postępowania rozpoznawczego 516 1.3. Koincydencja z pozasądowym postępowaniem rozpoznawczym 522 1.3.1. Uwagi ogólne 522 1.3.2. Koincydencja z postępowaniem arbitrażowym 524 1.4. Potencjalna koincydencja z postępowaniem wykonawczym 529 1.4.1. Uwagi ogólne 529 1.4.2. Potencjalna koincydencja z sądowym postępowaniem egzekucyjnym 530 1.5. Koincydencja z pozostałymi postępowaniami cywilnymi 538 1.5.1. Zabezpieczenie w postępowaniu ze skargi kasacyjnej 538 1.5.2. Zabezpieczenie w postępowaniu ze skargi o wznowienie postępowania 541 1.5.3. Zabezpieczenie w postępowaniu ze skargi o uchylenie wyroku sądu polubownego 545 1.5.4. Zabezpieczenie w postępowaniu o nadanie klauzuli wykonalności 546 1.5.5. Zabezpieczenie w postępowaniu o ustalenie skutku uznania lub stwierdzenie wykonalności orzeczenia sądu państwa obcego 548 1.5.6. Zabezpieczenie w postępowaniu o uznanie lub stwierdzenie wykonalności wyroku sądu polubownego 549 1.5.7. Zabezpieczenie a inne postępowania 549 2. Struktura postępowania zabezpieczającego 551 3. Postępowanie rozpoznawcze 557 3.1. Wszczęcie postępowania 557 3.1.1. Wszczęcie postępowania na wniosek 557 3.1.2. Wszczęcie postępowania z urzędu 568 3.2. Kształt postępowania rozpoznawczego 570 3.2.1. Postępowanie bez udziału obowiązanego (ex parte) 570 3.2.2. Postępowanie z udziałem obowiązanego (audi alteram partem) 580 3.3. Gromadzenie materiału 582 3.4. Orzekanie w przedmiocie udzielenia zabezpieczenia 586 3.4.1. Termin wydania postanowienia 586 3.4.2. Zakres związania wnioskiem 589 3.4.3. Orzeczenia (postanowienia) 594 3.4.3.1. Rodzaje postanowień 594 3.4.3.2. Postanowienia co do zabezpieczenia i ich treść 598 3.4.3.3. Zupełność rozstrzygnięcia 606 3.4.3.4. Uzasadnianie postanowień 608 3.5. Środki zaskarżenia (zażalenie) 609 3.6. Zawieszenie postępowania 622 4. Postępowanie wykonawcze 625 4.1. Uwagi wstępne 625 4.2. Wykonanie zabezpieczenia w drodze egzekucji sądowej 628 4.2.1. Reżim postępowania 628 4.2.2. Podstawa wykonania 629 4.2.3. Wszczęcie postępowania 635 4.2.4. Elementy przebiegu postępowania 639 4.2.4.1. Zagadnienia ogólne 639 4.2.4.2. Wybrane zagadnienia szczegółowe 642 4.2.5. Stosunek postępowania wykonawczego do innych postępowań 649 4.2.5.1. Uwagi wprowadzające 649 4.2.5.2. Zbieg zabezpieczeń sądowych 650 4.2.5.3. Zbieg zabezpieczenia sądowego i egzekucji sądowej 651 4.2.5.4. Zbieg zabezpieczenia sądowego i zabezpieczenia administracyjnego 652 4.2.5.5. Zbieg zabezpieczenia sądowego i egzekucji administracyjnej 653 4.2.5.6. Zbieg zabezpieczenia sądowego z postępowaniem upadłościowym 655 4.2.5.7. Zbieg zabezpieczenia sądowego z postępowaniami restrukturyzacyjnymi 656 4.3. Wykonanie zabezpieczenia w inny sposób 658 4.4. Wykonanie zabezpieczenia na mieniu należącym do majątku wspólnego małżonków 662 4.5. Zakończenie postępowania 673 5. Postępowanie postrozpoznawcze 679 5.1. Uwagi wstępne 679 5.2. Zmiana albo uchylenie zabezpieczenia 684 5.2.1. Uwagi wstępne 684 5.2.2. Zmiana albo uchylenie zabezpieczenia na wniosek uprawnionego 684 5.2.3. Zmiana albo uchylenie zabezpieczenia na wniosek obowiązanego 687 5.2.4. Zmiana albo uchylenie zabezpieczenia z urzędu 698 5.3. Ograniczenie zabezpieczenia 699 5.4. Przedłużanie okresu obowiązywania zabezpieczenia 702 5.5. Wydanie dalszego tytułu zabezpieczenia 706 5.6. Upadek zabezpieczenia 707 5.6.1. Pojęcie upadku zabezpieczenia 707 5.6.2. Przyczyny upadku zabezpieczenia 708 5.6.2.1. Uwagi wprowadzające 708 5.6.2.2. Brak wszczęcia w oznaczonym terminie postępowania w sprawie głównej 709 5.6.2.3. Złożenie przez obowiązanego sumy zabezpieczenia na rachunek depozytowy 710 5.6.2.4. Prawomocne zakończenie postępowania w sprawie głównej z wynikiem negatywnym dla uprawnionego albo upływ oznaczonego terminu od uprawomocnienia się orzeczenia uwzględniającego zabezpieczone roszczenie 713 5.6.2.5. Upływ okresu, na jaki ustanowiono albo przedłużono zabezpieczenie 715 5.6.2.6. Niewystąpienie przez uprawnionego z wnioskiem o nadanie klauzuli wykonalności przeciwko małżonkowi obowiązanego albo nieuwzględnienie takiego wniosku 716 5.6.3. Stwierdzanie upadku zabezpieczenia 717 5.7. Rozstrzyganie o kosztach postępowania zabezpieczającego 722 5.7.1. Czas orzekania o kosztach postępowania zabezpieczającego 722 5.7.2. Zasady ponoszenia kosztów postępowania zabezpieczającego 730 5.7.3. Elementy składowe kosztów postępowania zabezpieczającego 734 5.7.4. Orzekanie w przedmiocie kosztów postępowania zabezpieczającego 744 5.8. Orzekanie co do roszczenia restytucyjnego 748 5.9. Zwrot kaucji 749
Rozdział 9. Odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną wskutek ustanowienia lub wykonania zabezpieczenia 755 1. Podstawa i reżim odpowiedzialności 757 2. Funkcje odpowiedzialności 761 3. Zasada odpowiedzialności 763 4. Podmiot odpowiedzialny i poszkodowany 772 4.1. Podmiot odpowiedzialny 772 4.2. Poszkodowany 776 5. Przesłanki odpowiedzialności 776 5.1. Zdarzenie wyrządzające szkodę 776 5.1.1. Uwagi wstępne 776 5.1.2. Ustanowienie lub wykonanie zabezpieczenia 777 5.1.3. Brak wszczęcia albo negatywny wynik postępowania w sprawie głównej 783 5.2. Bezprawność zdarzenia 788 5.3. Szkoda 792 5.4. Związek przyczynowy 798 6. Okoliczności wyłączające odpowiedzialność 798 7. Dochodzenie odszkodowania 802 7.1. Tryb dochodzenia odszkodowania 802 7.2. Termin dochodzenia odszkodowania 803 7.3. Ciężar dowodu 807 7.4. Kaucja 808 8. Stosunek do innych podstaw odpowiedzialności 813 8.1. Bezpodstawne wzbogacenie 813 8.2. Roszczenie regresowe z art. 140 k.r.o. 815 8.3. Roszczenie restytucyjne 817 8.4. Odpowiedzialność za działania organów postępowania 821
Skorowidz przedmiotowy 825