Prof. dr hab. Witold Morawski socjolog, kierownik Katedry Nauk Społecznych Akademii Leona Koźmińskiego w Warszawie; visiting professor/scholar na uniwersytetach w Berkeley, Bloomington, Indianapolis, Toronto, Sapporo, Bielefeld, Kolonii, Oksfordzie i Moskwie; jego zainteresowania badawcze skupiają się m.in. na socjologii i kulturze organizacji, antropologii, teorii zmiany społecznej, ekonomii rozwoju, teorii organizacji i zarządzania, globalizacji oraz transformacji ustrojowej; autor i współautor kilkuset publikacji, m.in. Powiązania zewnętrzne. Modernizacja Polski (2012), Konfiguracje globalne. Struktury, agencje, instytucje (2010), Modernizacja Polski. Struktury Agencje Instytucje (red., 2010).
W opracowaniu zostały omówione zagadnienia dotyczące sposobu myślenia i działalności Polaków w zakresie zaspokajania potrzeb życiowych zarówno w kontekście mijającego 25-lecia, jak i wyzwań bliskiej przyszłości. W opublikowanych tu tekstach można spotkać wątki konfrontacyjne, ale nade wszystko uderza przekonanie, że istnieje potrzeba naprawy porządku społecznego, w którym żyjemy.
Oprócz zgromadzonej wiedzy naukowej w książce ujawniane są rozmaite troski obywatelskie. Jedną z nich jest stan dyskursu publicznego, na który autorzy mają krytyczne spojrzenie. Pokazują, jak kierować go na tory bliższe potrzebom społecznym, co wymaga realistycznego definiowania problemów. Bywa to trudne w warunkach rosnących aspiracji ludzi, a zarazem łatwości składania obietnic bez pokrycia przez partyjnych kandydatów do sprawowania władzy we współczesnych demokracjach.
Wśród autorów dominują socjolodzy, ale zarówno oni, jak i ekonomiści oraz teoretycy zarządzania przygotowali wypowiedzi naświetlające kwestie potrzeb życiowych czy wyzwań przyszłości z wykorzystaniem wiedzy z różnych nauk społecznych i humanistycznych.
Wstęp: o celach i treściach książki 9
Witold Morawski 1. Klimaty społeczne a instytucjonalne reguły zaspokajania potrzeb życiowych 15
Część I Potrzeby podstawowe: materialne i bezpieczeństwa 43
Jan Barcz 2. Ustrojowa reforma Unii Europejskiej a miejsce Polski w Europie. Polska w modelu integracji elastycznej 45
Kazimierz W. Frieske 3. "Społeczne wykluczenie": o zamiataniu pod dywan ideologicznych sporów 69
Antoni Z. Kamiński, Bartłomiej Kamiński 4. Koalicje, strategie, bezpieczeństwo regionalne: Polska w zmiennym otoczeniu geopolitycznym 91
Andrzej Kojder 5. Równość wobec prawa: deklarowana i faktyczna 129
Andrzej Lubbe 6. Demokracja, wolny rynek, konkurencja niedoskonała i polityka. Czyli duży może więcej 152
Włodzimierz Siwiński 7. Finanse i bezpieczne gospodarowanie 179
Jerzy Wilkin 8. Państwo - pożyteczny Lewiatan 216
Lech W. Zacher 9. Ekologia jako obszar wyborów, lęków i nadziei 230
Część II Potrzeby relacyjne: przynależności i współdziałania 243
Piotr Chmielewski 10. Ćwierćwiecze polskiej transformacji: dlaczego tak powolikształtuje się nowy porządek społeczny 245
Stanisław Jędrzejewski 11. Nowe praktyki komunikacyjne odbiorców: media w świecie konwergencji 299
Joanna Kurczewska 12. Wytwarzanie wspólnot jako wyzwanie przyszłości. Dwa przypadki wytwarzania wspólnoty narodowej 324
Mirosława Marody 13. Czy koniec świata społecznego? 342
Stanisław Mazur, Robert Chrabąszcz 14. Jak Polacy zabiegają o reprezentację własnych interesów? 359
Darek Niklas 15. Modernizacja i więzi etniczne, czyli "naród stoi przed nowymi zadaniami" 386
Andrzej Waśkiewicz 16. Żeby było normalnie, czyli o polskim ideale polityki 408
Część III Potrzeby samorealizacji: ambicje, szanse i wybory 421
Irena Borowik, Janusz Mariański 17. Religijność i duchowość w Polsce okresu transformacji - konflikt czy kontynuacja? 423
Jerzy Cieślik 18. Polskie przedsiębiorstwa wobec wyzwań przyszłości 450
Lidia D. Czarkowska 19. Sukces a spełnienie - motywatory przedsiębiorców XXI wieku. Przedsiębiorczość jako forma autokreacji siebie i otoczenia 470
Juliusz Gardawski 20. Właściciele firm sektora MŚP i ich przedsiębiorstwa 500
Andrzej K. Koźmiński 21. Polskie szkolnictwo wyższe kuźnią elit? 535
Kazimierz M. Słomczyński, Krystyna Janicka 22. Sukces po polsku: co ludzie myślą o szansach powodzenia w życiu? 551
Krzysztof Zagórski 23. Dobre życie a rozwój społeczno-ekonomiczny 569