Normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw / Ewa Bieńkowska, Lidia Mazowiecka

Państwa członkowskie, w tym Polska, od 16 listopada 2015 r. są zobowiązane do stosowania przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw. Mimo to polskie regulacje prawne nie spełniają jej wszystkich wymogów. Komentarz do przepisów tego aktu jest wska­zówką, jak je zmienić, aby tę zgodność osiągnąć.

Unormowanie uprawnień i umożliwienie ofiarom przestępstw korzystania z nich w praktyce – co wielokrotnie podkreślano w dyrektywie – służy łagodzeniu bezpośrednich skutków prze­stępstwa, a przede wszystkim przeciwdziałaniu dalszym, pośrednim jego następstwom, które są efektem niewłaściwego traktowania ofiar i lekceważenia ich potrzeb (wiktymizacja wtórna), oraz zapobieganiu aktom zastraszania i zemsty ze strony sprawców i ich otoczenia społecz­nego, mających często postać zachowań przestępczych.

Drugie wydanie publikacji uwzględnia zmiany wprowadzone m.in. ustawami:
• z 28 lipca 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw, która określa szczególne środki ochrony przeciwdziałające zagrożeniom przestęp­czością na tle seksualnym i szczególne środki ochrony małoletnich;
• z 13 stycznia 2023 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw wprowadzającą zapisy mające chronić przed wtórną wiktymizacją pokrzyw­dzonych i zapobiegać jej.

Publikacja będzie przydatna dla prawników praktyków (adwokatów, sędziów, prokuratorów), funkcjonariuszy Policji, kuratorów, pracowników administracji samorządowej, organizacji pozarządowych oraz przedstawicieli nauki zajmujących się sprawami ofiar przestępstw.

Wykaz skrótów

Zagadnienia wstępne

Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE z 25.10.2012 r. ustanawiająca normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw oraz zastępująca decyzję ramową Rady 2001/220/WSiSW (Dz.Urz. UE L 315 z 14.11.2012, s. 57)

Preambuła

Rozdział 1. Przepisy ogólne

Uwagi wstępne

Artykuł 1. Cele

Artykuł 2. Definicje

Rozdział 2. Udzielanie informacji i wsparcia

Uwagi wstępne

Artykuł 3. Prawo do rozumienia i bycia rozumianym

Artykuł 4. Prawo do otrzymywania informacji od momentu pierwszego kontaktu z właściwym organem

Artykuł 5. Prawa ofiar w chwili składania zawiadomienia o popełnieniu przestępstwa

Artykuł 6. Prawo do otrzymania informacji o sprawie

Artykuł 7. Prawo do tłumaczenia ustnego i pisemnego

Artykuł 8. Prawo do korzystania z usług służb udzielających wsparcia ofiarom

Artykuł 9. Wsparcie ze strony służb udzielających wsparcia ofiarom

Rozdział 3. Udział w postępowaniu karnym

Uwagi wstępne

Artykuł 10. Prawo do bycia wysłuchanym

Artykuł 11. Prawa w przypadku decyzji o odmowie ścigania

Artykuł 12. Prawo do gwarancji w ramach usług w zakresie sprawiedliwości naprawczej

Artykuł 13. Prawo do pomocy prawnej

Artykuł 14. Prawo do zwrotu kosztów

Artykuł 15. Prawo do zwrotu mienia

Artykuł 16. Prawo do decyzji w sprawie odszkodowania od sprawcy w toku postępowania karnego

Artykuł 17. Prawa ofiar mających miejsce zamieszkania w innym państwie członkowskim

Rozdział 4. Ochrona ofiar oraz uznanie ofiar o szczególnych potrzebach w zakresie ochrony

Uwagi wstępne

Artykuł 18. Prawo do ochrony

Artykuł 19. Prawo ofiary do unikania kontaktu ze sprawcą

Artykuł 20. Prawo do ochrony ofiar w trakcie postępowania przygotowawczego

Artykuł 21. Prawo do ochrony prywatności

Artykuł 22. Indywidualna ocena służąca ustaleniu szczególnych potrzeb ofiar w zakresie ochrony

Artykuł 23. Prawo do ochrony ofiar o szczególnych potrzebach w zakresie ochrony podczas postępowania karnego

Artykuł 24. Prawo do ochrony dzieci będących ofiarami podczas postępowania karnego

Rozdział 5. Przepisy różne

Uwagi wstępne

Artykuł 25. Szkolenie specjalistów

Artykuł 26. Współpraca i koordynacja usług

Rozdział 6. Przepisy końcowe

Uwagi wstępne

Artykuł 27. Transpozycja

Artykuł 28. Dostarczanie danych i statystyk

Artykuł 29. Sprawozdanie

Artykuł 30. Zastąpienie decyzji ramowej 2001/220/WSiSW

Artykuł 31. Wejście w życie

Artykuł 32. Adresaci

Literatura

O Autorach