Mnemotechniki / Joanna Skibska

Dziecko, rozpoczynając naukę w klasie I, wkracza w magiczny świat nabywania nowych wiadomości i umiejętności, kształtuje swój stosunek do wykonywanej pracy, podejmowanych zadań oraz otaczającego świata. Interesuje się tekstem pisanym, co budzi w nim potrzebę rozszyfrowywania informacji występujących w postaci różnorodnych znaków. Jego działania zostają ukierunkowane na opanowanie umiejętności czytania i pisania – form komunikacji stanowiących bardzo ważny i podstawowy cel edukacji, mających między innymi duży wpływ na to, jak będzie przebiegać dalszy proces kształcenia. Ucząc dziecko czytania i pisania, musimy pamiętać o jego indywidualności, czyli trzeba mu umożliwić podążanie własną drogą i we własnym tempie. Nasze zadanie to dobór oraz wskazywanie odpowiednich form i metod osiągania celów, pokonywania trudności oraz motywowania do podejmowania wysiłku. […]

Zaprezentowane w książce badania dotyczą analizy związków między wykorzystanymi mnemotechnikami a zapamiętaniem kształtu liter podobnych, najczęściej mylonych przez dzieci. […]

Książka nie stanowi poszukiwań uniwersalnej metody ułatwiającej naukę czytania i pisania wszystkim dzieciom, ma jedynie pokazać sposób ułatwiający skuteczne zapamiętywanie kształtów liter podobnych. Mnemotechniki uwzględniają odrębność, niepowtarzalność każdego dziecka oraz umożliwiają mu pokonywanie we własnym tempie trudności w czytaniu i pisaniu, które wynikają z mylenia liter. W związku z tym dziecko z przyjemnością i uśmiechem podróżuje po świecie liter i skutecznie zapamiętuje ich kształt.

Wstęp; 7

1. Wieloaspektowość problematyki dotyczącej procesu czytania; 11

1.1. Teoretyczne podstawy czytania, pamięci i mnemotechnik – analiza literatury; 11

Czytanie; 11

Pamięć; 15

Mnemotechniki; 19

1.2. Fizjologiczno-psychologiczne podstawy czytania; 22

1.3. Semiotyczne aspekty czytania; 28

1.4. Metody nauki czytania; 32

1.5. Wybrane koncepcje nauki czytania; 35

Koncepcja Mariana Falskiego; 35

Koncepcja Jana Zborowskiego; 37

Koncepcja Ewy i Feliksa Przyłubskich; 39

Koncepcja Heleny Metery; 40

Koncepcja Bronisława Rocławskiego; 41

Koncepcja Jadwigi Cieszyńskiej; 42

Koncepcja Glenna Domana; 45

2. Trudności w nabywaniu umiejętności czytania – wybrane zagadnienia; 49

2.1. Specyficzne trudności w czytaniu i pisaniu; 49

2.2. Wybrane koncepcje etiologiczne trudności w czytaniu; 54

Koncepcja genetyczna; 54

Koncepcja hormonalna; 54

Koncepcja fragmentarycznych deficytów rozwojowych; 55

Koncepcja mikrouszkodzeń ośrodkowego układu nerwowego; 55

Koncepcja konfliktu dominacji półkulowej; 55

Koncepcja neuropsychologiczna; 56

Koncepcja zmian strukturalnych i zakłóceń czynnościowych

ośrodkowego układu nerwowego; 56

Koncepcja pedagogiczna; 58

Koncepcja psychodysleksji; 58

Koncepcja psycholingwistyczna; 59

2.3. Ryzyko dysleksji i jego symptomy; 59

2.4. Spostrzeganie wzrokowe a trudności w czytaniu; 63

3. Praca terapeutyczna z uczniem z trudnościami w nabywaniu umiejętności czytania i pisania; 69

3.1. Praca terapeutyczna – ujęcie terminologiczne w literaturze pedagogiczno-psychologicznej; 69

3.2. Wybrane metody terapii; 72

Metoda Dobrego Startu; 72

Metoda symboli dźwiękowych; 73

Program rozwijający percepcję wzrokową Marianne Frostig; 74

Metoda oparta na systemie percepcyjno-motorycznym Newella C. Kepharta; 75

Metoda 18 struktur wyrazowych; 76

Terapia trudności w uczeniu się czytania i pisania

oparta na wyćwiczeniu zaburzonych funkcji; 78

Terapia neuropsychologiczna według Dirka Bakkera; 81

3.3. Pomoc psychologiczno-pedagogiczna uczniom ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się – zmiany systemowe; 84

4. Metodologiczne podstawy badań własnych; 91

4.1. Problematyka badań; 91

4.2. Hipoteza robocza, zmienne i wskaźniki; 94

4.3. Metody, techniki i narzędzia badawcze; 98

4.4. Charakterystyka zmiennej niezależnej – czynnika eksperymentalnego; 105

4.5. Organizacja i przebieg badania eksperymentalnego oraz dobór badanych grup; 108

5. Poziom funkcji podstawowych – wyniki badań; 111

5.1. Percepcja wzrokowa badanych uczniów; 111

5.2. Percepcja słuchowa badanych uczniów; 121

5.3. Motoryka mała badanych uczniów; 126

6. Mnemotechniki jako czynnik eksperymentalny wspierający nabywanie umiejętności czytania i pisania – wyniki badań własnych; 133

6.1. Kierunkowe zaburzenia percepcji wzrokowej a trudności w nabywaniu przez dzieci umiejętności czytania – wyniki badań początkowych; 133

6.2. Wpływ mnemotechnicznych środków i metod na nabywanie umiejętności czytania – wyniki badań eksperymentalnych; 140

6.3. Mnemotechniki a nabywanie umiejętności pisania; 165

6.4. Efektywność programu niwelowania trudności w nabywaniu umiejętności czytania i pisania – analiza porównawcza uzyskanych wyników; 179

Podsumowanie wyników badań i wnioski; 195

Postulaty metodyczne dotyczące pracy z uczniem z trudnościami w czytaniu i pisaniu; 198

Bibliografia; 201

Spis schematów; 213

Spis rysunków; 214

Spis tabel; 216

Spis wykresów; 218