Książka ta domyka tryptyk studiów, lektur i refleksji autora dotyczących filozofii edukacji. Zebranej w niej eseje zawierają wiele cennych i nietuzinkowych interpretacji oraz diagnoz dotyczących naszej kultury i zakorzenionej w niej edukacji.
Jak pisze sam autor: "Punktem wyjścia prezentowanego dorobku była zawsze filozofia jako typ krytycznej, wręcz zbuntowanej postawy intelektualnej, a przestrzeń przebiegu myśli ustanawiały – jako dominujące – pytania pedagogiczne, prześwietlające typy perswazji kulturowej, jakiej ulegamy i jaką sami bezwiednie często stosujemy. Pytania, rozpoznające przewrotność, wręcz ironię losu w zderzeniu intencji i ich efektów czy charakteru. Ogólnie są to pytania otwarte na strukturalną złożoność oraz paradoksalność sytuacji i działań edukacyjnych".
Przenikliwość oraz niezwykła erudycja autora sprawiają, że teksty te wciąż cieszą się zainteresowaniem czytelników, a przede wszystkim - studentów.
PRZEDMOWA - 9
ZAMIAST WSTĘPU. O zawodach, sytuacjach i zadaniach niemożliwych a zarazem koniecznych – poza filozofię Freuda i Flauberta - 20
WSTĘP DO PROBLEMU FENOMENOLOGII CZYTANIA (uwagi nie tylko seminaryjne) - 29
CZĘŚĆ I. KULTURA I HUMANISTYKA JAKO PRZESTRZENIE WYZWAŃ PEDAGOGICZNYCH -67
Pedagogika i filozofia. Uwagi w trosce o jakość kształcenia nauczycieli - 69
Ambiwalencja w kulturze jako wyzwanie dla pedagogiki ogólnej - 90
Wojny w kulturze – czyli dwie nędze sporów nie tylko o postmodernizm - 108
W stronę zdecentrowanego rozumienia świata - 115
Dziedzictwo kultury: bogactwo różnorodności wobec sporów o nowoczesność i tradycję - 128
Słabości myślenia o tożsamości europejskiej - 135
Uniwersalizm pogranicza w kulturze: kresowy duch polskości – 146
CZĘŚĆ II. KATEGORIE POTRZEBNE PEDAGOGICE -173
Normatywność pedagogiczna w świetle przekrojów i przekształceń we współczesnej humanistyce i kulturze (próba rekonesansu) - 193
W poszukiwaniu nowoczesnej formacji intelektualnej w polskiej pedagogice - 210
W kwestii oporu w pedagogice polskiej – preliminaria w oczekiwaniu na przełom - 239
Człowiek i profesjonalizm w pracy socjalnej. Jak bronić wolontariatu przed woluntaryzmem – spojrzenie filozofa 251
Mistrz jako obosieczna zasada komunikacji (dylematy pedagogiczne) - 266
Codzienność i jej pedagogiczne przekleństwa - 278
Anty-światopoglądowe skutki peregrynacji humanistycznych w kulturze - 291
O paradoksach marginalizacji. Dwadzieścia dwa przejawy zmiany statusu marginesu w społeczeństwie i w naukach społecznych - 301
CZĘŚĆ III. LEKTURY – ZAPROSZENIA -325
WYJŚCIE Z ZAUŁKA POKORY - 327
ŻYCIE JAKO SEN ZAPROSZENIA (lektura z d-efektem Eco) - 331
CZŁOWIEK – CZYTELNIK. O antropologii odbioru i za-dania podmiotowości - 343
SOCJOPATOLOGIE EDUKACJI - 346
MITY SZKOŁY – O KSIĄŻCE MARII DUDZIKOWEJ - lektura Orwellowska (zamiast recenzji) - 353
OTWARCIE NA METAFORY - 367
POSŁOWIE: MÓJ ZBUNTOWANY PESYMIZM - 373
WYKAZ MIEJSC PIERWODRUKU - 377
INDEKS NAZWISK - 381