Ustawa o zawodach lekarza i lekarza dentysty. Komentarz. Wydanie 3

W komentarzu w przystępny sposób omówiono przepisy dotyczące zawodu lekarza i lekarza dentysty – zasady i standardy jego wykonywania oraz powinności i obowiązki związane z udzielaniem świadczeń zdrowotnych. Przedstawiono wymagania i warunki uzyskiwania prawa wykonywania zawodu lekarza oraz sytuacje powodujące jego czasowe zawieszenie lub utratę. Ponadto omówiono problematykę dopuszczenia do wykonywania w Polsce zawodu lekarza tych osób, które ukończyły studia medyczne za granicą, nie tylko w innych krajach Unii Europejskiej, lecz także w tzw. państwach trzecich. Wyjaśniono przepisy prawa unijnego związane z wzajemnym uznawaniem kwalifikacji oraz swobodnym przepływem usług medycznych.

W najnowszym wydaniu omówiono zmiany systemu kształcenia lekarzy dotyczące zasad przeprowadzania Lekarskiego Egzaminu Końcowego i Lekarsko-Dentystycznego Egzaminu Końcowego, a także kształcenia podyplomowego lekarzy w postaci podyplomowego stażu, szkolenia specjalizacyjnego, Państwowego Egzaminu Specjalizacyjnego oraz innych form profesjonalnego rozwoju. Uwzględniono również nowe regulacje dotyczące zasad przeprowadzania eksperymentów medycznych na ludziach, związane z funkcjonowaniem opieki zdrowotnej podczas pandemii COVID-19 i dopuszczeniem ukraińskiego personelu medycznego do wykonywania zawodu w Polsce.

Komentarz jest dziełem zarówno wykładowców akademickich, jak i prawników praktyków – wybitnych znawców prawa medycznego w Polsce. Większość autorów zajmuje też własne stanowisko w kwestiach wątpliwych lub spornych, zwykle szeroko i przekonująco je uzasadniając.

Publikacja jest przeznaczona dla lekarzy i lekarzy dentystów, przyszłych adeptów tych zawodów, organów samorządu zawodowego lekarzy, a także pacjentów. Będzie również ważnym źródłem informacji dla prawników praktyków: sędziów, adwokatów, radców prawnych i prokuratorów w sprawach dotyczących problematyki lekarskiej i medycznej.

Wykaz skrótów | str. 13

Wstęp do I wydania | str. 27

Wstęp do II wydania | str. 31

Wstęp do III wydania | str. 35

Rozdział 1. Przepisy ogólne | str. 43

Art. 1. [Zakres regulacji] | str. 43

Art. 2. [Pojęcie wykonywania zawodu] | str. 55

Art. 3. [Wyjaśnienie pojęć ustawowych oraz konto w SMK] | str. 76

Art. 4. [Obowiązki lekarza] | str. 91

Art. 4a. [Udostępnianie danych zamieszczonych w SMK] | str. 120

Rozdział 2. Prawo wykonywania zawodu lekarza | str. 122

Art. 5. [Warunki przyznania prawa wykonywania zawodu, automatyczne uznawanie kwalifikacji] | str. 122

Art. 5a. [Uznawanie kwalifikacji lekarzy – zasada tzw. praw nabytych] | str. 153

Art. 5b. [Uznawanie kwalifikacji lekarzy dentystów – zasada tzw. praw nabytych oraz specjalnych praw nabytych] | str. 159

Art. 5c. [Stosowanie zasad systemu ogólnego, orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości] | str. 164

Art. 5d. (uchylony) | str. 169

Art. 5e. (uchylony) | str. 170

Art. 5f. [Prawo wykonywania zawodu dla potrzeb uznania kwalifikacji w systemie ogólnym] | str. 170

Art. 6. [Wykaz dokumentów, zaświadczenia potwierdzające kwalifikacje lekarzy] | str. 172

Art. 6a. [Termin na przyznanie prawa wykonywania zawodu, współpraca administracyjna, autentyczność dyplomów] | str. 185

Art. 6b. [Wykaz dokumentów poświadczających kwalifikacje do wykonywania zawodu przez obywateli Unii Europejskiej] | str. 192

Art. 6c. [Zgłaszanie się do LEW i LDEW, opłata egzaminacyjna] | str. 194

Art. 6d. [Komisja Egzaminacyjna i Zespoły Egzaminacyjne] | str. 205

Art. 6e. [Forma LEW i LDEW] | str. 215

Art. 6f. [Przebieg LEW i LDEW, dyskwalifikacja zdającego] | str. 220

Art. 6g. [Zastrzeżenia do pytań testowych, wyniki LEW i LDEW, unieważnienie egzaminu] | str. 225

Art. 6h. [Delegacja do wydania przepisów wykonawczych] | str. 237

Art. 7. [Prawo wykonywania zawodu przyznawane cudzoziemcom] | str. 238

Art. 7a. [Znajomość języka polskiego] | str. 267

Art. 7b. [Wpis informacji o przyznanych prawach wykonywania zawodu do SMK] | str. 272

Art. 7c. [Treść dokumentów prawa wykonywania zawodu] | str. 273

Art. 7d. [Unieważnienie dokumentów prawa wykonywania zawodu] | str. 275

Art. 7e. [Delegacja ustawowa – wzory dokumentów prawa wykonywania zawodu] | str. 277

Art. 8. [Wpis do rejestru, szczegółowy tryb postępowania w sprawie przyznania prawa wykonywania zawodu oraz prowadzenia rejestru] | str. 278

Art. 8a. (uchylony) | str. 283

Art. 9. [Zasady udziału w konsylium, swoboda świadczenia usług transgranicznych] | str. 283

Art. 9a. [Informacje przekazywane usługobiorcom] | str. 300

Art. 9b. [Udzielanie świadczeń zdrowotnych podczas wydarzeń sportowych] | str. 302

Art. 10. [Przerwa w wykonywaniu zawodu lekarza] | str. 305

Art. 11. [Niedostateczne przygotowanie zawodowe] | str. 309

Art. 12. [Niezdolność do wykonywania zawodu] | str. 314

Art. 13. [Poufność postępowania] | str. 323

Art. 14. [Utrata prawa wykonywania zawodu] | str. 326

Rozdział 2a. Lekarski egzamin końcowy i lekarsko-dentystyczny egzamin końcowy | str. 333

Art. 14a. [Zasady zgłaszania się do LEK i LDEK, podmiot organizujący egzaminy] | str. 333

Art. 14b. [Komisja Egzaminacyjna i Zespoły Egzaminacyjne] | str. 346

Art. 14c. [Forma i zakres przedmiotowy egzaminu] | str. 353

Art. 14d. [Przebieg egzaminu] | str. 360

Art. 14e. [Zastrzeżenia do pytań testowych] | str. 373

Art. 14f. [Delegacje do wydania przepisów wykonawczych] | str. 390

Rozdział 3. Ustawiczny rozwój zawodowy | str. 394

Art. 15. [Staż podyplomowy] | str. 394

Art. 15a. [Umowa o pracę będąca podstawą odbywania stażu podyplomowego] | str. 406

Art. 15b. [Opiekun lekarza stażysty; uprawnienia i obowiązki lekarza stażysty] | str. 408

Art. 15c. [Podmioty uprawnione do prowadzenia stażu podyplomowego] | str. 409

Art. 15d. [Skierowanie do odbycia stażu podyplomowego] | str. 411

Art. 15e. [Umowa o pracę z lekarzem stażystą – wymagania wobec podmiotów prowadzących staż; czas pracy lekarza stażysty] | str. 413

Art. 15f. [Elektroniczna karta stażu podyplomowego] | str. 413

Art. 15g. [Koordynator szkolenia lekarza stażysty] | str. 414

Art. 15h. [Opiekun lekarza stażysty] | str. 415

Art. 15i. [Finansowanie stażu podyplomowego; wynagrodzenie lekarza stażysty] | str. 418

Art. 15j. [Uznanie stażu podyplomowego odbytego poza granicami kraju za równoważny ze stażem podyplomowym odbytym w RP] | str. 419

Art. 15k. [Przetwarzanie danych osobowych w celu wykonywania zadań związanych z realizacją stażu podyplomowego] | str. 424

Art. 15l. [Delegacja ustawowa] | str. 424

Art. 15m. [Staż podyplomowy w podmiotach podległych lub nadzorowanych przez Ministra Obrony Narodowej] | str. 425

Art. 15n. [Nadzór nad odbywaniem stażu podyplomowego] | str. 425

Art. 15o. [Skierowanie lekarza stażysty do pracy przy zwalczaniu epidemii lub do realizacji innych zadań niż wynikające z umowy o pracę w czasie trwania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii] | str. 427

Art. 16. [Uzyskanie tytułu specjalisty] | str. 430

Art. 16a. [Automatyczne uznawanie specjalizacji lekarskich i lekarsko-dentystycznych] | str. 441

Art. 16b. [Stosowanie zasad systemu ogólnego] | str. 454

Art. 16c. [Szkolenie specjalizacyjne] | str. 455

Art. 16d. [Ograniczenie liczby szkoleń specjalizacyjnych] | str. 474

Art. 16e. [Procedury przed postępowaniem kwalifikacyjnym] | str. 475

Art. 16e. [Procedury przed postępowaniem kwalifikacyjnym] | str. 476

Art. 16ea. [Rezydentura] | str. 480

Art. 16f. [Program specjalizacji] | str. 481

Art. 16g. [Delegacja ustawowa] | str. 486

Art. 16h. [Formalne podstawy szkolenia specjalizacyjnego] | str. 489

Art. 16i. [Czas pracy i wynagrodzenie podczas szkolenia specjalizacyjnego; dyżury medyczne lekarzy odbywających szkolenie specjalizacyjne] | str. 494

Art. 16j. [Finansowanie rezydentury] | str. 502

Art. 16k. [Dofinansowanie kosztów szkolenia specjalizacyjnego] | str. 514

Art. 16l. [Przedłużenie okresu szkolenia specjalizacyjnego] | str. 515

Art. 16m. [Kierownik specjalizacji; przebieg szkolenia specjalizacyjnego; skierowanie do pracy przy zwalczaniu epidemii lub do realizacji innych zadań niż wynikające z umowy] | str. 520

Art. 16ma. [Skrócenie okresu odbywania szkolenia specjalizacyjnego] | str. 528

Art. 16n. [Uznanie tytułu specjalisty za równoważny; staż uzupełniający] | str. 528

Art. 16o. [Utrata możliwości odbywania szkolenia specjalizacyjnego] | str. 531

Art. 16oa. [Prawa i obowiązki lekarza odbywającego szkolenie specjalizacyjne] | str. 536

Art. 16p. [Rejestr specjalizujących się lekarzy] | str. 551

Art. 16pa. [Zgłoszenie do PEM] | str. 553

Art. 16pb. [Opłata za kolejne zgłoszenie do PEM] | str. 553

Art. 16pc. [Urlop szkoleniowy na przystąpienie do PEM] | str. 554

Art. 16pd. [Przebieg PEM] | str. 554

Art. 16pe. [Forma PEM; baza pytań PEM] | str. 555

Art. 16pf. [Zastrzeżenia do pytań testowych; dyskwalifikacja zdającego; pozytywny wynik PEM] | str. 556

Art. 16pg. [Unieważnienie PEM] | str. 557

Art. 16ph. [Świadectwo złożenia PEM; udostępnianie wyników PEM; ponowne przystąpienie do PEM] | str. 558

Art. 16pi. [Delegacja ustawowa; regulamin porządkowy PEM] | str. 559

Art. 16r. [Weryfikacja i potwierdzenie zakończenia szkolenia specjalizacyjnego] | str. 559

Art. 16ra. [Egzaminy równoważne z PES] | str. 561

Art. 16rb. [Zgłaszanie się do PES] | str. 568

Art. 16rc. [Podmiot organizujący egzamin, forma PES, egzamin testowy] | str. 577

Art. 16s. [Przebieg PES, unieważnienie egzaminu] | str. 601

Art. 16t. [Opłata za zgłoszenie do PES] | str. 619

Art. 16u. [Państwowa Komisja Egzaminacyjna] | str. 626

Art. 16w. [Wyniki PES, dyplom specjalisty] | str. 633

Art. 16x. [Delegacja do wydania aktów wykonawczych] | str. 641

Art. 16x. [Delegacja do wydania aktów wykonawczych] | str. 643

Art. 17. [Certyfikat umiejętności zawodowej] | str. 647

Art. 18. [Doskonalenie zawodowe] | str. 656

Art. 19. [Warunki prowadzenia kształcenia w zakresie ustawicznego rozwoju zawodowego] | str. 664

Art. 19a. [Kształcenie w zakresie ustawicznego rozwoju zawodowego jako działalność regulowana] | str. 670

Art. 19b. [Wpis do rejestru podmiotów prowadzących ustawiczny rozwój zawodowy] | str. 671

Art. 19c. [Rejestr podmiotów prowadzących ustawiczny rozwój zawodowy] | str. 674

Art. 19ca. [Prostowanie z urzędu wpisu do rejestru] | str. 677

Art. 19cb. [Termin dokonania wpisu] | str. 678

Art. 19d. [Odmowa wpisu do rejestru; wykreślenie z rejestru] | str. 678

Art. 19e. [Kontrola organizatorów kształcenia] | str. 681

Art. 19f. [Akredytacja do szkolenia specjalizacyjnego] | str. 684

Art. 19g. [Jednostki organizacyjne prowadzące kursy szkoleniowe] | str. 689

Art. 19h. [Nadzór nad realizacją szkolenia specjalizacyjnego] | str. 692

Art. 19i. [Zespół kontrolny; przebieg kontroli] | str. 694

Art. 19ia. [Zespół kontrolny przeprowadzający kontrolę rozliczenia środków przeznaczonych na finansowanie rezydentur; zalecenia pokontrolne] | str. 697

Art. 19j. [Monitorowanie ustawicznego rozwoju zawodowego] | str. 698

Art. 19k. [Sposoby monitorowania organizacji i funkcjonowania ustawicznego rozwoju zawodowego] | str. 699

Art. 19l. [Obowiązek wypełnienia ankiet przez uczestników szkolenia] | str. 699

Art. 19m. [Uprawnienie dyrektora CMKP do żądania informacji i wyjaśnień dotyczących warunków i przebiegu szkolenia] | str. 699

Art. 19n. [Zakaz pobierania opłat od lekarzy i lekarzy dentystów odbywających szkolenie specjalizacyjne] | str. 700

Art. 20. [Prawo używania tytułu i stopnia naukowego oraz tytułu specjalisty] | str. 700

Art. 20a. [Prawo używania tytułu specjalisty, wykaz specjalności lekarskich uznawanych automatycznie] | str. 702

Art. 20b. [Tytuł określający wykształcenie] | str. 706

Rozdział 4. Eksperyment medyczny | str. 709

Art. 21. [Definicje. Eksperyment leczniczy i badawczy] | str. 709

Art. 22. [Ogólne warunki eksperymentu medycznego] | str. 719

Art. 23. [Kwalifikacje kierującego eksperymentem medycznym] | str. 729

Art. 23a. [Ograniczenia podmiotowe w prowadzeniu eksperymentu badawczego] | str. 731

Art. 23b. [Zakaz wykorzystywania określonej motywacji uczestnika eksperymentu] | str. 736

Art. 23c. [Obowiązek ubezpieczenia] | str. 737

Art. 24. [Prawo do informacji uczestnika eksperymentu lub jego przedstawiciela ustawowego] | str. 741

Art. 25. [Zgoda na eksperyment] | str. 743

Art. 25a. [Eksperyment leczniczy bez zgody uczestnika] | str. 751

Art. 26. [Dostęp do koniecznych medycznie procedur profilaktycznych, diagnostycznych lub terapeutycznych] | str. 753

Art. 27. [Wycofanie się z eksperymentu] | str. 754

Art. 28. [Wykorzystanie informacji z eksperymentu] | str. 755

Art. 29. [Komisje bioetyczne] | str. 756

Art. 29a. [Relacja przepisów ustawowych do przepisów odrębnych aktów określających inne zasady i tryb przeprowadzania badań klinicznych lub badań genetycznych] | str. 766

Rozdział 5. Zasady wykonywania zawodu lekarza | str. 768

Art. 30. [Obowiązek udzielenia pomocy] | str. 768

Art. 31. [Prawo do informacji] | str. 786

Art. 32. [Zgoda na badania i inne świadczenia zdrowotne] | str. 807

Art. 33. [Leczenie bez zgody] | str. 830

Art. 34. [Zgoda na zabieg operacyjny lub metodę podwyższonego ryzyka] | str. 837

Art. 35. [Przekroczenie zakresu zgody] | str. 849

Art. 36. [Prawo do intymności i poszanowania godności] | str. 854

Art. 37. [Dodatkowa opinia lub konsylium] | str. 864

Art. 38. [Odmowa leczenia] | str. 869

Art. 39. [Powstrzymanie się od świadczeń niezgodnych z sumieniem] | str. 880

Art. 40. [Tajemnica lekarska] | str. 893

Art. 41. [Prowadzenie dokumentacji medycznej] | str. 912

Art. 41a. [Upoważnienie do wystawiania recept, skierowań, zleceń na zaopatrzenie w wyroby medyczne i zleceń ich naprawy oraz do dokonywania wpisów w karcie szczepień] | str. 930

Art. 42. [Orzekanie o stanie zdrowia] | str. 934

Art. 43. [Stwierdzenie zgonu] | str. 942

Art. 43a. [Śmierć mózgu, nieodwracalne zatrzymanie krążenia] | str. 952

Art. 44. [Objęcie ochroną prawną należną funkcjonariuszowi publicznemu] | str. 955

Art. 45. [Ordynowanie leków, środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego i wyrobów medycznych] | str. 962

Art. 45a. [Zgłoszenie działania niepożądanego produktu leczniczego] | str. 997

Art. 45b. (uchylony) | str. 1003

Art. 46. [Zakaz sprzedaży niektórych produktów] | str. 1006

Art. 47. [Szczególne zagrożenie zdrowia publicznego] | str. 1012

Art. 48. [Zwalczanie skutków katastrof, epidemii i klęsk żywiołowych] | str. 1013

Art. 48a–48b. (uchylone) | str. 1026

Art. 49. [Udział w komisjach lekarskich dla celów kwalifikacji do czynnej służby wojskowej] | str. 1026

Art. 49a. [Praktyki lekarskie] – (uchylony) | str. 1030

Art. 50. [Indywidualna i indywidualna specjalistyczna praktyka lekarska] – (uchylony) | str. 1031

Art. 50a. [Grupowa praktyka lekarska] | str. 1064

Art. 50b. (uchylony) | str. 1073

Art. 50c. (uchylony) | str. 1073

Art. 51. (uchylony) | str. 1073

Art. 52. (uchylony) | str. 1073

Art. 52a. (uchylony) | str. 1074

Art. 52b. [Wizytacja praktyk lekarskich] | str. 1074

Art. 53. [Zatrudnienie osób niebędących lekarzami] | str. 1079

Art. 54. (uchylony) | str. 1083

Art. 55. (uchylony) | str. 1083

Art. 56. (uchylony) | str. 1083

Art. 57. [Zaskarżalność uchwał rad lekarskich] | str. 1087

Art. 57a. [Obowiązki informacyjne] | str. 1097

Rozdział 6. Przepisy karne | str. 1100

Art. 58. [Przepisy karne] | str. 1100

Rozdział 7. Zmiany w przepisach obowiązujących, przepisy przejściowe i końcowe | str. 1109

Art. 59. [Zmiana przepisów Kodeksu karnego] | str. 1109

Art. 60. [Zmiana przepisów ustawy o izbach lekarskich] | str. 1110

Art. 61. [Zmiana przepisów ustawy o środkach farmaceutycznych] | str. 1111

Art. 62. [Zmiana tytułu zawodowego lekarzy dentystów] | str. 1111

Art. 63. [Wymiana zaświadczeń o prawie wykonywania zawodu] | str. 1112

Art. 63a. [Obowiązek złożenia LEP lub LDEP] | str. 1113

Art. 64. [Specjalizacje uzyskane przed wejściem w życie ustawy] | str. 1114

Art. 65. [Termin na uzyskanie zezwolenia oraz wpisu do rejestru indywidualnych praktyk lekarskich] | str. 1118

Art. 66. [Stosowanie dotychczasowych przepisów] | str. 1119

Art. 67. [Zachowanie w mocy dotychczasowych przepisów wykonawczych] | str. 1119

Art. 68. [Uchylenie poprzednio obowiązujących aktów prawnych] | str. 1119

Art. 69. [Termin wejścia w życie ustawy] | str. 1120

Bibliografia | str. 1121

Orzecznictwo sądów polskich | str. 1143

Orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości | str. 1151

Orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka | str. 1153

O autorach | str. 1155