Działanie sądu z urzędu a podstawa faktyczna wyroku cywilnego / Piotr Rylski

Stan prawny na 31.08.2009 r.

Monografia jest pierwszym na polskim rynku wydawniczym, całościowym opracowaniem problematyki działania sądu z urzędu w zakresie ustalania podstawy faktycznej wyroku w procesie cywilnym, po zmianach jakie dokonały się w systemie polskiego prawa procesowego w latach 1990-2005.

Dzięki zdefiniowaniu pojęcia czynności podejmowanych z urzędu, Autor porusza i szczegółowo analizuje takie kwestie jak: znaczenie i wpływ naczelnych zasad procesowych na działanie sądu z urzędu, rola przytoczeń faktycznych stron dla wyznaczenia granic działania sądu z urzędu, aktywność sądu w fazie przygotowawczej rozprawy, informacyjne przesłuchanie stron, aktywność informacyjna sądu - aż po takie zagadnienia jak fakty powszechnie znane i znane sądowi urzędowo oraz domniemania prawne.

Szczególne miejsce w pracy Autor poświęcił aktywności sądu w ramach postępowania dowodowego. Punkt odniesienia dla uwag zawartych w pracy stanowią poglądy doktryny i regulacje innych państw europejskich. Nie ograniczono się przy tym tylko do prezentacji obecnie obowiązującej regulacji, ale dokonano jej oceny oraz zaproponowano konkretne rozwiązania podejmowanych kwestii de lege ferenda.

Wykaz skrótów 9 Wprowadzenie 13
Rozdział I Działanie sądu z urzędu w procesie cywilnym - analiza pojęcia 19
1. Sąd jako podmiot postępowania cywilnego 19 2. Charakter prawny czynności procesowych sądu 24 2.1. Pojęcie czynności procesowych oraz ich rodzaje 28 2.2. Czynności procesowe sądu 48 3. Czynności procesowe sądu podejmowane z urzędu oraz podejmowane na wniosek 62 4. Charakterystyka czynności procesowych sądu podejmowanych z urzędu 71
Rozdział II Działanie sądu z urzędu w świetle naczelnych zasad procesowych 80
1. Zagadnienia wstępne 80 2. Zasada dyspozycyjności (rozporządzalności) 85 3. Zasada kontradyktoryjności 97 4. Zasada równouprawnienia stron 109 5. Zasada kierownictwa sędziowskiego 113
Rozdział III Działanie sądu z urzędu przy ustalaniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia - analiza prawnoporównawcza (wybrane przykłady) 118
1. Prawo francuskie 120 2. Prawo niemieckie 126 3. Prawo austriackie 130 4. Prawo szwajcarskie 132 5. Prawo włoskie 137 6. Prawo belgijskie 140 7. Prawo angielskie 143 8. Podsumowanie analizy prawnoporównawczej 148
Rozdział IV Działanie sądu z urzędu w zakresie zbierania materiału faktycznego 150
1. Zagadnienia wstępne. Podstawa faktyczna rozstrzygnięcia, pojęcie faktu 150 2. Rola stron i sądu w zakresie dostarczania materiału faktycznego 157 2.1. Przytoczenia faktyczne stron 158 2.1.1. Pojęcie, rola i wykładnia przytoczeń faktycznych stron w procesie cywilnym 160 2.1.2. Przyznanie i zaprzeczenie 172 2.1.2.1. Przyznanie 173 2.1.2.2. Zaprzeczenie 181 2.2. Znaczenie ciężarów procesowych w zakresie przytoczeń faktycznych 183 2.3. Obowiązek prawdomówności w procesie cywilnym 193 2.4. Działanie sądu z urzędu w sferze zbierania materiału faktycznego sprawy a podstawa powództwa 198 3. Działanie sądu z urzędu w zakresie przytoczeń faktycznych stron w przygotowawczej fazie postępowania 212 4. Działanie sądu z urzędu w stosunku do przytoczeń faktycznych stron na rozprawie 226 4.1. Aktywność informacyjna sądu w zakresie gromadzenia materiału faktycznego i dowodowego przez strony 227 4.2. Informacyjne przesłuchanie stron 243 5. Fakty uwzględniane przez sąd z urzędu przy ustalaniu podstawy faktycznej rozstrzygnięcia 251 5.1. Fakty wprowadzane przez sąd z urzędu do podstawy faktycznej rozstrzygnięcia 252 5.1.1. Fakty powszechnie znane i fakty znane sądowi urzędowo 253 5.1.2. Fakty wynikające z akt sprawy 261 5.2. Fakty ustalane przez sąd z urzędu 267 5.2.1. Fakty niezaprzeczone 268 5.2.2. Domniemania faktyczne i prawne 274
Rozdział V Działanie sądu z urzędu w postępowaniu dowodowym 289
1. Zagadnienia wstępne 289 2. Przedstawianie dowodów w procesie cywilnym 290 2.1. Rola stron i sądu w przedstawianiu dowodów 290 2.2. Ciężar dowodu a działanie sądu z urzędu 296 3. Inicjatywa dowodowa sądu 304 3.1. Dopuszczenie dowodu z urzędu jako dyskrecjonalna czynność procesowa sądu 304 3.2. Przesłanki inicjatywy dowodowej sądu 315 3.2.1. Przesłanki przedmiotowe 317 3.2.2. Przesłanki podmiotowe 338 3.2.3. Przesłanki negatywne 341 3.3. Dopuszczenie dowodu z urzędu jako uchybienie procesowe sądu 348 3.4. Kwestie szczegółowe związane z inicjatywą dowodową sądu 351 3.4.1. Dopuszczenie dowodu z urzędu a prekluzja dowodowa 351 3.4.2. Inicjatywa dowodowa sądu w postępowaniu apelacyjnym 364 3.4.3. Dowód z urzędu a domniemania prawne 374 3.4.3.1. Związanie sądu domniemaniem prawnym 374 3.4.3.2. Dopuszczalność dowodu z urzędu przeciwko domniemaniom prawnym 379
Zakończenie 384
Bibliografia 393 A. Dzieła o charakterze ogólnym. Systemy. Podręczniki 393 B. Komentarze 395 C. Monografie. Studia. Artykuły 396