Prawo administracyjne. Pytania i odpowiedzi / Irena Lipowicz, Radosław Mędrzycki, Maciej Szmigiero

Książka omawia zagadnienia części ogólnej i ustrojowej prawa administracyjnego oraz wybrane kwestie dotyczące prawa materialnego w przystępnej formie pytań i odpowiedzi. Zwięzłe odpowiedzi, przy jednoczesnym zachowaniu wysokich standardów językowych i merytorycznych, pozwalają na efektywne przyswojenie i orientację w odbiorze prezentowanej materii, a także znacząco ułatwiają naukę i przygotowanie się do zajęć akademickich oraz zaliczeń z obowiązkowego przedmiotu.

Publikacja przeznaczona jest przede wszystkim dla studentów prawa i administracji. Mogą po nią sięgać również pracownicy naukowi w swojej pracy dydaktycznej oraz praktycy zainteresowani uaktualnieniem wiedzy o najnowszych osiągnięciach w zakresie nauki prawa administracyjnego.

SPIS TREŚCI
Wykaz skrótów 19
Wprowadzenie 21

CZĘŚĆ OGÓLNA
Rozdział I
Pojęcie administracji 25
1. Co to jest administracja? 25
2. Czym różni się administracja publiczna od prywatnej? 27
3. Czym różni się administracja publiczna od państwowej? 27
4. Czy administracja publiczna jest częścią władzy wykonawczej? 29
5. Jakie są filary demokratycznego państwa prawnego? 31
6. Jakie nauki mogą badać administrację publiczną? 32
7. Co to jest nauka prawa administracyjnego i czym różni się od nauki administracji? 32
8. Co to jest nauka polityki administracyjnej? 33
9. Jak można określić administrację publiczną? 34
10. Na czym polega definiowanie negatywne administracji publicznej? 36
11. Jakie można wyróżnić sfery i płaszczyzny administracji publicznej i jak w nich związana jest administracja publiczna prawem? 37
12. Jak można podzielić funkcje administracji publicznej? 38
13. Co to jest administracja ingerująca? 38
14. Co to jest administracja świadcząca? 40
15. Co to jest administracja infrastruktury? 42
16. Co rozumiesz przez pojęcie „zlecanie funkcji administracji publicznej”? 43
17. Co to jest prywatyzacja zadań administracji publicznej? 46
18. Jakie cechy charakteryzują administrację publiczną? 47
19. Co to jest dobro wspólne? 48
20. Czym różni się dobro wspólne od wspólnego dobra? 50
21. Co to znaczy, że administracja publiczna działa na podstawie prawa i w jego granicach? 51
22. Czy zasada solidarności społecznej może determinować zachowanie administracji publicznej? 53
23. Co to jest aparat administracyjny? Czy pojęcie to straciło swoją aktualność? 54
24. Co rozumiesz przez pojęcie podmiotów administrujących? 56
25. Co to jest organ administracji publicznej? 56
26. Jakie są rodzaje organów administracji publicznej? 58
A. Organy administracji rządowej i samorządowej 58
B. Organy monokratyczne i organy kolegialne 59
C. Organy: naczelne, centralne i terenowe 60
D. Organy decydujące i pomocnicze 61
27. Co to jest urząd i w jakim znaczeniu występuje w aktach normatywnych? 61
28. Czy Sejm ma swoją administrację? 62
29. Czym różni się działanie „w zastępstwie” organu od działania „w imieniu” organu? 63
30. Co to znaczy, że administracja jest wszechobecna? 64
31. Co to znaczy, że administracja publiczna jest bezosobowa? 66
32. Co oznaczają pojęcia: dobrej administracji i zasady i prawa do dobrej administracji? 67
33. Jakie są źródła zasady i prawa do dobrej administracji? 69
34. Na czym polega europeizacja administracji publicznej? 70
35. Jak zmieniła się administracja pod wpływem globalizacji? 72
Rozdział II
Prawo administracyjne 73
1. Co to jest prawo administracyjne? 73
2. Czym różni się prawo administracyjne od prawa administracji? 75
3. Kiedy powstało prawo administracyjne? 76
4. Jakie znasz cechy prawa administracyjnego? 77
5. Jak można podzielić prawo administracyjne? 79
6. Co to jest część ogólna prawa administracyjnego i czy podejmowano próby jej normatywizacji? 81
7. Co to jest globalne prawo administracyjne? 82
8. Jakie znasz konstrukcje przepisów prawa administracyjnego? 83
9. Co to są przepisy uprawniające organ administracji publicznej do działania? 84
10. Co to są definicje legalne? 85
11. Co to jest pojęcie niedookreślone i jaką funkcję pełni w działaniach administracji publicznej? 86
12. Na czym polega sądowa kontrola aktów administracyjnych opartych na przepisach zawierających pojęcia niedookreślone? 88
13. Co to jest uznanie administracyjne? 89
14. Na czym polega sądowa kontrola uznania administracyjnego? 91
15. Co to jest i czy istnieje obecnie swobodne uznanie? 92
16. Jakie jest uzasadnienie uznania administracyjnego? 93
17. Co to są normy techniczne? 94
18. Co to są przepisy odsyłające? 95
19. Co to jest preambuła? 97
20. Jakie normy możemy wyróżnić w prawie administracyjnym? 98
21. Jakie są cechy języka prawa administracyjnego? 100
22. Jaki jest związek prawa konstytucyjnego z prawem administracyjnym? 101
23. Czym różni się prawo administracyjne od prawa cywilnego? 103
24. Czym różni się prawo administracyjne od prawa karnego? 105
25. Jakie znaczenie miała transformacja ustrojowa dla prawa administracyjnego? 106
26. Jak wpłynęła transformacja ustrojowa na naukę prawa administracyjnego? 106
27. Na jakich zasadach opiera się wykładnia prawa administracyjnego? 107
28. Na czym mogą polegać luki w prawie administracyjnym? 109
Rozdział III
Podstawowe pojęcia nauki prawa administracyjnego 111
1. Co to jest stosunek administracyjnoprawny i jakie są jego elementy? 111
2. Co to jest sytuacja administracyjnoprawna? 112
3. Co to jest kompetencja? 113
4. Co to jest właściwość? 115
5. Czy rozkład właściwości jest sztywny i czy istnieje możliwość jej uelastycznienia? 117
6. Co to jest domniemanie właściwości? 118
7. Na czym polega ustawowe zlecanie spraw z zakresu administracji publicznej? 119
8. Co oznaczają pojęcia „funkcja”, „cel” i „zadanie” w prawie administracyjnym? 119
9. Jakie powiązania występują między podmiotami administrującymi? 122
10. Co to jest kierownictwo? 123
11. Co to jest nadzór weryfikacyjny? 124
12. Co to jest kontrola? 126
13. Co to jest koordynacja? 126
14. Na czym polega współdziałanie w administracji publicznej? 128
15. Na czym polega zarządzanie wielopoziomowe? 128
16. Jakie konkretne elementy zarządzania wielopoziomowego w administracji możemy obecnie zdefiniować i jak następuje przejście do wspólnej przestrzeni administracyjnej? 129
17. Na czym polega zarządzanie rozproszone? 129
18. Jakie są podstawowe cechy decentralizacji? 130
19. Co to jest koncentracja i dekoncentracja? 131
20. W jakich strukturach najwłaściwsza jest dekoncentracja? 132
21. Na czym polega różnica między decentralizacją a dekoncentracją? 133
22. Co to jest hierarchiczne podporządkowanie? 134
23. Co to jest władztwo administracyjne? 134
24. Co to znaczy, że władztwo administracyjne jest stopniowalne? 136
25. Co to jest interes w prawie administracyjnym? 136
26. Jakie rodzaje interesów można wyróżnić w prawie administracyjnym? 137
27. Co to jest publiczne prawo podmiotowe? 140
28. Co to są sankcje w prawie administracyjnym? 141
29. Co to jest dobro publiczne? 142
30. Co to jest standard w prawie administracyjnym? 143
Rozdział IV
Źródła prawa 145
1. Jakie są źródła prawa w Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej? 145
2. Czy konstytucyjny system źródeł prawa jest naprawdę zamknięty? 146
3. Jakie są źródła i cechy źródeł prawa administracyjnego? 147
4. Czy prawo europejskie wpływa na polskie prawo administracyjne? 152
5. Jaki wpływ na prawo administracyjne ma Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej? 154
6. Czy Konstytucję Rzeczypospolitej Polskiej można zawsze stosować bezpośrednio? 155
7. Jaki wpływ na prawo administracyjne mają umowy międzynarodowe? 156
8. Jaki jest wpływ ustawy na prawo administracyjne? 158
9. Co to jest rozporządzenie wykonawcze? 160
10. Kto stanowi rozporządzenia wykonawcze? 162
11. Co to jest akt prawa miejscowego? 163
12. Jakie jest uzasadnienie stanowienia aktów prawa miejscowego? 165
13. Kto może stanowić akty prawa miejscowego? 166
14. Jakie akty prawa miejscowego mogą być stanowione przez organy jednostek samorządu terytorialnego? 166
15. Na czym polega nadzór nad wydawaniem aktów prawa miejscowego? 169
16. Gdzie ogłasza się przepisy prawa administracyjnego i kto je „wydaje”? 171
17. Jakie akty ogłasza się w Dzienniku Ustaw? 174
18. Jakie są wewnętrzne źródła prawa administracyjnego? 176
Rozdział V
Prawne formy działania administracji 179
1. Co to jest „prawna forma działania administracji”? 179
2. Czym różni się prawna forma działania administracji od metody działania administracji? 181
3. Jak można kwalifikować prawne formy działania administracji? 182
4. Czy akt normatywny jest prawną formą działania administracji? 183
5. Co to jest akt normatywny hybrydowy (mieszany)? 183
6. Co to jest akt administracyjny? 184
7. Jakie akty administracyjne zna obecnie prawo polskie? 186
8. Jak nauka prawa administracyjnego dzieli akty administracyjne? 187
9. Czym różni się akt administracyjny konstytutywny od deklaratoryjnego? 188
10. Co to jest nieakt? 188
11. Czym różni się oświadczenie wiedzy od oświadczenia woli organu administracji publicznej? 190
12. Co to jest przyrzeczenie administracyjne? 191
13. Co to jest ugoda administracyjna? 195
14. Co to jest porozumienie administracyjne? 196
15. Czy umowa jest jedną z prawnych form działania administracji? 197
16. Co to jest działalność społeczno-organizatorska? 199
17. Co to są czynności materialno-techniczne? 200
18. Co to są akty polityki administracyjnej? 200
Rozdział VI
Podział państwa 203
1. Co rozumiemy przez podziały: terytorialny i administracyjny? 203
2. Jaka jest różnica między podziałem zasadniczym a pomocniczym? 205
3. Czym jest podział pomocniczy? 205
4. Czy podział specjalny i obszar specjalny to te same kategorie teoretyczne? 205
5. Czy jednostka zasadniczego podziału terytorialnego jest tym samym co jednostka samorządu terytorialnego? 205
6. Co to jest sołectwo? 207
Rozdział VII
Administracja rządowa i inne podmioty administrujące 209
1. Czy Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej jest organem administracji publicznej? 209
2. Co to jest administracja rządowa? 210
3. Co to jest Rada Ministrów? 211
4. Jakie zadania i kompetencje ma Rada Ministrów? 212
5. Jak pracuje Rada Ministrów? 214
6. Jaką funkcję w państwie pełni Prezes Rady Ministrów? 215
7. Jak można podzielić kompetencje Prezesa Rady Ministrów? 216
8. Jaka jest procedura powoływania ministra? 217
9. Czym różni się minister resortowy od ministra bez teki? 218
10. Co to jest ministerstwo? 218
11. Kto to jest wojewoda? 220
12. Kto może zostać wojewodą? 220
13. Jakie funkcje pełni wojewoda? 221
14. Na czym polegało znaczenie ustawy z 23.01.2009 r. o wojewodzie i administracji rządowej w województwie? 222
15. Co to jest wojewódzka administracja zespolona? 223
16. Co oznacza podwójne podporządkowanie administracji zespolonej w województwie? 224
17. Czy wojewoda zawsze powołuje i odwołuje kierowników wojewódzkiej administracji zespolonej? 224
18. Co to jest administracja niezespolona? 225
19. Jakie znasz organy administracji niezespolonej? 226
20. Czy organizacje pozarządowe są organami administrującymi? 227
21. Jakie są podstawowe wyzwania strukturalne i funkcjonalne współczesnej administracji w Polsce? 228
22. Jaka jest różnica między fundacją a zakładem administracyjnym? 229
23. Co to są wewnętrzne akty zakładowe? 230
Rozdział VIII
Administracja samorządowa 231
A. Zagadnienia ogólne 231
1. Na czym polega zasada pomocniczości? 231
2. Czy pomocniczość i subsydiarność to różne pojęcia? 232
3. Jaka jest geneza zasady pomocniczości? 232
4. Czy decentralizacja to zagadnienie politycznego czy technicznego „podziału pracy” w administracji? 233
5. Czy decentralizacja jest zasadą konstytucyjną? 233
6. Czy samorząd zawodowy jest formą decentralizacji? 234
7. Jakie znasz rodzaje samorządu zawodowego? 235
8. Które zawody mają cechę zaufania publicznego? 237
9. Czym jest samodzielność, a czym autonomia organu? 237
10. Czym charakteryzuje się pozycja organu zdecentralizowanego? 238
11. Czy decentralizacja oznacza utratę kontroli nad podmiotem zdecentralizowanym? 239
12. Czym są jednostki samorządu terytorialnego? 239
13. Jakie jednostki samorządu terytorialnego występują w Polsce? 241
14. Czy samorząd nie jest konstrukcją przestarzałą? 243
15. Czy nie lepiej zastąpić samorząd wynajętymi fachowcami od zarządzania? 244
16. Jaka jest geneza współczesnego samorządu terytorialnego? 244
17. Jakie są podstawowe zadania współczesnego samorządu terytorialnego? 246
18. Co to są zadania własne samorządu terytorialnego? 247
19. Co to są zadania zlecone? 247
20. Czy można odróżnić zadania administracji rządowej od zadań administracji samorządowej? 248
21. Komu przysługuje domniemanie właściwości w systemie samorządu terytorialnego? 249
B. Gmina 249
22. Co to jest gmina? 249
23. Czy z gminy można wystąpić bez zmiany miejsca zamieszkania? 251
24. Jakie są zadania rady gminy? 251
25. Czy gmina może utworzyć stowarzyszenie na przykład wspierające samorządność? 252
26. Czy burmistrz odpowiada za wypadki podczas zabawy sylwestrowej, na którą zaprosił mieszkańców? Co to za forma prawna? 252
27. Czy należy się odszkodowanie za szkodę poniesioną od dzikiego zwierzęcia (sarny) w lesie podmiejskim (komunalnym)? 253
28. Czy wojewoda może polecić wójtowi określone załatwienie konkretnej sprawy, jeśli podziela argumenty strony składającej u niego skargę w danej sprawie? 253
29. Czy wojewoda może odwołać wójta na przykład z powodu jego ewidentnego alkoholizmu? 254
30. Czy mieszkańcy gminy mogą sami na siebie nałożyć podatki? 254
C. Powiat 254
31. Na czym polega istota powiatu? 254
32. Czy starosta może udzielić wytycznych wójtowi? 255
33. Czy marszałek może wydawać polecenia staroście? 255
34. Co to jest powiatowa administracja zespolona? 255
35. Czy dany rodzaj inspekcji może być równocześnie częścią administracji zespolonej i niezespolonej? 256
D. Województwo samorządowe 257
36. Co jest podstawowym instrumentem polityki administracyjnej województwa? 257
37. Czy samorząd wojewódzki może samodzielnie ustalić swój statut? 257
38. Czy podmiot sprawujący nadzór wstępny byłby odpowiedzialny, gdyby statut województwa był niezgodny z prawem? 257
39. Kto jest właściwie gospodarzem województwa? 258
Rozdział IX
Kontrola administracji 259
1. Co to jest kontrola? 259
2. Jakie znasz rodzaje kontroli? 259
3. Co to jest kontrola państwowa? 260
4. Co to jest kontrola parlamentarna? 260
5. Na czym polega kontrola zewnętrzna? 260
6. Na czym polega kontrola wewnętrzna? 261
7. Czym różni się kontrola od audytu wewnętrznego? 261
8. Jaka jest obecna pozycja ustrojowa Najwyższej Izby Kontroli? 261
9. Kto powołuje Prezesa i wiceprezesów Najwyższej Izby Kontroli? 262
10. Czy Rzecznik Praw Obywatelskich to organ kontroli? 263
11. Czy sądy są organami kontroli administracji? 263

CZĘŚĆ SZCZEGÓŁOWA
Rozdział X
Pomoc społeczna 267
1. Jaki jest cel pomocy społecznej? 267
2. Jaka jest relacja pojęć „opieka społeczna” i „pomoc społeczna”? 267
3. Co to jest świadczenie, a co to jest pomoc społeczna? 268
4. Z jakiego powodu udziela się pomocy społecznej? 269
5. Na czym polega pomoc społeczna? 269
6. Jak udziela się pomocy społecznej? Czy możemy wystąpić o pomoc społeczną np. dla sąsiadki? 270
7. W jakiej formie przyznaje się świadczenia z pomocy społecznej? Czy możemy w imieniu sąsiadki odwołać się od decyzji odmawiającej jej pomocy? 270
8. Kogo dotyczy obowiązek współdziałania w zakresie pomocy społecznej? 271
9. Co należy do zadań ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego? 272
10. Komu przysługuje zasiłek okresowy? 273
11. Czy można przyznać zasiłek po tornadzie lub pożarze? 273
12. Co to jest i komu przysługuje mieszkanie treningowe lub wspomagane? 274
13. Kto ma prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej? 274
14. Czy można przymusowo na wniosek rodziny umieścić kogoś w domu pomocy społecznej? 275
15. Co powinna uwzględniać organizacja domu pomocy społecznej? 275
16. Kto może prowadzić dom pomocy społecznej? 276
17. Kto wydaje decyzję o skierowaniu do domu pomocy społecznej? 277
18. Jak określa się odpłatność za pobyt w domu pomocy społecznej? 277
19. Czy pobyt w domu pomocy społecznej jest odpłatny i kto jest do tych opłat zobowiązany? 278
20. Kiedy można ograniczyć świadczenia? 279
21. Jakie są zasady konkursu ofert? 279
22. Czy podmioty uprawnione mogą z własnej inicjatywy wystąpić z ofertą? 279
23. Jakie świadczenia pieniężne w polskim systemie zabezpieczenia społecznego są przyznawane osobom potrzebującym? 280
24. Jakie znasz świadczenia niepieniężne? 281
25. Komu przysługuje zasiłek stały? 282
26. Jaka pomoc społeczna przysługuje ciężko chorej osobie samotnej? 282
27. Co to jest ośrodek wsparcia? 283
28. Co to jest rodzinny dom pomocy i komu przysługuje taka forma pomocy? 283
29. Kto udziela pomocy cudzoziemcom? 284
30. Na czym polega pomoc dla cudzoziemca i kto jej udziela? 285
31. Kiedy można wstrzymać pomoc dla cudzoziemca? 286
32. Czy można publikować listy osób korzystających z pomocy społecznej? 287
33. Co to jest rodzinny wywiad środowiskowy i kto go przeprowadza? 287
34. Co to jest kontrakt socjalny? 288
35. Co to są centra pomocy rodzinie? 289
36. Kto może zostać pracownikiem socjalnym? 290
37. Jakie są zadania pracownika socjalnego? 290
38. Jakie są prawa pracownika socjalnego? 291
39. Co to jest Rada Pomocy Społecznej? 293
40. Jakie są uprawnienia wojewody w zakresie pomocy społecznej w związku z przeprowadzanym postępowaniem nadzorczym i kontrolnym? 294
41. Co należy do obowiązkowych zadań gminy z zakresu pomocy społecznej? 294
42. Co należy do zadań zleconych gminy w zakresie pomocy społecznej? 297
43. Jakie są zadania własne powiatu w zakresie pomocy społecznej? 297
44. Co należy do zadań z zakresu administracji rządowej realizowanych przez powiat w zakresie pomocy społecznej? 299
45. Co należy do zadań samorządu województwa w zakresie pomocy społecznej? 300
Rozdział XI
Akta stanu cywilnego 303
1. Co to są akta stanu cywilnego? 303
2. Jakie dokumenty mogą być wydane z rejestru stanu cywilnego? 304
3. Jak rejestruje się urodzenie? 305
4. Jak zarejestrować imię dziecka? 306
5. Jak rejestruje się małżeństwo? 307
6. Co zawiera akt małżeństwa? 308
7. Jak rejestruje się zgon? 308
Rozdział XII
Imiona i nazwiska 311
1. Kogo dotyczy zmiana imienia i nazwiska? 311
2. Na czym polega zmiana imienia i nazwiska? 312
3. Jaka jest procedura zmiany imienia lub nazwiska? 313
4. Czy państwo może narzucić obywatelowi imię dla dziecka lub zmienić nazwisko? 314
Rozdział XIII
Obywatelstwo 317
1. Co to jest obywatelstwo? 317
2. Jakie są zasady ogólne dotyczące obywatelstwa? 318
3. W jaki sposób nabywa się obywatelstwo Rzeczypospolitej Polskiej? 320
4. Jakie zasady rządzą nabyciem obywatelstwa z mocy prawa? Czy każda osoba urodzona w Polsce nabywa obywatelstwo? 321
5. Jak można uzyskać obywatelstwo poprzez jego nadanie? 322
6. Co oznacza uznanie za obywatela? 323
7. Jakie zasady rządzą nabyciem obywatelstwa przez uznanie za repatrianta? 325
8. Jakie zasady rządzą przywróceniem obywatelstwa polskiego? 326
9. Co to jest Karta Polaka? 327
10. Czy polskiego przestępcę skazanego za granicą za zbrodnię można pozbawić obywatelstwa? 328
Rozdział XIV
Ewidencja ludności 329
1. Jakie są obecnie podstawy prawne zagadnień związanych z ewidencją ludności? 329
2. Na czym polega ewidencja ludności? 329
3. Co to jest rejestr PESEL? 330
4. Czyje dane są gromadzone w rejestrze PESEL? 330
5. Kto dokonuje rejestracji danych w rejestrze PESEL? 331
6. Co to jest numer PESEL? 331
7. Czy numer PESEL można zmienić? 332
8. Co to jest obowiązek meldunkowy obywateli polskich przebywających na terytorium RP i na czym polega? 333
9. Co nazywamy pobytem stałym, a co czasowym? 334
10. Jak przeprowadza się zameldowanie i wymeldowanie obywatela polskiego? 334
Rozdział XV
Cmentarze i chowanie zmarłych 337
1. Co to są cmentarze komunalne? 337
2. Co to są cmentarze wyznaniowe? 338
3. Co to są cmentarze wojenne? 339
4. Kto ma prawo pochować zwłoki? 341
5. Czy organy wojskowe lub organy państwowe, instytucje i organizacje społeczne mają prawo odebrać rodzinie zwłoki i pochować je według własnego przekonania? 343
6. Jaki jest reżim prawny dotyczący pochówku? 343
Bibliografia 347