Przymus adwokacko-radcowski w polskim procesie karnym / Piotr Misztal

Nagroda indywidualna drugiego stopnia Rektora Uniwersytetu Łódzkiego.

W książce w zwarty i wyczerpujący sposób przedstawiono szczególną formę zastępstwa procesowego strony w postępowaniu karnym na etapie sporządzania i podpisywania subsydiarnego aktu oskarżenia, apelacji od wyroku sądu okręgowego, kasacji, wniosku o wznowienie postępowania oraz skargi przeciwkasatoryjnej. Omówiono tę instytucję na przedpolu procesu karnego, w procesie karnym, a także w wybranych postępowaniach dyscyplinarnych zawodów prawniczych, gdzie przepisy ustawy karnoprocesowej stosuje się odpowiednio. Ważną część rozważań stanowi również kwestia możliwości zwolnienia się przez obrońcę albo pełnomocnika ad hoc wyznaczonego z urzędu z obowiązku sporządzenia i podpisania pism objętych przymusem.

Przymus adwokacko-radcowski – zagadnienie istotne z punktu widzenia rzetelnego procesu karnego – zostało ocenione pod kątem zgodności z prawami do sądu, do obrony oraz wolności osobistej.

   Adresaci:
Książka będzie cenną lekturą nie tylko dla świadczących pomoc prawną adwokatów i radców prawnych, lecz także dla sędziów, prokuratorów oraz pracowników naukowych i studentów.

Wykaz skrótów 13

Wstęp 19

Rozdział I
Pojęcie przymusu adwokacko-radcowskiego 23
1.1. Definicja przymusu adwokacko-radcowskiego 23
1.2. Historyczne kształtowanie się instytucji przymusu adwokacko-radcowskiego 31
1.2.1. Przymus pod rządami Kodeksu postępowania karnego z 1928 r. 31
1.2.2. Przymus pod rządami Kodeksu postępowania karnego z 1969 r. 34
1.2.3. Przymus pod rządami Kodeksu postępowania karnego z 1997 r. 36
1.2.3.1. Wniosek o stwierdzenie nieważności orzeczenia 37
1.2.3.2. Subsydiarny akt oskarżenia 38
1.2.3.3. Apelacja od wyroku sądu okręgowego 40
1.2.3.4. Kasacja 42
1.2.3.5. Zażalenie na zarządzenie w przedmiocie odmowy przyjęcia kasacji 43
1.2.3.6. Wniosek o wznowienie postępowania 44
1.2.3.7. Zażalenie na odmowę przyjęcia wniosku o wznowienie postępowania 44
1.2.3.8. Skarga od wyroku sądu odwoławczego 45
1.2.4. Podsumowanie 45
1.3. Przymus w innych postępowaniach sądowych 46
1.3.1. Przymus w postępowaniu karnym skarbowym 46
1.3.2. Przymus w postępowaniu w sprawach o wykroczenia 49
1.3.3. Przymus w postępowaniu w przedmiocie odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kary 51
1.3.4. Przymus w postępowaniu cywilnym 54
1.3.5. Przymus w postępowaniu sądowoadministracyjnym 57
1.3.6. Przymus w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym 60
1.4. Przymus adwokacki w wybranych państwach europejskich 61
1.4.1. Republika Albanii (Shqipëria) 63
1.4.2. Królestwo Belgii (Koninkrijk België) 65
1.4.3. Republika Czeska (Česká Republika) 66
1.4.4. Republika Estonii (Eesti Vabariik) 67
1.4.5. Republika Federalna Niemiec (Bundesrepublik Deutschland) 69
1.4.6. Królestwo Niderlandów (Koninkrijk der Nederlanden) 71
1.4.7. Królestwo Hiszpanii (Reino de Espana) 73

Rozdział II
Istota oraz ratio legis instytucji przymusu adwokacko-radcowskiego 77
2.1. Prawny obowiązek sporządzenia i własnoręcznego podpisania pisma przez profesjonalistę 77
2.1.1. Sporządzenie pisma 79
2.1.2. Własnoręczny podpis 84
2.1.3. Obowiązek weryfikacji pochodzenia pisma 86
2.1.4. Bezskuteczność czynności dokonanej z pominięciem przymusu adwokacko-radcowskiego 87
2.1.5. Wniesienie pisma 93
2.2. Uzasadnienie istnienia instytucji przymusu 95
2.2.1. Kwalifikacje zawodowe 97
2.2.2. Obowiązek przestrzegania etyki zawodowej 100
2.2.3. Odpowiedzialność odszkodowawcza za nienależyte reprezentowanie strony 102
2.3. Funkcje przymusu adwokacko-radcowskiego w procesie karnym 103
2.3.1. Funkcja gwarancyjna 103
2.3.2. Funkcja determinująca 106
2.3.3. Funkcja kodowania 106
2.3.4. Funkcja eliminacji 108
2.4. Prawo do sądu 109
2.4.1. Przymus a sprawiedliwość proceduralna 111
2.4.2. Terminy procesowe a przymus adwokacko-radcowski 116
2.5. Prawo do wolności osobistej a przymus adwokacko-radcowski 122
2.6. Przymus adwokacko-radcowski a prawo do obrony 126
2.7. Pomoc prawna z urzędu a przymus adwokacko-radcowski 131

Rozdział III
Zakres przedmiotowy przymusu adwokacko-radcowskiego 141
3.1. Przymus adwokacko-radcowski „na przedpolu” procesu karnego – wniosek o uchylenie niektórych immunitetów formalnych 141
3.1.1. Wniosek o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędziego Sądu Najwyższego, powszechnego, administracyjnego i wojskowego 143
3.1.2. Wniosek o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędziego Trybunału Konstytucyjnego 146
3.1.3. Wniosek o zezwolenie na pociągnięcie prokuratora do odpowiedzialności karnej 147
3.1.4. Wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności karnej posła lub senatora 148
3.1.5. Wniosek o pociągnięcie do odpowiedzialności karnej Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Prezesa Najwyższej Izby Kontroli, Prezesa Urzędu Ochrony Danych Osobowych, Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej 154
3.2. Instytucje objęte przymusem w obowiązującej ustawie karnoprocesowej 156
3.2.1. Przymus adwokacko-radcowski a subsydiarny akt oskarżenia 157
3.2.1.1. Znaczenie skargi subsydiarnej 158
3.2.1.2. Sformalizowany charakter skargi subsydiarnej 161
3.2.2. Przymus adwokacko-radcowski a apelacja od wyroku sądu okręgowego 166
3.2.2.1. Znaczenie apelacji od wyroku sądu okręgowego 166
3.2.2.2. Sformalizowany charakter apelacji od wyroku sądu okręgowego 169
3.2.3. Przymus adwokacko-radcowski a kasacja 174
3.2.3.1. Znaczenie kasacji 174
3.2.3.2. Sformalizowany charakter kasacji 177
3.2.4. Przymus adwokacko-radcowski a skarga od wyroku sądu odwoławczego 183
3.2.4.1. Znaczenie skargi 184
3.2.4.2. Formalny charakter skargi 187
3.2.5. Przymus adwokacko-radcowski a wznowienie postępowania 189
3.2.5.1. Znaczenie wniosku o wznowienie 189
3.2.5.2. Sformalizowany charakter wniosku 193
3.3. Przymus adwokacko-radcowski w wybranych postępowaniach dyscyplinarnych w zawodach
prawniczych 197
3.3.1. Zakres przedmiotowy 198
3.3.2. Zakres podmiotowy 201

Rozdział IV
Podmioty uprawnione do wykonywania czynności objętych przymusem adwokacko-radcowskim 203
4.1. Przedstawiciel procesowy 203
4.2. Podmioty legitymowane według pełnionych funkcji procesowych 204
4.2.1. Obrońca 207
4.2.2. Pełnomocnicy 215
4.3. Podmioty legitymowane według posiadanych tytułów zawodowych 218
4.3.1. Adwokaci oraz radcowie prawni 218
4.3.2. Aplikanci 228
4.3.3. Radcowie Prokuratorii Generalnej Rzeczypospolitej 234
4.3.4. Prawnicy zagraniczni 239
4.4. Sporządzenie pisma objętego przymusem we własnej sprawie 243
4.5. Podsumowanie 248

Rozdział V
Opinia o braku podstaw do sporządzenia pisma procesowego objętego przymusem adwokacko-radcowskim 251
5.1. Zakres podmiotowy i przedmiotowy notyfikacji 251
5.1.1. Nadzwyczajne środki zaskarżenia 252
5.1.2. Pozostałe pisma objęte przymusem 253
5.2. Ratio legis 260
5.3. Forma powiadomienia organu procesowego 261
5.4. Autonomiczna pozycja obrońcy albo pełnomocnika 269
5.5. Termin do poinformowania organu procesowego 274
5.6. Obowiązek notyfikacyjny wobec strony 275

Zakończenie 279

Bibliografia 287

Wykaz orzecznictwa 307

Wykaz aktów prawnych 323

Wykaz stron internetowych 327

Spis rysunków 329