Oświadczenia i zapewnienia w umowie sprzedaży udziałów w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością (w świetle zasady swo / Beata Gessel-Kalinowska-vel-Kalisz

"Prezentowane opracowanie jest analizą jednego ze standardowych elementów umowy sprzedaży udziałów, znanego w praktyce pod nazwą oświadczeń i zapewnień. Autorka przeprowadza analizę tej instytucji prawnej w oparciu o model oświadczeń i zapewnień, wypracowany w praktyce obrotu udziałami. Jakkolwiek niemal każda umowa zbywająca udziały w spółce z o.o. zawiera różnego rodzaju oświadczenia, a także zapewnienia sprzedającego, niemniej do tej pory nie doczekały się one głębszej i wielopłaszczyznowej analizy w doktrynie prawa handlowego. W tym sensie nie będzie nadużyciem stwierdzenie, że jest to praca w zasadzie pionierska, o znaczeniu trudnym do przecenienia zarówno z pozycji nauki prawa, jak również od strony praktyki obrotu. Nie można nadto pominąć chciałoby się rzec uniwersalnego charakteru tej pracy, gdyż zawarte w niej uwagi zachowują w znacznej części aktualność także dla obrotu akcjami w spółkach akcyjnych". z opinii dr. hab. Marka Michalskiego, prof. UKSW


Wykaz skrótów 11
Wstęp 15
Rozdział 1 Wprowadzenie. Uwagi terminologiczne 21
1.1. Pojęcie oświadczeń i zapewnień 21
1.2. Model oświadczeń i zapewnień w świetle polskiej praktyki obrotu udziałami 22
1.3. Cel składania oświadczeń i zapewnień przez sprzedającego 24
1.4. Funkcje oświadczeń i zapewnień składanych przez sprzedającego 25
1.5. Cel i funkcje zapewnień składanych przez spółkę, w której udziały są nabywane 26
1.6. Badania American Bar Association nad częstotliwością występowania oświadczeń i zapewnień w umowach sprzedaży udziałów/akcji 28
1.7. Uwagi terminologiczne 29
Rozdział 2 Zasada swobody umów - zarys problematyki 34
2.1. Uwagi wprowadzające 34
2.1.1. Zasada swobody umów jako naczelna zasada prawa zobowiązań 34
2.1.2. Zasada swobody umów na gruncie art. 58 k.c. 37
2.1.3. Zasada swobody umów w ujęciu współczesnej doktryny prawa cywilnego w świetle przepisów kodeksu cywilnego 40
2.2. Ograniczenia zasady swobody umów poprzez ustawę 44
2.3. Ograniczenia zasady swobody umów poprzez zasady współżycia społecznego 51
2.4. Ograniczenia zasady swobody umów poprzez naturę stosunku prawnego 56
2.5. Skutki przekroczenia granic zasady swobody umów 71
2.6. Podsumowanie 73
Rozdział 3 Zakres kompetencji stron w kształtowaniu odpowiedzialności ex contractu 75
3.1. Uwagi wprowadzające 75
3.2. Zasada swobody umów a niewykonanie lub nieprawidłowe wykonanie zobowiązania - wina 82
3.3. Zasada swobody umów a szkoda i odszkodowanie 86
3.4. Szczególne przejawy zasady swobody umów w obszarze kreowania zasad odpowiedzialności 91
3.4.1. Wyłączenie odpowiedzialności dłużnika 92
3.4.2. Umowne ograniczanie odpowiedzialności 98
3.4.3. Umowy dławiące 100
3.4.4. Przedawnienie roszczeń 102
3.5. Ograniczenia swobody umów w zakresie rękojmi i gwarancji 103
3.6. Podsumowanie 105
Rozdział 4 Udział jako przedmiot świadczenia w umowie sprzedaży 108
4.1. Uwagi wprowadzające 108
4.2. Pojęcie udziału w odniesieniu do kapitału zakładowego 111
4.3. Udział jako prawo podmiotowe 114
4.3.1. Ewolucja pojęcia udziału w odniesieniu do instytucji prawa podmiotowego 114
4.3.2. Istota udziału jako prawa podmiotowego w odniesieniu do trzech pochodnych typów normatywnych: uprawnienia, władztwa i kompetencji 121
4.3.3. Udział jako prawo podmiotowe o charakterze majątkowym 130
4.4. Udział a uprawnienia związane z udziałem lub osobą 136
4.5. Udział w ujęciu funkcjonalnym 143
4.6. Udział a członkostwo w spółce 149
4.6.1. Stosunek członkostwa jako stosunek prawny 149
4.6.2. Cechy zobowiązaniowe stosunku członkostwa 151
4.6.3. Cechy podległości kompetencyjnej stosunku członkostwa 156
4.7. Podsumowanie 160
Rozdział 5 Instytucja oświadczeń i zapewnień w międzynarodowej i polskiej praktyce sprzedaży udziałów 163
5.1. Uwagi wprowadzające 163
5.2. Oświadczenia i zapewnienia w praktyce międzynarodowej 164
5.2.1. Uwagi ogólne 164
5.2.2. Zasada caveat emptor 166
5.2.3. Definicja misrepresentation 167
5.2.4. Odpowiedzialność deliktowa i kontraktowa sprzedającego udziały 169
5.2.5. Indemnity 174
5.2.6. Umowne ograniczenia odpowiedzialności z tytułu warranty 177
5.2.7. Wzory umowy kupna udziałów w międzynarodowej praktyce 180
5.2.7.1. Wprowadzenie 180
5.2.7.2. Umowa Modelowa ABA 180
5.2.7.3. ICC Model Mergers & Acquisitions Contract 182
5.3. Uwagi wprowadzające do analizy Modelu oświadczeń i zapewnień 183
5.3.1. Treść oświadczeń i zapewnień - uwagi ogólne 183
5.3.2. Ograniczenia zakresu oświadczeń i zapewnień 185
5.3.3. Oświadczenia i zapewnienia jako realizacja obowiązku udzielania informacji zawartego w art. 546 k.c. 187
5.3.4. Znaczenie punktu 2 Modelu dla analizy zapewnień 189
5.4. Treść zapewnień dotyczących zakresu informacji udzielonych kupującemu 190
5.5. Treść zapewnień składanych w związku z przystąpieniem spółki do umowy sprzedaży udziałów 191
5.6. Treść zapewnień dotyczących zdolności sprzedającego do zawarcia umowy 196
5.7. Treść zapewnień dotyczących stanu prawnego udziału 208
5.8. Treść zapewnień związanych z obowiązkami wspólnika 212
5.8.1. Zakres obowiązków wspólnika 213
5.8.2. Wykładnia art. 186 k.s.h. 216
5.8.3. Obowiązki potencjalne 219
5.9. Treść zapewnień związanych ze sferą ustrojową spółki 221
5.10. Treść zapewnień związanych z przedsiębiorstwem spółki 224
5.10.1. Zgodność z prawem, zapewnienia dotyczące koncesji i zezwoleń 224
5.10.2. Sprawozdania finansowe 231
5.10.3. Wierzytelności i zobowiązania, w tym zobowiązania publicznoprawne 238
5.10.4. Inne zapewnienia związane z przedsiębiorstwem 240
5.11. Podsumowanie. Podział typologiczny oświadczeń i zapewnień 245
Rozdział 6 Kwalifikacja prawna oświadczeń i zapewnień; oświadczenia i zapewnienia a zapewnienia sprzedawcy w reżimie rękojmi (art. 556 k.c.) 248
6.1. Uwagi wprowadzające 248
6.2. Pojęcie oświadczeń i zapewnień według dotychczasowych poglądów doktryny 250
6.3. Oświadczenia i zapewnienia a oświadczenie woli 254
6.3.1. Oświadczenia woli a oświadczenia wiedzy 254
6.3.2. Oświadczenia i zapewnienia jako oświadczenia woli 256
6.3.3. Oświadczenia i zapewnienia a przepis art. 546 k.c. 259
6.3.4. Konstrukcja prawna normy zawierającej oświadczenia i zapewnienia 260
6.3.5. Wnioski 261
6.4. Oświadczenia i zapewnienia a podział umów na umowy nazwane i nienazwane 262
6.4.1. Pojęcie umowy nienazwanej 262
6.4.2. Umowa sprzedaży jako umowa odniesienia 263
6.4.3. Umowa sprzedaży praw jako umowa nazwana 264
6.4.4. Reżim prawny właściwy dla umowy sprzedaży udziałów 265
6.5. Rękojmia za wady w umowie sprzedaży 268
6.5.1. Wprowadzenie 268
6.5.2. Przejawy wad fizycznych w odniesieniu do umów sprzedaży rzeczy w doktrynie i orzecznictwie 271
6.5.3. Przejawy wad prawnych w odniesieniu do umów sprzedaży rzeczy w doktrynie i orzecznictwie 272
6.5.4. Przejawy wad w odniesieniu do umów sprzedaży praw w doktrynie i orzecznictwie 275
6.5.5. Wada fizyczna a sprzedaż prawa innego niż własność rzeczy w świetle istniejących poglądów 279
6.5.6. Wada fizyczna a sprzedaż prawa innego niż własność rzeczy - zarys stanowiska własnego 283
6.5.7. Podział wad na wady fizyczne i prawne 286
6.6. Wady prawa udziałowego 287
6.6.1. Udział jako przedmiot świadczenia w umowie sprzedaży prawa w kontekście art. 555 k.c. 287
6.6.2. Wada fizyczna prawa udziałowego 289
6.6.3. Wada prawna prawa udziałowego 291
6.6.4. Szczególne przejawy wad prawa udziałowego 294
6.6.5. Kwalifikacja przejawów wad prawa udziałowego a zasada swobody umów 301
6.6.6. Prawidłowość terminu "wada fizyczna prawa udziałowego" 303
6.7. Kwalifikacja prawna oświadczeń i zapewnień 304
6.7.1. Wstęp 304
6.7.2. Kwalifikacja prawna oświadczeń i zapewnień dotyczących zakresu informacji 305
6.7.3. Kwalifikacja prawna oświadczeń i zapewnień dotyczących zdolności sprzedawcy lub innych osób biorących udział w transakcji do zawarcia umowy sprzedaży 308
6.7.4. Kwalifikacja prawna oświadczeń i zapewnień dotyczących stanu prawnego udziałów 311
6.7.5. Kwalifikacja prawna oświadczeń i zapewnień dotyczących sfery ustrojowej spółki 312
6.7.6. Kwalifikacja prawna oświadczeń i zapewnień dotyczących przedsiębiorstwa spółki 312
6.8. Wnioski w zakresie kwalifikacji oświadczeń i zapewnień względem umowy sprzedaży 313
6.8.1. Kwalifikacja prawna oświadczeń i zapewnień 313
6.8.2. Oświadczenia i zapewnienia jako element rękojmi a zasada swobody umów 314
6.8.3. Natura stosunku prawnego 315
6.8.4. Ustawa 316
6.8.5. Zasady współżycia społecznego 316
6.8.6. Oświadczenia i zapewnienia a umowa nienazwana 317
6.8.7. Oświadczenia i zapewnienia a nienazwana umowa o charakterze gwarancyjnym 319
6.9. Kwalifikacja prawna oświadczeń i zapewnień udzielonych przez spółkę. Wzmianka 320 Odpowiedzialność sprzedawcy w przypadku wyłączenia przez strony odpowiedzialności z tytułu rękojmi 322
Rozdział 7 Skutki prawne nieprawdziwości oświadczeń i zapewnień 323
7.1. Uwagi wprowadzające 323
7.2. Zagadnienia wspólne dla rękojmi 327
7.2.1. Wiedza kupującego jako przesłanka egzoneracyjna 327
7.2.2. Wiedza sprzedawcy a jego odpowiedzialność z tytułu rękojmi 331
7.2.3. Podstęp sprzedawcy 335
7.2.4. Terminy, akty staranności 337
7.3. Żądanie obniżenia ceny 341
7.4. Uprawnienie do odstąpienia od umowy 344
7.5. Roszczenie o zwrot ceny w warunkach art. 575 k.c. 351
7.6. Odpowiedzialność odszkodowawcza sprzedawcy ex contractu 352
7.7. Pojęcie szkody będącej skutkiem nieprawdziwych oświadczeń i zapewnień 356
7.8. Inne uprawnienia kupującego wynikające z przepisów o niewykonaniu lub nienależytym wykonaniu zobowiązań 366
7.9. Uchylenie się od skutków czynności pod wpływem błędu 369
Podsumowanie 374
Załącznik. Oświadczenia i zapewnienia 379
Akty normatywne 407
Orzecznictwo 409
Bibliografia 415