Szkiełko tłumacza i oko poety. Eseje / Karl Dedecius

„«Słowa mają skutki!» Kto w to wierzy, nie mówi niczego bez przyczyny, nie pisze bez zamiaru. Kto ma swoim słuchaczom i czytelnikom coś do powiedzenia, zastanawia się nad skutkami tego, co mówi. Dedecius dba o wypowiedź jasną, niekiedy także prowokacyjną, ale i stara się wyważyć estetyczne i etyczne oddziaływanie własnych słów. Wyczucie formy, dbałość o przyjemność (nie tylko u tłumacza) płynącą z wieloznaczności słów, wariacje z wariantami zwrotów mowy i myśli chroni go najwidoczniej nawet wtedy przed natrętnym moralizatorstwem, kiedy w ostatecznej konsekwencji chodzi mu właśnie o moralność: na przykład kiedy apeluje o uchronienie kultury przed spłyceniem i dowolnością. (...) Jak to gdzieś napisał Dedecius? Książki powinny być «pożywne i strawne». Tutaj język jest sztuką i informacją, rozpuszczalnikiem i spoiwem jednocześnie. Teksty Dedeciusa zdradzają wielką emocjonalną bliskość do filologii (w pierwotnym znaczeniu tego słowa) i pewną rezerwę wobec zapatrzonego w teorię literaturoznawstwa. Pozostają zaangażowanymi esejami nawet wtedy, kiedy przejmują zadania słownikowe lub trafiają pomiędzy uczone rozprawy. Obca jest im także, w zależności od sytuacji, denuncjacyjna lub hymniczna poza krytyki literackiej. Ta ostatnia właściwość pisarstwa Dedeciusa wyznaczać może pole napięć między nim, «darem losu dla literatury polskiej i niemieckich czytelników», jak go nazwał Marcel Reich-Ranicki, a samym Reich-Ranickim (ur. 1920) właśnie, także z Polski pochodzącym «papieżem» niemieckiej krytyki literackiej.”

Ze Wstępu Andreasa Lawatego

Andreas Lawaty, Karl Dedecius. Przez szkiełko tłumacza – okiem poety

I

Wędrówki kultury

Wędrówka szlakami kultury

Wymiana kulturowa między Wschodem a Zachodem

Książka jako wola i wyobrażenie

Rozbrajanie języka

„Czyżmoże historia popłynąćprzeciw prądowi sumień?...” (Karol Wojtyła)

Zrozumieć i zaufać

II

Polacy i Niemcy. Przyjaźnie na rozdrożach

Polacy i Niemcy w Europie

Dwie gwiazdy na niezbieżnych torach. Goethe i Mickiewicz

Dokumenty przyjaźni. Stefan George i Wacław Rolicz-Lieder

III

Polskie przyjaźnie po drodze

Ponowne spotkanie z Tadeuszem Różewiczem

Poetycka wyspa myśli. Szymborska u Goethego

Filozofia poezji, poezja filozofii. Henryk Elzenberg i Zbigniew Herbert:

nauczyciel i uczeń Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu

Małe de-lec-tarium. O niemieckiej recepcji Myśli nieuczesanych

Stanisława Jerzego Leca (delectare necesse est)

IV

Z notatnika tłumacza

Zasady na użytek własny

Wieland, Horacy i my. Wniebowzięcie Filologii

Przyswajanie obcości w przekładzie

Sztuka przekładu

V

Łódzkie inspiracje

Partnerstwo i poezja

Stefan Żeromski. Łódzkie lektury obowiązkowe

Gimnazjum nr 43. Łódź, 19 listopada 2002 roku

O zaletach dialogu

Nota wydawnicza. Proweniencje i okoliczności

Indeks nazwisk