Sprawca niepoczytalny w procesie karnym / Damian Krakowiak

Monografia stanowi kompleksowe ujęcie zagadnień związanych z niepoczytalnością sprawcy. Przedstawiono w niej kwestie zarówno karnomaterialne, jak i procesowe. Przyjęto, że niepoczytalność jest okolicznością dekompletującą stronę podmiotową czynu, a niekiedy winę. Główny nurt rozważań karnoprocesowych dotyczył charakteru wniosku prokuratora o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających oraz samego postępowania nim zainicjowanego. Szczególną uwagę poświęcono zagadnieniu niezdolności sprawcy do udziału w postępowaniu karnym lub do prowadzenia samodzielnej, rozsądnej obrony. Rozważania z zakresu standardu opiniowania sądowo-psychiatrycznego zostały zilustrowane przypadkami z praktyki sądowej.

Część pracy [...] poświęcona prezentacji dziesięciu przypadków jest zdecydowanie unikatowa i bardzo wartościowa poznawczo. Praca może zainteresować osoby zajmujące się naukowo problematyką udziału niepoczytalnego sprawcy czynu zabronionego w procesie karnym, przy czym krąg tych osób nie jest ograniczony wyłącznie do prawników, obejmować może również lekarzy psychiatrów i psychologów klinicznych.

Z recenzji prof. dr hab. Hanny Paluszkiewicz

Wykaz skrótów 11

Wprowadzenie 13

Rozdział I. Niepoczytalność i system środków zabezpieczających 21

1. Niepoczytalność jako kategoria prawna 21

1.1. Niepoczytalność a zdolność sprawcy do udziału w postępowaniu karnym 35

2. Niepoczytalność w znaczeniu psychiatryczno-psychologicznym 37

3. System środków zabezpieczających 39

Rozdział II. Opiniowanie psychiatryczne 49

1. Badanie psychiatryczne 49

1.1. Badanie ambulatoryjne 49

1.2. Obserwacja psychiatryczna 53

1.2.1. Charakter obserwacji psychiatrycznej 53

1.2.2. Przesłanki obserwacji psychiatrycznej 57

1.2.3. Postanowienie w przedmiocie obserwacji psychiatrycznej 69

1.2.4. Zaskarżalność postanowienia w przedmiocie obserwacji psychiatrycznej 76

1.2.5. Postulaty de lege ferenda 81

2. Opinia sądowo-psychiatryczna 84

2.1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy opinii sądowo-psychiatrycznej 84

2.2. Przesłanki dopuszczenia dowodu z opinii sądowo-psychiatrycznej 88

2.3. Charakter opinii sądowo-psychiatrycznej 91

2.4. Elementy (struktura) opinii psychiatrycznej 95

2.5. Opinia pełna, jasna i niesprzeczna 102

2.6. Postulaty de lege ferenda 104

Rozdział III. Wniosek prokuratora o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających (art. 324 §1 Kodeksu postępowania karnego) 107

1. Przesłanki wystąpienia z wnioskiem o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających na podstawie art. 324 § 1 Kodeksu postępowania karnego i warunki dopuszczalności postępowania w przedmiocie tego wniosku 107

2. Charakter wniosku o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających 110

3. Charakter postępowania w przedmiocie wniosku prokuratora o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających 122

Rozdział IV. Przebieg postępowania zainicjowanego wnioskiem złożonym na podstawie art. 324 § 1 Kodeksu postępowania karnego 137

1. Właściwość i skład sądu 137

2. Wstępna kontrola wniosku o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających 144

3. Posiedzenie w trybie art. 354 pkt 2 Kodeksu postępowania karnego 156

4. Rozpoznanie wniosku o umorzenie postępowania i zastosowanie środków zabezpieczających na rozprawie głównej 182

5. Orzeczenia kończące postępowanie wszczęte na podstawie wniosku złożonego na podstawie art. 324 § 1 Kodeksu postępowania karnego 193

Rozdział V. Prawo niepoczytalnego sprawcy do rzetelnego procesu karnego 203

1. Prawo do rzetelnego procesu karnego według Konstytucji RP i Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i Podstawowych Wolności 203

2. Realizacja konstytucyjnego i konwencyjnego prawa niepoczytalnego sprawcy do rzetelnego procesu na gruncie Kodeksu postępowania karnego 209

3. Obrona obligatoryjna 214

4. Niezdolność sprawcy do udziału w postępowaniu lub prowadzenia obrony w sposób samodzielny i rozsądny jako podstawa zawieszenia postępowania 226

Rozdział VI. Studia przypadków 237

1. Wprowadzenie 237

2. Opis przypadku z ograniczeniem poczytalności w stopniu znacznym wskutek rozpoznanej schizofrenii paranoidalnej 238

3. Opis przypadku z nieznacznym ograniczeniem poczytalności 246

4. Opis przypadku z symulowaniem objawów 249

5. Wróżbiarstwo jako metoda badań i dowód z opinii rodzinnego ośrodka diagnostyczno-konsultacyjnego (RODK) 254

6. Stwierdzenie w opinii psychiatrycznej konieczności „leczenia odwykowego w zakładzie stacjonarnym” 262

7. Opis przypadku z zakwestionowaniem przez biegłych wcześniejszego rozpoznania psychozy schizofrenicznej 265

8. Zdolność do udziału w postępowaniu oskarżonego uzależnionego od leków nasennych i kojących w czasie trwania epizodu depresyjnego 272

9. Udział w postępowaniu oskarżonego z tzw. zespołem płata czołowego 275

10. Opiniowanie sądowo-psychiatryczne w postępowaniu o wydanie wyroku łącznego 277

11. Zaświadczenie lekarza sądowego o niemożności oskarżonego stawienia się w sądzie z powodu zaburzenia psychicznego a opinia biegłych psychiatrów (art. 202 k.p.k.) 280

12. Wnioski końcowe 286

Zakończenie 291

Bibliografia 297

Wykaz orzecznictwa sądów 314

Wykaz orzecznictwa trybunałów 319