Dylematy szacowania premii z tytułu kontroli w wycenie przedsiębiorstw / Katarzyna Byrka-Kita

„Problematyka pracy dotycząca dylematów związanych z szacowaniem premii z tytułu kontroli w wycenie przedsiębiorstw należy do bardzo oryginal­nych i bardzo rzadko występujących w polskim piśmiennictwie ekonomicznym. Problemy związane z wyceną przedsiębiorstw i rozmaitymi aspektami tej wyceny, a w szczególności wartości kontroli nad spółką należą do kluczowych zagadnień z punktu widzenia szacowania wartości majątku, który w pol­skiej gospodarce w ostatnim dwudziestoleciu w większości przeszedł w ręce prywatne [...]. Wyjaśnienie i wyznaczenie różnic w wartości pomiędzy udziałami kontrolnymi a udziałami mniejszościowymi należą do kluczowych problemów związanych z wyceną przedsiębiorstw [...]. Badanie dyskonta i premii z tytułu kontroli w kształtowaniu wyników wyceny i wartości budzi wiele kontrowersji, tak w teorii, jak i w praktyce, stąd podjęcie tego tematu świadczy o dużej odwadze badawczej autorki. Pozycje poświęcone tym zagadnieniom należą do wyjątków. Stąd też rozprawę habilitacyjną przygoto­waną przez Katarzynę Byrkę-Kitę należy uznać za pionierską. Równie pionierskie są kompleksowe badania empiryczne przeprowadzone na polskim ryn­ku, pozwalające na ocenę skali problemu [...]. Dodatkowym walorem pracy jest jej aktualność".
prof. dr hab. Wiesława Przybylska-Kapuścińska, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu

„Monografia jest obszernym studium dotyczącym metodyki pomiaru i uwarunkowań stosowania w praktyce premii i dyskonta z tytułu kontroli [...]. Praca składa się z pięciu rozdziałów, w których autorka w sposób bardzo uporządkowany i poprawnie metodycznie realizuje cel rozprawy. Wykazuje się bar­dzo dużą wnikliwością i konsekwencją w prowadzonych badaniach. Imponuje znajomością literatury - w dominującej części światowej, którą w sposób krytyczny przeanalizowała, co pozwoliło jej opracować metodykę prowadzonych przez siebie badań oraz odnieść uzyskane wyniki do badań prowa­dzonych przez innych badaczy. Z lektury monografii uderza wielka skrupulatność badawcza oraz doskonałe opanowanie warsztatu naukowego autorki przejawiające się zarówno w doborze metod badawczych, opracowywaniu i weryfikacji próby badawczej, konsekwencji metodycznej poprawności prowadzonych badań, jak i w końcu - interpretacji uzyskanych wyników i odniesieniu ich do wyników innych badaczy [...]. Monografia prezentuje kom­pleksowe podejście do zagadnień premii i dyskonta z tytułu kontroli zarówno od strony teoretycznej, a więc analizy przesłanek ich stosowania, systema­tyki, jak i empirycznej - poprzez niebudzące metodycznych zastrzeżeń jej zmierzenie".
dr hab. inż. Tadeusz Dudycz, prof. Politechniki Wrocławskiej

Wstęp 5

Rozdział 1
Teoretyczne podstawy zastosowań premii i dyskonta w wycenie 13
1.1. Typologia premii i dyskonta w wycenie 13
1.2. Podstawowe definicje oraz standardy wartości w wycenie 23
1.3. Cele wyceny 34

Rozdział 2
Przesłanki i znaczenie koncepcji premii z tytułu kontroli 41
2.1. Przegląd definicji premii z tytułu kontroli 41
2.2. Istota i źródła korzyści z tytułu kontroli 53
2.3. Czynniki wpływające na korzyści z tytułu kontroli 63
2.4. Praktyka szacowania wartości udziałów mniejszościowych i kontrolnych w warunkach polskich - wyniki badań ankietowych 89
2.4.1. Procedura doboru respondentów i charakterystyka próby badawczej 89
2.4.2. Wyniki badań 91

Rozdział 3
Klasyfikacja i krytyka metod szacowania premii z tytułu kontroli 103
3.1. Mierzenie premii z tytułu kontroli na podstawie rozbieżności pomiędzy cenami rynkowymi akcji różniących się pod względem prawa do głosowania na walnym zgromadzeniu akcjonariuszy 105
3.2. Mierzenie premii z tytułu kontroli na podstawie cen akcji notowanych na rynku publicznym przed ogłoszeniem wezwania do sprzedaży i cen, które w rezultacie transakcji płaci podmiot przejmujący pakiet kontrolny 111
3.3. Mierzenie premii z tytułu kontroli na podstawie różnicy między ceną płaconą za blok akcji a ceną rynkową tej samej akcji po ogłoszeniu transakcji 117

Rozdział 4
Premia z tytułu kontroli na polskim rynku kapitałowym w okresie 1995-2009 137
4.1. Cel i metodologia badania 137
4.2. Źródła i procedura selekcji danych 141
4.2.1. Wezwania 142
4.2.2. Transakcje blokowe 145
4.2.3. Transakcje blokowe z transferem kontroli 146
4.3. Charakterystyka próby badawczej 148
4.3.1. Wezwania 153
4.3.2. Transakcje blokowe 155
4.3.3. Transakcje blokowe z transferem kontroli 156
4.4. Oszacowanie wartości premii z tytułu kontroli - wyniki 158
4.4.1. Wezwania 171
4.4.2. Transakcje blokowe 178
4.4.3. Transakcje blokowe z transferem kontroli 183
4.5. Czynniki wpływające na korzyści prywatne z tytułu kontroli w Polsce 189
4.5.1. Definicja i procedura doboru zmiennych objaśniających 189
4.5.2. Wybór zmiennej zależnej 192
4.5.3. Wyniki analizy regresji 195
4.6. Weryfikacja pomocniczych hipotez badawczych 202
4.7. Porównanie wyników badań z wynikami uzyskanymi w innych badaniach 213

Rozdział 5
Uwarunkowania wyceny udziałów kontrolnych (lub mniejszościowych) 227
5.1. Metody wyceny a uwzględnianie premii i dyskonta 227
5.2. Rekomendacje zastosowania premii (dyskonta) z tytułu kontroli w wycenie przedsiębiorstw w warunkach polskich - uwarunkowania i postulaty 243

Wnioski i uwagi końcowe 257
Załączniki 263
Bibliografia 275
Summary 289
Spis tabel, rysunków i wykresów 293