Gabriela z Güntherów Puzynina, autorka poczytnych wspomnień „W Wilnie i w dworach litewskich”, jest jedną z licznego grona pisarek, których nazwiska nie są obce historykom literatury XIX w. Mimo to trudno ją uznać za autorkę cenioną albo przynajmniej znaną. Nie przemawiałaby za tym ani fragmentaryczna znajomość twórczości Puzyniny, ani liczba prac naukowych jej poświęconych, ani jej niejasna pozycja w historii literatury, ani protekcjonalny ton, jakim zwykle kwituje się dorobek tej autorki. A przecież, gdyby rzetelnie i z dobrą wiarą przestudiować twórczość tej pisarki (a także autorek podobnych do niej), można by zbudować nieco odmienny obraz historii literatury XIX w.: bogatszy, bardziej zróżnicowany, adekwatniejszy historycznie. Niniejsza książka, wychodząc naprzeciw tym nadziejom, stanowi ważny krok na drodze do rewizji utrwalonych hierarchii literatury XIX-wiecznej. Jest nie tylko pierwszą (bardzo obszerną!) monografią życia i twórczości tej autorki, ale i niebywale kompetentnym opisem całego jej dorobku: lirycznego, epickiego, dramatycznego, epistolograficznego i pamiętnikarskiego.
Nota edytorska 7
Wykaz skrótów 9
Wprowadzenie. Między zakorzenieniem a emancypacją 11
Rozdział 1. W kręgu rodziny, przyjaciół i znajomych 35
1.1. „Gdzie sny twoje dziecinne?” 35
1.2. „Czemuż nie mogę w słońce zmienić siebie?” 41
1.3. „Kolosalny pałac” 45
1.4. „Ale w natchnieniu tyle jest podniety” 53
1.5. „Słowa, słowa, słowa…” 55
1.6. „Kilku przyjaciół wyśpiewałam sobie” 62
1.7. W drodze 74
1.8. „Błękitny kwiatek unoszę przed kosą” 76
Rozdział 2. Ewolucja poezji litewskiej muzy 81
2.1. Muza litewska w krótkiej spódniczce 81
2.2. „Lecą Anieli nad nami” 89
2.3. „Przyjazne rzućmy nasiona” 97
2.4. „Kiedy poeta tworzy…” 97
2.5. ,,Pytasz mnie siostro, co jest ludzka dusza?” 106
2.6. „Gorzki chleb, którym z innym się nie dzieli” 121
2.7. „Wybłagaj dla nas nowego Lirnika” 138
2.8. „Poezje te latały ponad łąki i strumienie” 142
Rozdział 3. Mała proza Świat powiastki salonowo-dworkowej 151
3.1. „Projekta coraz nowe wschodzą…” 152
3.2 „Portreta moje nie są karykaturami…” 156
3.3 „Zarysy moralne i towarzyskie” 164
3.4. „Ależ to jest moja loża, moje okno…” 170
3.5. „Warianty z dodatkiem prozy” 180
Rozdział 4. Moja pamięć – wspomnienia czy autoportret? 197
4.1. Długie „rekolekcje” i „ostrzyżyny” 200
4.2. „Kosiarka po skończonym żniwie” 208
4.3. „Dobrowlanka” Świat idylli utraconej 222
4.4. Kalejdoskop wileński 229
4.5. Od „beniaminki” do literatki 241
Rozdział 5. Życie towarzyskie i literackie w listach 250
5.1. „Siadam gotowa słyszeć reprymendy” 254
5.2. „[O]dtąd nie możemy być sobie zupełnie obcy” 261
5.3. „Stawam dziś przed Nim z nowymi utworkami” 263
5.4. „Trudno Panu Kasztelanowi dogodzić!” 265
5.5. „Dałyśmy sobie rendez-vous w pamięci…” 284
Rozdział 6. Pasje teatralne księżny Puzyniny. Próby dramatyczne 293
6.1. „Jest to obrazek z codziennego życia” 296
6.2. „Gorączka literacka trawi” 302
6.3. „Stoję silnie przy moich zasadach” 308
6.4. „Masz lat 2740…” 313
6.5. „To są lekkie bardzo potrawy” 317
6.6. „Jadwiga jest moim ideałem” 324
Zamiast podsumowania – o „budowaniu mostu” 343
Aneks 347
Wybrane liryki 347
Obrazek dramatyczny Historia i kuchnia 359
Wybrana korespondencja 381
Bibliografia 395
Indeks nazwisk 423
Spis rycin 439
Nota bibliograficzna 441
Summary 443
Od redakcji 447
Zaloguj się
0,00zł
Dodano do koszyka