Sen, marzenie, zaświaty w literaturze i kulturze. Tom 1. Literatura / Michał Kuran

Oniryzm jawi się jako konwencja mówienia o człowieku i świecie. Marzenie wydatnie poszerza sfery poznania, odsłaniając nieznane wcześniej możliwości. Zaświaty to rzeczywistość niezgłębiona, do której twórcy próbują zajrzeć za sprawą wyobraźni, wizji utrwalonych w tradycji czy udostępnionych przez religię. Sen, marzenie i zaświaty wielokierunkowo przenikają się i zazębiają w dokonaniach twórców, tworząc sieci powiązań.

W niniejszym tomie zgromadzono prace na temat utworów reprezentujących różne okresy literackie i gatunki, poświęcone wielorakiej tematyce. Przedmiotem refleksji młodych badaczy stała się twórczość uznanych mistrzów oniryzmu, wizji i penetracji nieznanych światów, a także autorów nie zawsze kojarzonych ze snem, marzeniem i zaświatami. Młodzi adepci nauki poświęcili swoje teksty dokonaniom twórców bardzo znanych (Słowacki, Kraszewski, Prus, Tetmajer, Przybyszewski, Brzechwa, Leśmian, Schulz, Białoszewski, Grochowiak, Różewicz, Szymborska, Bryll), ale też nieco zapomnianych (Brzozowski, Wojaczek) oraz najnowszych, o ugruntowanej pozycji (Tokarczuk), utrwalających ją (Tulli), dopiero poszukujących swego miejsca czy niszowych (łódzcy poeci współcześni, Kaczanowski). W obszarze zainteresowań znaleźli się pisarze epok dawnych (Twardowski, Jurkowski, Kołłątaj), jak również twórcy należący do kręgu literatury światowej (Palingenius, Gogol, Lermontow, Puszkin, Hamsun).

Michał Kuran, Sen, marzenie i zaświaty w literaturze – wprowadzenie do monografii            7

W KRĘGU DOŚWIADCZEŃ ONIRYCZNYCH 37

Jacek Szlufik, Sny straszne rosyjskich romantyków – Puszkin, Lermontow, Gogol   39

Joanna Jabłońska, W świecie marzeń i snów bohaterów Lalki Bolesława Prusa        51

Natalia Poleszak, „Sen wymówiony przez czarodziejskie tony” – onirologia erotyczna w liryce

Kazimierza Tetmajera  63

Beata Marcinowska, Somnambulik czy heros? Motyw snu/jawy w baśni młodopolskiej         77

Hanna Żbikowska, „Ocknieni ze snu, przypomnieć nie mogą widzeń podobnych do ognia i róży” – o tym, kto kogo śni i zmyśla w cyklu Bolesława Leśmiana Aniołowie           85

Monika Urbańska, Między iluzją a snem. O miłosnym fatalizmie w życiu i twórczości Jana Brzechwy           97

Ewa Kuliś, „Miłość, która obudzi śpiącą w Tobie śmierć” – słów kilka o sennych marzeniach i obsesyjnych pragnieniach w twórczości Rafała Wojaczka 107

Ewa Mikuła, Senne trawestacje doświadczenia wojennego na podstawie Tajnego dziennika Mirona Białoszewskiego            117

Magdalena Godyń, Śni mi się, że się budzę – oniryczne światy możliwe w poezji Wisławy Szymborskiej     127

Dorota Rybak, Sen jako dominanta kompozycyjna w powieści Dom dzienny, dom nocny Olgi Tokarczuk     135

Dawid Kujawa, Oniryzm, który mocno stoi na ziemi. O strategii poetyckiej Adama Kaczanowskiego  143

Daniela Zajączkowska, Funkcja snu i marzenia we współczesnej poezji polskiej       151

Wyobraźnia – wizja – imaginacja 163

Paulina Poterała, Mitologia w epitalamiach Samuela Twardowskiego ze Skrzypny     165

Magdalena Ciechańska, Słowacki dantejski – dwie wędrówki w poszukiwaniu ciała   177

Katarzyna Przybyła, Paradoksy czasu. O iluzoryczności świata rewolucji w Płomieniach Stanisława Brzozowskiego            189

Paula Sztark, Krytyka wobec ontycznej chwiejności świata opowiadań Brunona Schulza      203

Paulina Urbańska, (Nie)realny świat poety. O kilku wierszach Tadeusza Różewicza 211

Sławomir Hornik, O wyobraźni – poetyckiej i religijnej (w literaturze polskiej po 1989 roku)  221

W KRĘGU ZAŚWIATÓW        229

Ewelina Drzewiecka, Podróż w zaświaty w Zodiaku życia Palingeniusza        231

Marta Kalarus, Powracający grzesznicy – dusze potępione w Historyjach świeżych i niezwyczajnych Michała Jurkowskiego  241

Patrycja Bąkowska, Sen, poezja i autobiografizm – Hugona Kołłątaja Nad snami, czyli nad marzeniami nocnymi moje uwagi… (rozpoznania wstępne)          255

Monika Kusek-Dyja, Hipnagogia Kraszewskiego – czyli mroczne korytarze imaginacji          263

Piotr Polaszek, „Między niebem a piekłem”, czyli Karczma Bolesława Leśmiana        271

Michał Sadowski, Uwikłani w marzenia i cierpiący – charakterystyka głównych bohaterów w Głodzie Knuta Hamsuna i Krzyku Stanisława Przybyszewskiego 281

Joanna Pomykalska, Mroczne (za)światy w twórczości Stanisława Grochowiaka na podstawie utworów z tomu Agresty            291

Martyna Badowicz, O czym śni Ernest Bryll? Oniryczna podróż szlakiem autora Trzeciej nad ranem           297

Sylwia Kubowicz, Telefon do zmarłych, czyli kontakt z zaświatami w powieści Szum Magdaleny Tulli          307

Bibliografia      313

Indeks osób    329

Indeks postaci 339