Proces dowodzenia w sprawach przestępstw i wykroczeń skarbowych. Zarys systemu to opracowanie łączące w sobie elementy monografii oraz podręcznika. Składa się z czterech części, przy czym każda z nich, co należy podkreślić, ściśle łączy się z procesem dowodzenia. I tak, część pierwsza omawia zagadnienia ogólne dotyczące przestępstw i wykroczeń skarbowych. Część druga to analiza zagadnień podstawowych w procesie rozpoznania ustawowych znamion przestępstw i wykroczeń skarbowych z części szczegółowej Kodeksu karnego skarbowego, tj. przestępstw i wykroczeń skierowanych przeciwko obowiązkom podatkowym oraz rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji, przestępstw skarbowych i wykroczeń skarbowych przeciwko obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami, przestępstw i wykroczeń skarbowych przeciwko obrotowi dewizowemu oraz przestępstw i wykroczeń przeciwko organizacji gier hazardowych.
Część trzecia poświęcona została zagadnieniom związanym z procesem dowodzenia w sprawach przestępstw i wykroczeń skarbowych. Uwzględnia ona specyfikę tego rodzaju postępowania, jak też odmienności w odniesieniu do Kodeksu postępowania karnego. Dostrzega jednak, że w praktyce, zwłaszcza w odniesieniu do przestępstw skarbowych, powiązane są one z przestępstwami powszechnymi, np. działanie w zorganizowanym związku lub grupie przestępczej, łączą się z przestępstwami przeciwko dokumentom, wyłudzeniami, oszustwami czy też występkami określanymi jako gospodarcze. Nie zostały pominięte ważne zagadnienia dotyczące dyskwalifikacji dowodów z zeznań, jak też wyjaśnień. Analizie zostały poddane procesowe konsekwencje związane z brakami w postępowaniu dowodowym.
Ostatnią częścią opracowania są zagadnienia dotyczące, w razie uznania winy, ukarania sprawcy zarówno karami zasadniczymi, jak też środkami karnymi. Omówione zostały kwestie związane z okolicznościami obciążającymi oraz łagodzącymi. Nie została pominięta problematyka związana z odstąpieniem od wymierzenia kary oraz nadzwyczajnego jej złagodzenia. Omówione zostały również środki probacyjne, jak też zabezpieczające – związane z uzyskaniem w toku postępowania opinii sądowo-psychiatrycznej, wspomaganej wielokrotnie opinią psychologiczną. Oddawana do rąk Czytelników książka przeznaczona jest dla studentów prawa, ekonomii, doradców podatkowych, funkcjonariuszy zajmujących się prowadzeniem postępowań w sprawach przestępstw i wykroczeń skarbowych, prokuratorów, adwokatów, radców prawnych, sędziów, aplikantów oraz innych zainteresowanych tego rodzaju problematyką.
Autorzy są praktykami (adwokatami i aplikantami adwokackimi), specjalizującymi się w procesie karnym, prawie karnym skarbowym jak też zagadnieniami pozostającymi na styku gospodarki i prawa karnego. Kazimierz J. Pawelec jest doktorem nauk prawnych, autorem kilkunastu publikacji dotyczących wypadków drogowych i procesu karnego.
Wykaz skrótów
Wstęp
Rozdział I. Podstawowe zasady odpowiedzialności za przestępstwa i wykroczenia skarbowe
Uwagi wprowadzające
Zasady międzyczasowe
– Zasada terytorialności
– Zasada winy
– Zasada indywidualizacji
– Zasada humanitaryzmu
Pozostałe zasady
– Zasady określoności, pisemności i dokładności
Rozdział II. Formy popełnienia przestępstwa i wykroczenia skarbowego
Uwagi wprowadzające
Przygotowanie
Usiłowanie
Dokonanie
Rozdział III. Współdziałanie przestępcze
Uwagi wprowadzające
Związek lub grupa przestępcza
Sprawstwo i współsprawstwo
Podżeganie
Pomocnictwo
Zasady odpowiedzialności
Prowokacja
Rozdział IV. Zbiegi przestępstw i czynów
Uwagi wprowadzające
Czyn ciągły
Zbieg przepisów
Zbieg z przepisami innych ustaw
Rozdział V. Wyłączenie odpowiedzialności
Uwagi wprowadzające
Okoliczności wyłączające bezprawność
– Ryzyko nowatorskie
– Nieletniość
Okoliczności wyłączające winę
– Błąd
– Niepoczytalność i stan ograniczonej poczytalności
Rozdział VI. Kary i środki karne
Uwagi wprowadzające
Ogólna charakterystyka kar i środków karnych
– Grzywna
– Kara ograniczenia wolności
– Kara pozbawienia wolności
Środki karne
– Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności
– Przepadek
– Pozbawienie praw publicznych
– Zakaz prowadzenia określonej działalności gospodarczej
– Zakaz zajmowania określonego stanowiska lub wykonywania
określonego zawodu
– Podanie wyroku do wiadomości publicznej
Nadzwyczajne obostrzenie kary
Nadzwyczajne złagodzenie kary
Zaniechanie ukarania
Czynny żal
Dokonanie korekty podatkowej
Inne odstąpienia
Bezkarność świadka koronnego
Odpowiedzialność pośrednia
Odpowiedzialność posiłkowa
Przepadek korzyści
Rozdział VII. Środki probacyjne
Uwagi wprowadzające
Warunkowe zawieszenie wykonania kary
Warunkowe przedterminowe zwolnienie
Warunkowe umorzenie postępowania karnego
Umorzenie postępowania wobec świadka koronnego
Rozdział VIII. Środki zabezpieczające
Uwagi wprowadzające
Środki izolacyjno-lecznicze
Środki administracyjne
Rozdział IX. Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obowiązkom podatkowym i rozliczeniom z tytułu dotacji lub subwencji
Uwagi wprowadzające
Uchylanie się od obowiązku podatkowego
Firmanctwo
Oszustwo podatkowe
Uporczywe niewpłacanie podatku w terminie
Nieprowadzenie księgi
Prowadzenie ksiąg nierzetelnie lub wadliwie
Niewystawianie faktury lub rachunku
Obrót bez znaków akcyzy
Bezprawny wywóz wyrobu akcyzowego
Paserstwo akcyzowe
Wadliwe oznaczenie wyrobu akcyzowego
Fałszerstwo znaku akcyzy albo upoważnienia do odbioru banderol
Niedopełnienie obowiązku oznaczenia wyrobu akcyzowego
Nieprawidłowości w czynnościach handlowych
Czynności poza składem podatkowym
Nieuprawniony obrót znakami akcyzy
Narażenie znaków akcyzy na niebezpieczeństwo
Nierozliczanie się ze znaków akcyzy
Zmiana oznaczenia wyrobu akcyzowego
Zmiana przeznaczenia wyrobu akcyzowego
Niedopełnienie obowiązku uzyskania rozliczenia z przekazanych znaków akcyzy
Naruszenie procedury pomiarów
Nieprowadzenie ewidencji
Prowadzenie działalności bez urzędowego sprawdzenia
Bezpodstawny zwrot podatku
Nienależny zwrot wydatków
Niewpłacenie pobranego podatku przez płatnika lub inkasenta
Naruszenie procedury podatkowej
Wykroczenie niewyznaczenia osoby odpowiedzialnej za obliczania, pobranie
oraz wpłacenie organowi podatkowemu pobranych kwot
Zaniedbanie informacji podatkowej
Nieprawidłowości w informacji podsumowującej
Zaniedbanie identyfikacji
Naruszenie zasad dotacji lub subwencji
Utrudnianie kontroli
Niedopełnienie nadzoru
Rozdział X. Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko
obowiązkom celnym oraz zasadom obrotu z zagranicą towarami i usługami
Uwagi wprowadzające
Wyłudzenie zezwolenia celnego
Przemyt celny
Oszustwo celne
Nadużycie odprawy czasowej
Naruszenie warunku zwolnienia od cła
Usunięcie spod dozoru celnego
Paserstwo celne
Bezpodstawny zwrot cła
Wadliwa działalność celna
Utrudnianie kontroli celnej
Zaniedbania w dokumentacji
Niedopełnienie nadzoru
Rozdział XI. Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko obrotowi dewizowemu
Uwagi wprowadzające
Wyłudzenie indywidualnego zezwolenia dewizowego
Nielegalny transfer środków płatniczych
Nabycie i zbycie papierów wartościowych przez nierezydenta
Naruszenie innych ograniczeń rezydenta w nabywaniu bez zezwolenia dewizowego
Naruszenie ograniczeń rezydenta w zbywaniu
Otwarcie rachunku bankowego bez zezwolenia
Dokonywanie rozliczeń pieniężnych bez zezwolenia
Nielegalna działalność kantorowa
Nieudzielenie wyjaśnień
Niezgłoszenie przewozu dewiz i niepoddanie się kontroli
Wysyłanie z pominięciem banku
Nieprzechowywanie dokumentów
Niezgłoszenie danych do NBP
Niedopełnienie obowiązku nadzoru
Rozdział XII. Przestępstwa i wykroczenia skarbowe przeciwko organizacji gier hazardowych
Uwagi wprowadzające
Nielegalne gry i zakłady
Gry bez urzędowych zabezpieczeń
Zakaz niszczenia losów, kartonów lub innych dowodów udziału w loterii fantowej
Brak zawiadomienia
Gry i loterie wbrew przepisom
Udział w nielegalnych grach lub zakładach
Sprzedaż losów bez uprawnienia
Zakazana promocja lub reklama gier
Udział w grze losowej niepełnoletniego
Niedopełnienie nadzoru
Rozdział XIII. Dowody
Uwagi wprowadzające
Zadania postępowania karno-skarbowego
Ciężar dowodu i udowodnienia
Pozyskiwanie dowodów
– Uwagi wprowadzające
– Dowody przeprowadzane z urzędu
– Dowody wnioskowane przez strony
Rozdział XIV. Czynności dowodowe poprzedzające wszczęcie postępowania
Postępowanie sprawdzające
– Uwagi wprowadzające
– Notatka urzędowa
– Rozpytanie uczestników i świadków
– Ograniczenie kręgu podejrzanych
Rozdział XV. Czynności dowodowe po wszczęciu postępowania
Wyjaśnienia oskarżonego (podejrzanego)
– Uwagi wprowadzające
Wyjaśnienia jako środek dowodowy
Rodzaje wyjaśnień
– Odmowa wyjaśnień
– Przyznanie się do winy
– Fałszywe samooskarżenie
– Wyjaśnienia obciążające
– Nieprzyznanie się do winy
– Zmiana wyjaśnień
– Wyjaśnienia pisemne
– Ostatnie słowo
Ocena wyjaśnień
Badania i oględziny
– Uwagi wprowadzające
– Obowiązek znoszenia
– Dopuszczalność zastosowania przymusu
Rozdział XVI. Pozycja i rola odpowiedzialnego posiłkowo oraz podmiotu zobowiązanego do zwrotu korzyści
Uwagi wprowadzające
Podwójna rola podmiotu pociągniętego posiłkowo i zobowiązanego
do zwrotu korzyści
Sytuacja procesowa interwenienta
– Uwagi wprowadzające
– Ograniczenia dowodzenia
Zeznania świadków
– Uwagi wprowadzające
– Czynniki zapewniające udział świadka
– Procesowe czynniki wpływające na prawdomówność świadka
– Prawo do odmowy zeznań
– Częściowa odmowa zeznań
– Zwolnienie z zeznań
– Przyrzeczenie
– Uprzedzenie o odpowiedzialności
– Pozostałe gwarancje
Świadek anonimowy
Rozdział XVII. Czynniki procesowe mogące wpływać na zeznania i wyjaśnienia
Uwagi wprowadzające
Udział w czynnościach przed wszczęciem postępowania
– Uwagi wprowadzające
– Oględziny miejsca
– Oględziny rzeczy
Uczestnictwo w stadium postępowania ad personam
– Przesłuchanie
– Odczytywanie protokołów
– Konfrontacja
– Eksperyment procesowy i wizja lokalna
– Okazanie
– Inne czynniki
Wniosek o dobrowolne poddanie się karze i dobrowolne poddanie się odpowiedzialności
Dobrowolne poddanie się odpowiedzialności
Rozdział XVIII. Dyskwali?kacja dowodu z zeznań lub wyjaśnień
Uwagi wprowadzające
Swoboda wypowiedzi
Zakaz zastępowania zeznań lub wyjaśnień pismami, zapiskami bądź notatkami
Procesowe możliwości wykorzystywania dowodów nielegalnie uzyskanych
– Uwagi wprowadzające
– Dowody pośrednio nielegalne
– Wyłączenie dowodu nielegalnie uzyskanego
Rozdział XIX. Dowody elektroniczne
Rozdział XX. Biegli i specjaliści
Uwagi wprowadzające
Dopuszczenie dowodu
Przedmiot opinii
Bezstronność i obiektywizm przy opiniowaniu
Przesłuchanie biegłego
Opinia pozaprocesowa (prywatna) i jej znaczenie
Ocena opinii
Rozdział XXI. Opiniowanie w sprawach przestępstw i wykroczeń skarbowych
Uwagi wprowadzające
Opinia antropologiczna
Opinia fonoskopijna
Opinia grafologiczna
Ekspertyza dokumentów
Opinia księgowa
Opinia informatyczna
Opinia techniczna i wyceniająca
Opinia sądowo-psychiatryczna
– Uwagi wprowadzające
– Przesłanki powołania
– Postanowienie o powołaniu
– Opiniowanie
Opinia psychologiczna
– Uwagi wprowadzające
– Przedmiot opinii
– Ocena opinii
Rozdział XXII. Opinie i wywiady – kwestie węzłowe
Rozdział XXIII. Procesowe konsekwencje niedostatków postępowania dowodowego
Uwagi wprowadzające
Istotne braki postępowania przygotowawczego
Niedostatki dowodów a zarzuty odwoławcze
Dopuszczenie dowodów w postępowaniu odwoławczym
Uchylenie wniosku do ponownego rozpoznania
Swobodna ocena dowodów a zasada in dubio pro reo
Ocena poszlak jako dowodów
Rzetelność postępowania dowodowego
Bibliografia