Losy Polaków na Wschodzie XIX–XX wiek. Repatriacje, przesiedlenia i osadnictwo / Jarosław Kita, Wojciech Marciniak

Studia i rozprawy zamieszczone w prezentowanej monografii wnoszą szereg nowych informacji dotyczących historii tysięcy Polaków, którzy na jakimś etapie swojego życia byli związani z pobytem dobrowolnym, ale częściej przymusowym, w Rosji i ZSRR.

W książce znajdują się nie tylko niepodejmowane do tej pory zarysy biograficzne, analizy grup społecznych i zawodowych czy rekonstrukcje miejsc, lecz także uzupełnienia wcześniejszych badań.

Dzięki umiejętnie wykorzystanym źródłom różnej proweniencji, pochodzącym ze zbiorów krajowych oraz zagranicznych archiwów i bibliotek, udało się ustalić szereg istotnych faktów, a następnie przeprowadzić na różnych płaszczyznach refleksje nad losami Polaków na Wschodzie od XIX do XX wieku. Ponadto, poprzez postawienie pytań badawczych, wskazano jeszcze inne interesujące i mało zbadane tematy, którymi warto byłoby się zająć w przyszłości.

Redaktorzy monografii żywią więc nadzieję, że stanie się ona przyczynkiem do dalszych analiz, nowych prób odczytania starych źródeł i poszukiwania nowych materiałów, a także okaże się wartościową i inspirującą lekturą.

Jarosław Kita, Wojciech Marciniak, Ze Wschodu na Zachód. Migracje Polaków z (w) Rosji i ZSRR – wprowadzenie 11

Albin Głowacki, Wojciech Marciniak, Ludwik Jerzy Rossowski (1933–2019). Pro memoriam 21

Wiktoria Kudela-Świątek, Archiwum tzw. Kampanii Sybirskiej działającej w drugiej połowie wieku XIX na rzecz polskich zesłańców politycznych i ich rodzin 25

Marta Milewska, Żyć skromnie pomagając innym, czyli o wyjazdach na Wschód i powrotach polskich lekarzy w drugiej połowie wieku XIX 51

Sergiusz Leończyk, Początki dobrowolnego osadnictwa włościan polskich na Syberii (1885–1905) 67

Paweł Kosieradzki, Ludwik Niemojowski – badacz ludów syberyjskich 77

Marek Białokur, Dwie drogi ze Wschodu na Zachód. Szkic biograficzny do historii polskich losów XIX i XX wieku 89

Dorota Sula, Repatriacja ludności polskiej w latach 1921–1924 w świetle prac Komisji Mieszanej Polsko-Rosyjsko-Ukraińskiej do Spraw Repatriacji 119

Marek Hałaburda, Migracje duchowieństwa katolickiego w II Rzeczypospolitej na przykładzie diecezji pińskiej 135

Dariusz Węgrzyn, Trudny powrót do domu społeczności pogranicza. Deportowani do pracy przymusowej w ZSRS z terenu Górnego Śląska w 1945 r. i ich repatriacja 149

Witold Gieszczyński, Przesiedleńcy z ZSRS w punktach etapowych Państwowego Urzędu Repatriacyjnego na Warmii i Mazurach (1945–1947) 175

Radosław Gross, Osadnictwo wiejskie przesiedleńców z Kresów Wschodnich II Rzeczypospolitej na Warmii i Mazurach w latach 1945–1948. Praktyka osadnicza i adaptacja do nowych warunków 187

Wojciech Marciniak, Zarząd Centralny Państwowego Urzędu Repatriacyjnego w Łodzi (1945–1951) – zarys struktur i głównych kierunków działalności 205

Magdalena Dzienis-Todorczuk, „Już w Polsce…” Dom Rozdzielczy dla Dzieci z Repatriacji w Gostyninie i problem liczby polskich sierot wracających z zesłania w 1946 r 235

Jarosław Kita, Przesiedleńcy ze Wschodu – profesorowie akademickiej Łodzi w pierwszych powojennych latach 251

Jolanta Załęczny, Malarski pamiętnik Feliksa Mostowicza jako produkt historii 273

Sylwia Szarejko, Krótka opowieść o losach Polaków na Wschodzie w XX w. na przykładzie unikatowych zbiorów Muzeum Pamięci Sybiru 289

Igor Michał Niewiadomski, W poszukiwaniu prawdy w nowym świecie, czyli Sybiraczka na Ziemiach Przyłączonych. Wywiad z Wandą Przybylską 309

Bibliografia (wybór) 317

Wykaz autorów 339