Bezpieczeństwo pozostaje od zawsze centralną kwestią zarówno w optyce jednostek, jak i zbiorowości. Poszukiwanie rozwiązań, które uwolnią nas od zagrożeń, zarówno tych realnych, jak i wyobrażonych, względnie zminimalizują ich negatywne następstwa, inspiruje także badaczy. Zrozumienie źródeł niebezpieczeństw, formułowanie recept, to domena różnych studiów, w tym - od niedawna - nauk o bezpieczeństwie. Pogłębiające się poczucie deficytu w tym obszarze, związane zarówno z powiększającą się liczbą różnego rodzaju konfliktów, jak i z rozszerzającą się gamą zagrożeń, zmusza do nieustannego uzupełniania i rewidowania wiedzy na ten temat. Lista wątpliwości i pytań pozostaje długa - w tej książce autorzy próbują odpowiedzieć przynajmniej na kilka:
• Jakie są główne uwarunkowania i kierunki zmian w środowisku bezpieczeństwa?
• Jak ponadnarodowy charakter zagrożeń wpływa na sprawność państw w obszarze bezpieczeństwa?
• Jakie jest znaczenie kultury dla bezpieczeństwa w wymiarze narodowym i międzynarodowym?
• Jak politycy postrzegają zmiany zachodzące w płaszczyźnie bezpieczeństwa?
• Jak zmieniają się paradygmaty myślenia o bezpieczeństwie w związku z postulatami "human security"?
• Jakich narzędzi używać do analizy zagrożeń bezpieczeństwa wewnętrznego państwa?
• Jaka jest rola obywatela w procesie zapewniania bezpieczeństwa ustrojowego w państwie demokratycznym?
Te i inne pytania, które pozwalają lepiej zrozumieć istotę współczesnych zmagań z problemem deficytów bezpieczeństwa w różnych jego wymiarach - od globalnego po personalne, od międzynarodowego po wewnętrzne, od politycznego po militarne...
Wstęp 9
CZĘŚĆ I
BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE A STOSUNKI MIĘDZYNARODOWE
Rozdział 1
Bezpieczeństwo kulturowe Europy – Radosław Zenderowski 13
1.1. Przyczyny zwiększającego się zainteresowania problematyką bezpieczeństwa 13
1.2. Rola kultury w teoriach bezpieczeństwa 18
1.3. Wielokulturowość Europy a bezpieczeństwo 20
1.4. Dyfuzja/integracja kulturowa czy „wojna kultur” i „zderzenie cywilizacji”? 23
1.5. Zagrożone bezpieczeństwo kulturowe Europy 24
Pytania na zakończenie 25
Bibliografia 26
Rozdział 2
Udział polskiej Policji Państwowej w pracach International Criminal Police Comission w latach 1923-1939 – Bolesław Sprengel 27
Bibliografia 43
Rozdział 3
Międzynarodowe uwarunkowania zmian w środowisku bezpieczeństwa – Marek Paszkowski 45
3.1. Bezpieczeństwo i jego wymiary 46
3.2. Zagrożenia bezpieczeństwa – kryteria 47
3.3. Globalizacja – główne zagrożenie bezpieczeństwa 50
3.4. Terroryzm nowym wyzwaniem dla bezpieczeństwa 52
3.5. Kierunki zmian w środowisku bezpieczeństwa 53
Konkluzje 55
Bibliografia 57
Rozdział 4
Problematyka bezpieczeństwa w sejmowej debacie z 18.04.2013 r. nad informacją dla Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej Polskiej o udziale Rzeczypospolitej Polskiej w pracach Unii Europejskiej w okresie lipiec-grudzień 2012 r. podczas prezydencji cypryjskiej – Krzysztof Cebul 59
Bibliografia 73
Rozdział 5
Międzynarodowy handel kobietami jako wyzwanie dla współczesnego bezpieczeństwa w Ameryce Łacińskiej – Jędrzej Kotarski 75
5.1. Bezpieczeństwo wewnętrzne w Ameryce Łacińskiej 76
5.2. Charakterystyka ogólna zjawiska handlu kobietami 79
5.2.1. Mechanizmy pozyskiwania ofiar 80
5.3. Światowe rynki handlu kobietami – kierunki i charakter handlu w Ameryce Łacińskiej 80
5.3.1. Trudności w ocenie skali zjawiska 81
5.3.2. Trasy przerzutowe 81
5.4. Podstawy trudności w walce z handlem kobietami 82
5.4.1. Zjawiska ułatwiające rozwój handlu 83
5.4.2. Najważniejsze elementy decydujące o nasileniu zjawiska 83
5.5. Handel kobietami a bezpieczeństwo wewnętrzne 84
Bibliografia 86
Rozdział 6
Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa w warunkach późnowestfalskiego ładu międzynarodowego – Ewelina Kotarba 89
6.1. Istota bezpieczeństwa 90
6.2. Bezpieczeństwo wewnętrzne jako domena państwa 91
6.3. Specyfika późnowestfalskiego środowiska międzynarodowego – transformacja państwa, jego funkcji oraz nowy wymiar suwerenności 94
6.4. Zagrożenia bezpieczeństwa wewnętrznego w warunkach późnowestfalskiego ładu międzynarodowego 96
6.5. Adaptacja państwa do nowych warunków środowiska międzynarodowego 98
Bibliografia 100
Rozdział 7
Porównanie fundamentalnych zasobów militarnych Polski i Białorusi w kontekście potencjalnego konfliktu zbrojnego – Bartosz Koziński 103
7.1. Istotne zagadnienia stosunków polsko-białoruskich 104
7.2. Fundamentalne aspekty sił zbrojnych obydwu państw 106
7.2.1. Sytuacja geopolityczna 107
7.2.2. Sytuacja gospodarcza 109
7.2.3. Sytuacja wojskowa 111
7.3. Próba prognozy uwarunkowań potencjalnego konfliktu zbrojnego 113
7.3.1. Wariant białoruski ze wspomaganiem rosyjskim 113
7.3.2. Wariant polski 114
7.3.3. Wariant rosyjski z wykorzystaniem Białorusi 114
Bibliografia 115
CZĘŚĆ II
BEZPIECZEŃSTWO WEWNĘTRZNE PAŃSTWA: TEORIE, DYLEMATY, PERSPEKTYWY
Rozdział 8
Badanie uwarunkowań dla bezpieczeństwa wewnętrznego. Zastosowanie analizy strategicznej w naukach o bezpieczeństwie – Piotr Daniluk 119
8.1. Uwarunkowania historyczne analizy strategicznej 120
8.2. Próba określenia analizy strategicznej 122
8.3. Podstawowe etapy prowadzenia analizy strategicznej 123
8.4. Dwie podstawowe koncepcje roli spełnianej przez analizę strategiczną 125
8.5. Przykład implementacji analizy strategicznej na poziomie powiatu 126
8.6. Analiza strategiczna bezpieczeństwa informacyjnego 130
8.7. Wszechstronność analizy strategicznej 132
Bibliografia 134
Rozdział 9
Relacje bezpieczeństwa wewnętrznego i bezpieczeństwa jednostki ludzkiej (human security): uwarunkowania, płaszczyzny napięć i kierunki zmian – Karina Paulina Marczuk 135
9.1. Kategorie badawcze human security i bezpieczeństwo wewnętrzne 136
9.2. Relacje bezpieczeństwa wewnętrznego i human security 137
9.3. Płaszczyzny napięć 143
9.4. Kierunki zmian 147
Rozdział 10
Rola, zadania i problemy więziennictwa w zwalczaniu zagrożeń bezpieczeństwa wewnętrznego państwa – Krzysztof Wójcik 153
10.1. Specyfika więziennictwa 154
10.2. Struktura Służby Więziennej 155
10.3. Zadania Służby Więziennej 158
10.4. Podziały osadzonych przebywających w jednostkach penitencjarnych 159
10.5. Podział osadzonych na tle podkulturowym 160
10.6. Osadzeni niebezpieczni 161
10.7. Problemy związane z właściwym funkcjonowaniem więziennictwa 162
10.8. Najważniejsze problemy związane z funkcjonowaniem jednostek penitencjarnych 163
10.9. Problemy związane z pobytem cudzoziemców w polskich jednostkach penitencjarnych 164
10.10. Problemy związane z pobytem osób różnych wyznań i rola kapelanów więziennych 164
10.11. Problem osób skazanych na kary dożywotniego więzienia 165
Bibliografia 166
Rozdział 11
Zapobieganie zagrożeniom i zwalczanie przestępczości w oparciu o koncepcję ruchomych przestrzeni – Zbigniew Kazimierz Mikołajczyk 167
11.1. Istota występowania zagrożeń na poziomie gminy, powiatu, województwa, kraju, Unii Europejskiej 167
11.2. Wyjaśnienie założeń koncepcji ruchomych przestrzeni 168
11.3. Zakres zaangażowanie służb i instytucji w działania systemowe 170
11.4. Rola Policji 173
Bibliografia 178
Rozdział 12
Wychowanie obywatelskie jako czynnik bezpieczeństwa ustrojowego? Doświadczenia z kształtowaniem paradygmatu i praktyką kształcenia w okresie Polski Ludowej – Andrzej Rudowski 181
12.1. Teoretyczne modele wychowania obywatelskiego 182
12.2. Istota ładu społeczno-politycznego Polski Ludowej 184
12.3. Paradygmat i praktyka wychowania obywatelskiego w Polsce Ludowej 188
Bibliografia 196
Spis tabel 199
Spis rysunków 200