Ustawa o systemie ubezpieczeń społecznych. Komentarz

Komentarz dotyczy:
• podlegania ubezpieczeniom społecznym,
• ustalania i rozliczania składek oraz ich ewidencjonowania na kontach płatników i kontach (subkontach) ubezpieczonych,
• zwrotu nienależnie pobranych świadczeń,
• prowadzenia dokumentacji ubezpieczeniowej wraz z przedstawieniem związanych z tym praw, obowiązków i odpowiedzialności płatników i ubezpieczonych oraz przysługujących im środków odwoławczych.

Dużo uwagi poświęcono również kwestiom: organizacji ubezpieczeń społecznych (analiza statusu prawno-administracyjnego Zakładu Ubezpieczeń Społecznych), finansowania ubezpieczeń społecznych w sferze instytucjonalnej (analiza statusu prawno-ekonomicznego Funduszu Ubezpieczeń Społecznych i Funduszu Rezerwy Demograficznej), kontrolowania wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych i odpowiedzialności za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Komentarz przeznaczony jest dla adwokatów, radców prawnych, sędziów i innych prawników zajmujących się rozstrzyganiem spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych. Będzie także pomocny ekonomistom, księgowym oraz przedsiębiorcom wszelkich branż, dostarczając wiedzę i rozwiązania prawne w zakresie podlegania, ustalania i rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz dokonywania zgłoszeń do tych ubezpieczeń. Z uwagi na szerokie uwzględnienie orzecznictwa i literatury przedmiotu będzie przydatny również pracownikom naukowym wydziałów prawa i ekonomii uczelni wyższych.

Wykaz skrótów | str. 41

Przedmowa | str. 51

Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tekst jedn. Dz.U. z 2023 r. poz. 1230 ze zm.) | str. 53

Rozdział 1. Przepisy ogólne | str. 55

Art. 1. [Pojęcie i rodzaje ubezpieczeń społecznych] | str. 57

1. Zarys historii ubezpieczeń społecznych w Polsce | str. 57

1.1. Okres międzywojenny | str. 57

1.2. Polska Rzeczpospolita Ludowa | str. 58

1.3. III Rzeczpospolita Polska | str. 59

1.4. Uwaga końcowa | str. 62

2. Pojęcie ubezpieczeń społecznych | str. 62

2.1. Pojęcie ubezpieczenia | str. 62

2.2. Ubezpieczenia społeczne a ubezpieczenie społeczne | str. 63

3. System ubezpieczeń społecznych | str. 65
4. Rodzaje ubezpieczeń społecznych | str. 66

4.1. Uwagi wstępne | str. 66

4.2. Ubezpieczenie emerytalne (system emerytalny) | str. 67

4.3. Ubezpieczenia rentowe | str. 68

4.4. Ubezpieczenie chorobowe | str. 69

4.5. Ubezpieczenie wypadkowe | str. 69

4.6. Uwaga końcowa | str. 70

Art. 2. [Przedmiot regulacji] | str. 70

1. Przedmiot ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych | str. 71

1.1. Przedmiot ubezpieczeń społecznych a przedmiot ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych | str. 71

1.2. Podleganie ubezpieczeniom społecznym | str. 73

1.3. Ustalanie składek na ubezpieczenia społeczne oraz podstaw ich wymiaru | str. 73

1.4. Tryb i terminy zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych, prowadzenia ewidencji ubezpieczonych i płatników składek, rozliczania składek na ubezpieczenia społeczne oraz zasiłków z ubezpieczeń chorobowego i wypadkowego oraz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne | str. 74

1.5. Konta ubezpieczonych oraz konta płatników składek | str. 75

1.6. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych i Fundusz Rezerwy Demograficznej | str. 75

1.7. Organizacja oraz zasady działania i finansowania ZUS | str. 75

1.8. Kontrola wykonywania zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych | str. 75

1.9. Niekompletność art. 2 ust. 1 u.s.u.s. w zakresie określenia przedmiotu ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych | str. 75

2. Przedmiot ubezpieczeń społecznych określony w przepisach odrębnych (art. 2 ust. 2 u.s.u.s.) | str. 76
3. Przedmiot ubezpieczeń społecznych określony w przepisach aktów prawnych spoza sfery ubezpieczeń społecznych | str. 79
4. Wypłacalność świadczeń z ubezpieczeń społecznych | str. 80

Art. 2a. [Zasada równego traktowania ubezpieczonych] | str. 80

1. Uwagi ogólne | str. 81
2. Zasada równego traktowania w koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego | str. 82
3. Zasada równego traktowania ubezpieczonych w Konstytucji RP | str. 83
4. Zasada równego traktowania w dziedzinie zabezpieczenia społecznego wynikająca z ustawy o wdrożeniu niektórych przepisów UE w zakresie równego traktowania | str. 87
5. Zasada równego traktowania ubezpieczonych na gruncie art. 2a u.s.u.s. | str. 87

5.1. Kryteria dyskryminacji | str. 87

5.2. Przedmiotowy zakres zakazu dyskryminacji | str. 89

6. Środki ochrony przysługujące w razie naruszenia zasady równego traktowania | str. 90

Art. 3. [Wykonawcy ubezpieczeń społecznych] | str. 91

1. Wykonawcy ubezpieczeń społecznych – uwagi ogólne | str. 91
2. Zadania ZUS | str. 92

2.1. Zadania ZUS w sferze ubezpieczeń społecznych | str. 92

2.2. Zadania ZUS w obszarze zabezpieczenia społecznego | str. 93

3. Zadania płatników | str. 94
4. Zadania OFE | str. 95

Art. 4. [Definicje] | str. 96

1. Ubezpieczony | str. 103

1.1. Materialnoprawne pojęcie ubezpieczonego | str. 103

1.2. Ubezpieczony – członek OFE | str. 107

1.3. Procesowe ujęcie ubezpieczonego | str. 109

2. Płatnik | str. 109
3. Składki na ubezpieczenia społeczne | str. 117
4. Zasiłki | str. 117
5. Dokumenty ubezpieczeniowe | str. 118
6. Konto ubezpieczonego i płatnika | str. 118
7. Przychód | str. 118

7.1. Przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych | str. 118

7.2. Przychody z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych | str. 119

8. Otwarty fundusz emerytalny | str. 120
9. Okresowa emerytura kapitałowa | str. 120
10. Numer NIP | str. 120
11. Rachunek bankowy | str. 121
12. Numer rachunku składkowego | str. 121
13. Osoba sprawująca osobistą opiekę nad dzieckiem | str. 122
14. System płatności | str. 122
15. Małżonek Prezydenta RP | str. 122

Art. 5. [Podmioty niepodlegające ubezpieczeniom powszechnym] | str. 122

1. Uwagi ogólne | str. 122
2. Relacja powszechnego systemu ubezpieczeń społecznych do systemu ubezpieczeń społecznych rolników | str. 123
3. Obywatele państw obcych | str. 127

Rozdział 2. Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym | str. 133

Art. 6. [Obowiązkowe tytuły ubezpieczeń emerytalnego i rentowych] | str. 137

1. Zasada terytorialności | str. 141
2. Stosunek pracy jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 141
3. Praca nakładcza jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 145

3.1. Uwagi ogólne | str. 145

3.2. Charakterystyka pracy nakładczej jako obowiązkowego tytułu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 148

4. Członkostwo w spółdzielni rolniczej jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 151

4.1. Uwagi ogólne | str. 151

4.2. Członkowie rolniczych spółdzielni produkcyjnych, innych spółdzielni zajmujących się produkcją rolną oraz spółdzielni kółek rolniczych | str. 154

4.3. Członkowie spółdzielni rolników i grup producenckich | str. 159

5. Wykonywanie pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 160
6. Prowadzenie pozarolniczej działalności jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 166
7. Współpraca przy prowadzeniu pozarolniczej działalności lub przy wykonywaniu pracy na podstawie umowy cywilnoprawnej jako tytuł obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 172
8. Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych posłów i senatorów | str. 175
9. Pobieranie stypendium sportowego jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 176
10. Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych słuchaczy KSAP | str. 177
11. Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych doktorantów | str. 178
12. Praca w okresie tymczasowego aresztowania i odbywania kary pozbawienia wolności jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 179
13. Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych bezrobotnych pobierających zasiłek dla bezrobotnych | str. 180
14. Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych osób pobierających stypendium w okresie odbywania szkolenia, stażu lub przygotowania zawodowego dorosłych | str. 182
15. Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych osób pobierających stypendium w okresie odbywania studiów podyplomowych | str. 183
16. Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych duchownych | str. 184
17. Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych żołnierzy niezawodowych odbywających czynną służbę wojskową | str. 185
18. Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych osób odbywających służbę zastępczą | str. 187
19. Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych osób przebywających na urlopie wychowawczym i pobierających zasiłek macierzyński | str. 187
20. Pobieranie świadczeń związanych z restrukturyzacją niektórych gałęzi gospodarki jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 189
21. Pobieranie świadczeń socjalnych po ustaniu zatrudnienia jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 190
22. Członkostwo w radzie nadzorczej jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 191
23. Obowiązek ubezpieczeń emerytalnego i rentowych małżonka Prezydenta RP | str. 192
24. Rezygnacja z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania opieki nad członkiem rodziny jako obowiązkowy tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 194

24.1. Uwagi ogólne | str. 194

24.2. Szczególny charakter tytułu ubezpieczeń emerytalnego i rentowych określonego w art. 6 ust. 2 u.s.u.s. | str. 198

24.3. Opiekunowie rodzinni uprawnieni do pomocy w formie opłacania składek na ubezpieczenia społeczne w ustawie o pomocy społecznej | str. 200

24.4. Zasady podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym opiekunów rodzinnych w ustawie o pomocy społecznej | str. 200

24.5. Okres objęcia opiekunów rodzinnych ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi w ustawie o pomocy społecznej | str. 203

25. Pobieranie świadczenia opiekuńczego jako tytuł obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 205

25.1. Uwagi ogólne | str. 205

25.2. Świadczenie pielęgnacyjne | str. 208

25.3. Specjalny zasiłek opiekuńczy | str. 210

25.4. Zasiłek dla opiekuna | str. 211

25.5. Zakres podmiotowy podlegania ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym na podstawie art. 6 ust. 2a–2c u.s.u.s. | str. 211

25.6. Okres opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe na podstawie art. 6 ust. 2a–2c u.s.u.s. | str. 214

26. Umowa uaktywniająca jako tytuł ubezpieczeń emerytalnego i rentowych | str. 215
27. Wyłączenie z obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uczniów i studentów będących zleceniobiorcami, którzy nie ukończyli 26. roku życia | str. 218
28. Wyłączenie z obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych uczniów i studentów do ukończenia 26. roku życia pobierających stypendium | str. 220
29. Wyłączenie z obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych lekarzy rezydentów w zakresie dodatku do wynagrodzenia | str. 221

Art. 6a. [Ubezpieczenie osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem] | str. 221

Art. 6b. [Podmioty podlegające obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu] | str. 225

Art. 6c. [Obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne i rentowe osób niepodejmujących zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej ze względu na potrzebę udzielenia wsparcia osobie pobierającej świadczenie wspierające] | str. 226

Art. 7. [Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe] | str. 230

1. Dobrowolne ubezpieczenia społeczne – uwagi ogólne | str. 230
2. Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe przed 1.01.2013 r. | str. 232
3. Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe po 31.12.2012 r. | str. 233
4. Dobrowolne ubezpieczenia emerytalne i rentowe a ogólne założenia prawa ubezpieczeń społecznych | str. 235

Art. 8. [Definicje tytułów ubezpieczeń] | str. 237

1. Pojęcie pracownika w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych | str. 240
2. Pojęcie osoby wykonującej pracę nakładczą | str. 244
3. Pojęcie członka spółdzielni i osoby wykonującej pracę w spółdzielni lub w gospodarstwie rolnym spółdzielni | str. 244
4. Pojęcie osoby prowadzącej pozarolniczą działalność | str. 244
5. Pojęcie twórcy i artysty | str. 244
6. Pojęcie osoby współpracującej z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność, zleceniobiorcami oraz osobami fizycznymi, o których mowa w art. 18 ust. 1 p.p. | str. 244
7. Pojęcie stypendysty sportowego | str. 245
8. Pojęcie osoby duchownej | str. 245
9. Rozszerzenie zakresu zastosowania ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych na obywateli polskich zatrudnionych za granicą w polskich przedstawicielstwach dyplomatycznych i urzędach konsularnych, stałych przedstawicielstwach przy ONZ i innych misjach lub misjach specjalnych, a także w innych polskich placówkach, instytucjach lub przedsiębiorstwach | str. 245
10. Pojęcie osoby w stosunku służby | str. 247

Art. 9. [Zbieg tytułów ubezpieczeń emerytalnego i rentowych] | str. 247

1. Funkcje i metody regulacji zbiegu tytułów | str. 250
2. Zakres regulacji zbiegu tytułów ubezpieczeń | str. 257
3. Rozszerzenie obowiązku ubezpieczenia ze względu na niską podstawę wymiaru składek („próg zwalniający”) | str. 259
4. Ubezpieczeni wymienieni w art. 9 ust. 1 u.s.u.s. – kumulacja tytułów | str. 262
5. Ubezpieczeni wymienieni w art. 9 ust. 1 u.s.u.s. – wyłączenie pozostałych tytułów ubezpieczeń | str. 264
6. Próg zwalniający i rozszerzenie obowiązku ubezpieczeń na inne tytuły niż wymienione w art. 9 ust. 1 u.s.u.s. (art. 9 ust. 1a i 1b u.s.u.s.) | str. 265
7. Stosowanie art. 9 ust. 1a i 1b u.s.u.s. – ustalenie przekroczenia kwoty minimalnego wynagrodzenia | str. 267
8. Zmienność w czasie podstawy wymiaru składek z poszczególnych tytułów, „o których mowa w ust. 1a” (należne wynagrodzenie, niewypłacone wynagrodzenie, wynagrodzenie wypłacone z opóźnieniem) | str. 269
9. Pierwszeństwo w czasie tytułów, o których mowa w art. 9 ust. 2 u.s.u.s. | str. 272
10. Zmiana tytułu ubezpieczenia, o którym mowa w art. 9 ust. 2 u.s.u.s., i ubezpieczenie dobrowolne | str. 274
11. Zleceniobiorca, którego podstawa wymiaru składek jest niższa od minimalnego wynagrodzenia (art. 9 ust. 2c u.s.u.s.) | str. 276
12. Osoba wykonująca pozarolniczą działalność spełniająca warunki objęcia jej ubezpieczeniami z innych tytułów | str. 278
13. Zleceniobiorca lub wykonawca pracy nakładczej prowadzący pozarolniczą działalność (art. 9 ust. 2a i 2b u.s.u.s.) | str. 280
14. Osoba prowadząca kilka rodzajów działalności (art. 9 ust. 3 u.s.u.s.) | str. 281
15. Osoba pobierająca zasiłek macierzyński lub w wysokości zasiłku macierzyńskiego (art. 9 ust. 1c–1e i 6b u.s.u.s.) | str. 283
16. Emeryt lub rencista (art. 9 ust. 4–5 u.s.u.s.) | str. 285
17. Osoby ubezpieczane, jeżeli nie mają innych tytułów rodzących obowiązek ubezpieczeń społecznych (art. 9 ust. 6 i 6a u.s.u.s.) | str. 288
18. Osoba w stosunku służby (art. 9 ust. 8 u.s.u.s.) | str. 289

Art. 10. [Gwarancja wypłaty minimalnego świadczenia przy ubezpieczeniu dobrowolnym] | str. 290

1. Przedmiot i zakres zastosowania art. 10 u.s.u.s. | str. 290
2. Wyłączenie skorzystania z gwarancji minimalnego świadczenia (emerytury) | str. 291

Art. 11. [Obowiązkowe i dobrowolne ubezpieczenie chorobowe] | str. 293

1. Funkcje i rodzaje ubezpieczenia chorobowego | str. 293
2. Problem związku objęcia ubezpieczeniem chorobowym z podleganiem ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym | str. 297
3. Obowiązkowe ubezpieczenie chorobowe | str. 298
4. Dobrowolne ubezpieczenie chorobowe | str. 302

Art. 12. [Obowiązkowe ubezpieczenie wypadkowe] | str. 307

1. Przesłanki ubezpieczenia wypadkowego | str. 307
2. Funkcje ubezpieczenia wypadkowego | str. 309

Art. 13. [Okresy podlegania ubezpieczeniom] | str. 311

1. Zasada automatyzmu ubezpieczeniowego | str. 313
2. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez pracowników | str. 314
3. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby wykonujące pracę nakładczą oraz zleceniobiorców | str. 316
4. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez członków spółdzielni | str. 317
5. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność | str. 318
6. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby współpracujące | str. 323
7. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby świadczące pracę lub usługi w zamian za akcje obejmowane w prostej spółce akcyjnej | str. 324
8. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez posłów i senatorów | str. 324
9. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez stypendystów sportowych | str. 324
10. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby wykonujące odpłatnie pracę na podstawie skierowania do pracy, w czasie odbywania kary pozbawienia wolności lub tymczasowego aresztowania | str. 325
11. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym z tytułu pobierania zasiłku dla bezrobotnych, świadczenia integracyjnego, stypendium, prawa do świadczenia socjalnego, zasiłku socjalnego, wynagrodzenia przysługującego w okresie świadczenia górniczego lub w okresie stypendium na przekwalifikowanie oraz świadczenia socjalnego | str. 325
12. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez duchownych | str. 325
13. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez żołnierzy pełniących czynną niezawodową służbę wojskową oraz osób odbywających służbę zastępczą | str. 326
14. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby przebywające na urlopie wychowawczym lub pobierające zasiłek macierzyński albo zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego | str. 326
15. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność, zleceniobiorców, osoby współpracujące, duchownych i inne osoby sprawujące osobistą opiekę nad dzieckiem | str. 327
16. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez osoby rezygnujące z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania opieki nad członkiem rodziny pobierającym świadczenie wspierające | str. 327
17. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez słuchaczy KSAP | str. 328
18. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez doktorantów | str. 328 
19. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez członków rad nadzorczych | str. 328
20. Okres podlegania ubezpieczeniom społecznym przez małżonka Prezydenta RP | str. 329

Art. 14. [Okres objęty ubezpieczeniem dobrowolnym] | str. 329

1. Okres dobrowolnych ubezpieczeń społecznych – uwagi ogólne | str. 329
2. Fikcja prawna uznania okresów pobierania świadczeń za okresy opłacania składek | str. 330
3. Zgłoszenie do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych | str. 332
4. Kontrola zgłoszenia do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych | str. 335
5. Ustanie dobrowolnych ubezpieczeń społecznych przed 1.01.2022 r. | str. 338
6. Ustanie dobrowolnych ubezpieczeń społecznych po 31.12.2021 r. | str. 339

Rozdział 3. Zasady ustalania składek na ubezpieczenia społeczne | str. 343

Art. 15. [Wysokość składek] | str. 349

1. Wysokość składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe | str. 349
2. Składka na FEP | str. 350
3. Wysokość składki na ubezpieczenie wypadkowe | str. 350
4. Zróżnicowanie stopy procentowej składek na ubezpieczenie wypadkowe | str. 351

Art. 16. [Sposoby finansowania składek] | str. 351

1. Finansowanie składek na ubezpieczenia społeczne | str. 354
2. Prawny i ekonomiczny aspekt finansowania składek na ubezpieczenia społeczne | str. 362
3. Skutki w sferze finansowania składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe od wynagrodzenia z tytułu nielegalnego zatrudnienia oraz od części nieujawnionego wynagrodzenia (art. 16 ust. 1e u.s.u.s.) | str. 364
4. Refundacja i (do)finansowanie składek na ubezpieczenia społeczne | str. 367

Art. 17. [Obliczanie, rozliczanie i przekazywanie składek] | str. 369

1. Opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne | str. 370
2. Wykonanie obowiązku opłacania składek przez płatnika względem ubezpieczonego | str. 374

Art. 18. [Podstawa wymiaru składek] | str. 376

1. Podstawa wymiaru składek – uwagi ogólne | str. 379
2. Przychód jako podstawa wymiaru składek | str. 381

2.1. Zakres podmiotowy | str. 381

2.2. Zakres przedmiotowy | str. 381

2.3. Wyłączenia przedmiotowe | str. 384

2.4. Zmiany pierwotnie zgłoszonej podstawy wymiaru składek | str. 387

2.5. Kwoty wybranych świadczeń jako podstawa wymiaru składek | str. 388

3. Kwota zadeklarowana jako podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe – uwagi ogólne | str. 392

3.1. Deklaracja podstawy wymiaru składki jako oświadczenie woli | str. 393

3.2. Deklaracja najniższej podstawy wymiaru składek | str. 393

3.3. Deklaracja podstawy wymiaru składek wyższej niż najniższa | str. 395

3.4. Proporcjonalne zmniejszenie podstawy wymiaru składek | str. 399 

3.5. Wniosek duchownego o zwiększenie podstawy wymiaru | str. 402

4. Kwota wskazana w ustawie jako podstawa wymiaru składek | str. 403

Art. 18a. [Podstawa wymiaru składek w przypadku rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej] | str. 405

1. Istota instytucji z art. 18a u.s.u.s. | str. 406
2. Ograniczenia w stosowaniu uprawnienia z art. 18a
   ust. 1 u.s.u.s. | str. 408

Art. 18aa. [Rezygnacja z tzw. ulgi na start] | str. 409

1. Istota instytucji z art. 18 ust. 1 p.p. | str. 410
2. Przesłanki skorzystania z tzw. ulgi na start | str. 411
3. Okres korzystania z tzw. ulgi na start | str. 412

Art. 18b. [Podstawa wymiaru składek niektórych osób sprawujących osobistą opiekę nad dzieckiem] | str. 413

Art. 18c. [Mały ZUS plus] | str. 413

1. Istota instytucji z art. 18c u.s.u.s. | str. 416
2. Przesłanki skorzystania z tzw. małego ZUS plus | str. 417
3. Podstawa wymiaru składek korzystających z tzw. małego ZUS plus | str. 419
4. Obowiązki informacyjne zainteresowanego | str. 420

Art. 19. [Roczne ograniczenie podstawy wymiaru składek] | str. 420