Przestępstwo zgwałcenia po nowelizacji. Komentarz / Mikołaj Małecki

Komentarz omawia nowelizację przestępstw seksualnych, obowiązującą od 13.02.2025 r. Zawiera szczegółową analizę: zmodyfikowanego brzmienia art. 197 § 1 k.k. (zgwałcenie), nowego przestępstwa polegającego na wykorzystaniu osoby niezdolnej do autodeterminacji z art. 197 § 1a k.k., zmian w art. 198 k.k. (wykorzystanie bezradności lub ograniczonej poczytalności), a także związku znowelizowanych regulacji z art. 199 k.k. (wykorzystanie zależności lub krytycznego położenia innej osoby).

Autor rozstrzyga dotychczasowe wątpliwości interpretacyjne, a także zwraca uwagę na problemy, jakie wywoła nowelizacja w praktyce wymiaru sprawiedliwości. W szczególności omawia:
- warunki świadomej, dobrowolnej, uprzedniej i odwoływalnej zgody,
- znamię „innego sposobu” doprowadzenia do czynności seksualnej,
- wprowadzenie karalności zgwałcenia przez zaniechanie,
- kwalifikację prawną współżycia partnerów nietrzeźwych lub odurzonych,
- ocenę prawną tzw. tonicznego bezruchu (zmrożenia),
- zgwałcenie z zamiarem ewentualnym,
- skomplikowane relacje nowego opisu zgwałcenia z pozostałymi typami przestępstw seksualnych,
- przekształcenie dotychczasowych przestępstw pedofilskich w zgwałcenia zagrożone dożywotnim pozbawieniem wolności.

Komentarz przeznaczony jest dla praktyków – adwokatów, radców prawnych, sędziów i prokuratorów, a także pracowników naukowych. Zainteresuje również organizacje społeczne zaangażowane w walkę o prawa kobiet, parlamentarzystów i legislatorów.

Wykaz skrótów  | str.  7

Przedmowa  | str.  9

Wprowadzenie  | str.  11

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny

CZĘŚĆ SZCZEGÓLNA  | str.  17

Rozdział XXV. Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności  | str.  17

Art. 197. | str. [Zgwałcenie i wymuszenie czynności seksualnej]  | str.  17

1. Zakres nowelizacji obowiązującej od 13.02.2025 r. | str. 18
2. Geneza nowelizacji obowiązującej od 13.02.2025 r. | str. 21

2.1. Poselski projekt ustawy z 14.02.2024 r.  | str.  21

2.2. Ekspertyza Magdaleny Budyn-Kulik z 5.03.2024 r.  | str.  37

2.3. Ekspertyza Mikołaja Małeckiego z 13.03.2024 r.  | str.  45

2.4. Pozostałe opinie do projektu nowelizacji  | str.  68

2.5. Ekspertyza Włodzimierza Wróbla z 6.05.2024 r.  | str.  73

2.6. Odniesienie się do wybranych uwag  | str.  84

2.7. Finalny kształt nowelizacji  | str.  93

3. Znamiona zgwałcenia z art. 197 § 1 i 2 k.k. | str. 97

3.1. Wpływ nowelizacji na konstrukcję znamion zgwałcenia  | str.  97

3.2. Kwestia cech zgody i braku zgody  | str.  100

3.3. Kwestia braku możliwości wyrażenia zgody  | str.  119

3.4. Kwestia dobrowolności zgody  | str.  124

3.5. Kwestia (nie)istnienia zgody a (nie)udzielenia zgody  | str.  135

3.6. Kwestia przemocy, groźby bezprawnej i podstępu  | str.  143

3.7. Nowe znamię „w inny sposób mimo braku zgody”  | str.  145

3.7.1. „W inny sposób”  | str.  148

3.7.2. „Mimo braku zgody”  | str.  166

3.8. Nowelizacja art. 197 § 2 k.k.  | str.  181

4. Nowy typ czynu zabronionego z art. 197 § 1a k.k. | str. 183

4.1. Zakres zastosowania art. 197 § 1a k.k.  | str.  183

4.2. Charakter prawny art. 197 § 1a k.k.  | str.  190

5. Kwestia zamiaru i błędu co do znamion zgwałcenia | str. 194

Art. 198. | str. [Seksualne wykorzystanie ograniczonej poczytalności lub bezradności]  | str.  200

Art. 199. | str. [Seksualne wykorzystanie stosunku zależności lub krytycznego położenia]  | str.  208

Bibliografia  | str.  215