Transmisja spadku [PRZEDSPRZEDAŻ] / Maciej Rzewuski

Transmisja spadku jest bez wątpienia jednym z najciekawszych, a przy tym najbardziej skomplikowanych mechanizmów z zakresu prawa spadkowego. W publikacji starano się w sposób możliwie przejrzysty, a zarazem wyczerpujący przedstawić tytułową instytucję, jej istotę i charakter na tle szeroko rozumianych stosunków z zakresu prawa materialnego, procedury cywilnej i prawa prywatnego międzynarodowego. Wnikliwa analiza tego wyjątkowego zagadnienia jest istotna zwłaszcza dla potencjalnych spadkobierców, którym ustawodawca przyznał prawo decydowania w pewnym zakresie o składzie dziedziczonego majątku. Badaniami objęto konstrukcję prawną transmisji, sposób realizacji uprawnień transmisyjnych, problematykę wielości transmitariuszy, proponując nowe pojęcia w tej dziedzinie, takie jak: further transmission, double transmission i multitransmission.

W pracy przedstawiono ponadto nowatorskie rozwiązania wybranych europejskich systemów prawnych, przywołując orzecznictwo zagraniczne, zwłaszcza niemieckie, włoskie, szwajcarskie i austriackie. Dokonując oceny konkretnych rozstrzygnięć prawnych, nie pominięto ugruntowanych judykatów Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej.

Adresaci:
Publikacja zainteresuje prawników praktyków: sędziów, notariuszy, adwokatów, radców prawnych, komorników sądowych, a także przedstawicieli nauki.

Wykaz skrótów 13
Wykaz terminów i sentencji łacińskich 21
Wstęp 25
Rozdział I Transmisja spadku w ujęciu historycznym i prawnoporównawczym 33 1. Transmissio hereditatis w prawie rzymskim 33 1.1. Sposoby nabycia spadku (adquirere hereditatem) 33 1.2. Transmissio ex capite infantiae 37 2. Transmisja spadku w wybranych obcych regulacjach prawnych 39 2.1. Prawo niemieckie 39 2.1.1. Dziedziczenie prawa do odrzucenia spadku (Die Vererblichkeit des Ausschlagungsrechts) 39 2.1.2. Cechy transmisji - przesłanki milczące z § 1952 ust. 1 BGB 41 2.1.3. Skutki prawne odrzucenia spadku transmitowanego 45 2.1.3.1. Subsydiarność uprawnień transmisyjnych 45 2.1.3.2. Kolejność dziedziczenia po odrzuceniu pierwotnego spadku 46 2.1.3.3. Odrzucenie spadku transmitowanego a możliwość dochodzenia roszczeń o wyrównanie dorobków i o zachowek 48 2.1.4. Transmisja a problematyka spadkobierców przednich i następczych 51 2.1.4.1. Dziedziczenie prawa spadkobiercy przedniego do odrzucenia spadku 51 2.1.4.2. Dziedziczenie prawa spadkobiercy następczego do odrzucenia spadku 59 2.2. Prawo włoskie 65 2.2.1. Przeniesienie powołania do spadku (trasmissione della delazione) 65 2.2.1.1. Istota transmisji 65 2.2.1.2. Charakter prawny powołania do dziedziczenia 69 2.2.2. Konsekwencje prawne dziedziczenia powołania do spadku 73 2.2.3. Szczególne przypadki transmisji 77 2.2.3.1. Przeniesienie powołania do spadku po odrzuceniu spadku (trasmissione della delazione dopo la rinunzia) 77 2.2.3.2. Przeniesienie powołania do spadku a osoby powołane w dalszej kolejności (trasmissione della delazione e chiamati successivi) 79 2.2.3.3. Przeniesienie warunkowego powołania do spadku (trasmissione della delazione condizionale) 80 2.3. Prawo szwajcarskie 81 2.3.1. Przejście prawa do odrzucenia spadku (Übergang der Ausschlagungsbefugnis) 81 2.3.2. Charakter prawny transmisji 82 2.3.3. Bieg terminu do odrzucenia spadku transmitowanego 85 2.4. Prawo austriackie 87
Rozdział II Konstrukcja prawna transmisji spadku 90 1. Pojęcie transmisji 90 2. Transmisja a nabycie spadku 94 3. Charakter prawny transmisji - koncepcje teoretyczne 100 3.1. Transmisja jako konsekwencja sukcesji uniwersalnej 100 3.2. Transmisja jako przykład sukcesji syngularnej 105 3.3. Transmisja jako prawo osobiste transmitariusza 107 3.4. Transmisja jako tytuł powołania do spadku 112 4. Transmisja zapisu windykacyjnego 117 5. Uwagi de lege lata 119
Rozdział III Realizacja uprawnień transmisyjnych 125 1. Zdolność transmitariusza do złożenia oświadczeń spadkowych 125 1.1. Składanie oświadczeń przez osobę fizyczną 125 1.2. Składanie oświadczeń przez osobę prawną lub jednostkę organizacyjną z art. 331 k.c. 133 2. Pojęcie i cechy oświadczeń spadkowych transmitariusza 139 2.1. Charakter prawny oświadczeń o przyjęciu lub odrzuceniu spadku 139 2.2. Cechy oświadczeń transmitariusza 140 2.2.1. Bezwarunkowość i nieterminowość 140 2.2.2. Nieodwołalność 142 2.2.3. Niepodzielność 143 2.2.4. Niemajątkowy charakter 146 2.2.5. Sformalizowanie 148 3. Forma oświadczeń spadkowych transmitariusza 148 3.1. Uwagi wprowadzające 148 3.2. Forma oświadczeń składanych przed sądem 151 3.3. Forma oświadczeń składanych poza sądem 153 3.3.1. Stanowisko judykatury 153 3.3.2. Poglądy doktryny 156 4. Treść i skutki prawne oświadczeń spadkowych transmitariusza 160 4.1. Składniki oświadczenia spadkowego 160 4.2. Przyjęcie spadku pozostawianego i spadku transmitowanego 163 4.3. Przyjęcie spadku pozostawianego i odrzucenie spadku transmitowanego 166 4.4. Odrzucenie spadku pozostawianego 168 4.5. Transmisja w prawie upadłościowym 169 4.6. Uwagi de lege ferenda 172 4.6.1. Przyjęcie per facta concludentia spadku przez transmitariusza 172 4.6.2. Odrzucenie "ze wskazaniem" spadku przez transmitariusza 175 5. Kolejność składania oświadczeń spadkowych przez transmitariusza 178 6. Termin do złożenia przez transmitariusza oświadczeń spadkowych 180 6.1. Charakter prawny terminu 180 6.2. Bieg terminu 183 6.2.1. Bieg terminu, gdy transmitent wiedział o tytule powołania go do spadku 183 6.2.1.1. Koncepcja quasi-rygorystyczna 183 6.2.1.2. Koncepcja quasi-liberalna 185 6.2.2. Bieg terminu, gdy transmitent nie wiedział o tytule powołania go do spadku 188 6.3. Przerwanie biegu terminu 190 6.4. Skutki prawne niezłożenia przez transmitariusza oświadczeń spadkowych w terminie 195
Rozdział IV Wielość transmissio 199 1. Wielość transmitariuszy 199 1.1. Istota problemu 199 1.2. Propozycje rozwiązania problemu 201 1.2.1. Koncepcja odrębnych oświadczeń spadkowych 201 1.2.2. Koncepcja wspólnego oświadczenia spadkowego 205 1.2.3. Koncepcja dominacji oświadczenia o przyjęciu spadku 212 1.3. Wielość transmitariuszy zapisu windykacyjnego 215 2. Wielość transmisji 219 2.1. Dalsza transmisja (further transmission) 219 2.2. Podwójna transmisja (double transmission) 225 2.3. Multitransmisja (multitransmission) 233 3. Niemieckie Erben des Erben 235 3.1. Wielość transmitariuszy a zasada wspólności majątku spadkowego 235 3.2. Skutki prawne odrzucenia spadku transmitowanego przez jednego z transmitariuszy - między teorią przyrostu a zasadą sukcesji uniwersalnej 240 4. Wnioski de lege lata i de lege ferenda 248
Rozdział V Transmisja spadku w ujęciu proceduralnym 255 1. Rys historyczny postępowania transmisyjnego 255 2. Tryby transmisji spadku 260 2.1. Uwagi wprowadzające 260 2.2. Tryb sądowy 262 2.2.1. Właściwość organów sądowych w sprawie transmisji 262 2.2.2. Wszczęcie postępowania transmisyjnego 268 2.2.3. Kognicja sądu w sprawie transmisji 273 2.2.4. Zawiadomienie osób powołanych do dziedziczenia po transmitencie 281 2.3. Tryby pozasądowe 284 2.3.1. Tryb notarialny 284 2.3.2. Tryb konsularny 290 3. Pełnomocnictwo transmisyjne 296
Rozdział VI Transmisja spadku - aspekty międzynarodowe 302 1. Transmisja w prawie prywatnym międzynarodowym 302 1.1. Sposoby nabycia spadku przez transmitariuszy 302 1.2. Normy kolizyjne właściwe transmisji 306 2. Transmisja spadku w umowach międzynarodowych 312 3. Transmisja w rozporządzeniu spadkowym Unii Europejskiej 321 3.1. Uwagi wprowadzające 321 3.2. Jurysdykcja krajowa w sprawach transmisyjnych 327 3.2.1. Ogólne zasady jurysdykcyjne 327 3.2.2. Jurysdykcja przemienna 337 3.3. Prawo właściwe dla transmisji spadku 344 3.3.1. Zasady ogólne 344 3.3.2. Regulacja szczególna 350 3.4. Transmisja w europejskim poświadczeniu spadkowym 357
Uwagi końcowe i wnioski 365
Bibliografia 383
Literatura 391