Uti possidetis w prawie międzynarodowym publicznym / Tomasz Srogosz

Monografia jest pierwszą na rynku wydawniczym pozycją poświęconą uti possidetis - instytucji recypowanej z prawa prywatnego, nieomówionej dotąd w polskiej doktrynie prawa międzynarodowego.

Pojęcie uti possidetis pojawia się zarówno w dyskusjach na temat dekolonizacji, jak i w publikacjach poświęconych zmianom terytorialnym zachodzącym z innych przyczyn, w szczególności dotyczących rozpadu państw federacyjnych (np. Jugosławii) lub secesji jego części składowych (np. republik radzieckich). Opracowanie wypełnia lukę w polskiej doktrynie prawa międzynarodowego, stanowiąc jednocześnie głos w międzynarodowej dyskusji na temat charakteru prawnego i miejsca uti possidetis w prawie narodów. Problematyka zmian terytorialnych w ramach tej instytucji, mimo historycznych korzeni związanych z dekolonizacją, nadal pozostaje aktualna, chociażby z uwagi na współczesne dążenia secesjonistyczne (np. w Szkocji, Hiszpanii czy na Ukrainie).

Autor, omawiając poszczególne kwestie, opiera się przede wszystkim na zagranicznej literaturze tematu, wykorzystuje również najnowsze orzecznictwo międzynarodowe.

Książka jest przeznaczona dla specjalistów z zakresu prawa międzynarodowego, a także dla wszystkich zainteresowanych tą dziedziną prawa.

Wykaz skrótów 9
Wstęp 11
Rozdział I Geneza uti possidetis 17 1. Rzymskie korzenie 17 2. Status quo post bellum 19
Rozdział II Usus w kontekście dekolonizacyjnym 29 1. Dekolonizacja Ameryki Łacińskiej 29 1.1. Recepcja do "amerykańskiego" prawa międzynarodowego 30 1.2. Umowy międzynarodowe 34 1.3. Konstytucje państwowe 38 1.4. Spory międzynarodowe 40 2. Dekolonizacja Afryki 45 2.1. "Europejskie" prawo międzynarodowe a podział Afryki 46 2.2. Deklaracja kairska 49 2.3. Umowy międzynarodowe 50 2.4. Konstytucje państwowe 55 2.5. Spory międzynarodowe 56 3. Dekolonizacja Azji 68
Rozdział III Usus poza kontekstem dekolonizacyjnym 74 1. Rozpad Czecho-Słowacji 75 2. Secesja republik radzieckich 76 2.1. Dokumenty międzynarodowe i ustawodawstwo krajowe 77 2.2. Kazus państw bałtyckich 79 3. Rozpad Jugosławii 84 3.1. Ustawodawstwo krajowe 84 3.2. Opinie Komisji Badintera i kontrowersje doktrynalne 86 4. Kazus Kosowa 96 5. Powstanie Erytrei 98 6. Powstanie Sudanu Południowego 99 7. Dążenia secesjonistyczne 101 7.1. Quebec i kontrowersje wokół raportu Pelleta 101 7.2. Szkocja i Katalonia 106 8. Przypadek Krymu i wschodniej Ukrainy 107 9. Roszczenia terytorialne do obszarów antarktycznych 109
Rozdział IV Definicja uti possidetis 112 1. Kontekst dekolonizacyjny 113 1.1. Zakres podmiotowy 113 1.2. Zakres przedmiotowy 113 1.2.1. Tytuł uti possidetis (dziedzictwo kolonialne) 113 1.2.2. Delimitacja granicy 129 1.3. Zakres terytorialny 135 1.4. Zakres czasowy 135 2. Kontekst pozadekolonizacyjny 141 2.1. Zakres podmiotowy 141 2.2. Zakres przedmiotowy 141 2.3. Zakres terytorialny 147 2.4. Zakres czasowy 147
Rozdział V Charakter prawny uti possidetis 152 1. Stanowiska doktryny 153 2. Ocena usus i opinio iuris 159 2.1. Kontekst dekolonizacyjny 165 2.2. Kontekst pozadekolonizacyjny 181 3. Dwie szczególne normy zwyczajowe - jedno status quo 189 4. Reguła czy zasada? 199 5. Znaczenie słuszności 203 6. Podstawa aksjologiczna 218
Rozdział VI Miejsce uti possidetis wprawie międzynarodowym publicznym 233 1. Uti possidetis a zasada efektywności 233 2. Uti possidetis a zasady integralności terytorialnej i nienaruszalności granic 235 3. Uti possidetis a zasada samostanowienia narodów 239 4. Uti possidetis a uznanie państwa 245 5. Uti possidetis a sukcesja państw 246
Zakończenie 253
Bibliografia 261