Superwizja - jak chronić się przed wypaleniem zawodowym i utratą zdrowia / Beata Mańkowska

Superwizja pracy zawodowej stanowi formę profesjonalnego wsparcia i rozwoju w miejscu pracy poprzez systematyczny proces konsultacyjny. Jej celem jest poznanie źródeł osobistych trudności oraz znajdowanie optymalnych rozwiązań dla problemów powstających i rozwijających się w środowisku pracy.

Z książki można dowiedzieć się:

• co to jest superwizja i dlaczego warto z niej korzystać;
• czym superwizja różni się od innych form wsparcia;
• kim powinien być superwizor;
• co oznaczają dobre lub złe praktyki superwizyjne.

Autorka przedstawia szerokie możliwości i zakresy zastosowań superwizji w różnych środowiskach zawodowych, zachęcając do powszechnej i regularnej praktyki. Drugie wydanie wzbogacone jest o refleksje związane z czasem pandemii COVID-19 – okresem szczególnie trudnym i potęgującym ryzyko wypalenia. Autorka przytacza wyniki badań w tym zakresie oraz różne praktyki radzenia sobie ze stresem, w tym najnowsze własne doświadczenia superwizyjne.

„Celem książki, jak podaje sama Autorka, jest „wyprowadzenie idei superwizji z zaciszy gabinetów psychoterapii w otwartą przestrzeń aktywności zawodowej”, co jest szczególnie istotne w okresie postcovidowym. Znalazło to potwierdzenie w wynikach licznych badań empirycznych, do których Autorka się odwołuje w II wydaniu swojej książki. Już sam ten fakt przemawia na korzyść ponownego jej wydania, zwłaszcza że dalekosiężne skutki długotrwałej izolacji społecznej związanej z Covid-19, dotyczą w praktyce groźnych konsekwencji, przejawiających się wypaleniem zawodowym i utratą zdrowia, dla których superwizja stanowi skuteczną pomoc psychologiczną w postaci zachowania zapału do pracy i jej podmiotowości opartej na szacunku relacji międzyludzkich, jako niezbędnych warunków utrzymania dobrostanu psychospołecznego, który według nowego nurtu tzw. Psychologii Pozytywnej jest synonimem.”

Prof. dr hab. Jan F. Terelak, emerytowany profesor UKSW w Warszawie

Spis treści
Od autorki ...............................................................................................11
Wstęp .......................................................................................................13
Rozdział I
Mity i fakty na temat superwizji – na początek .....................................19
1.1. Superwizja – co to takiego? ..................................................19
1.2. Dla kogo przeznaczona jest superwizja? ................................20
1.3. Po co poddawać swą pracę superwizji? ..................................21
1.4. Co dzieje się podczas superwizji? – słów parę o zjawiskach tam omawianych .................................................22
1.4.1. Przeniesienie – cóż to takiego i jak je rozpoznać w codziennych relacjach? ..........................................22
1.4.2. Przeciwprzeniesienie – czym się przejawia i kogo dotyczy? ....................................................................23
1.5. Jakie warunki uczestnictwa mogą zapewnić powodzenie superwizji? ...........................................................................24
1.6. Czy superwizja pełni funkcję ochronną wobec wypalenia zawodowego? .......................................................................25
1.7. Co lepsze – superwizja czy coaching? ....................................26
1.8. Czy udział w superwizji własnej pracy wymaga szczególnych przygotowań? ...................................................27
Rozdział II
Istota superwizji – pojęcie, rodzaje i obszary zastosowań ......................29
2.1. Ewolucja zakresu znaczeniowego pojęcia „superwizja” ..........29
2.2. Rodzaje superwizji oraz obszary jej zastosowań .....................33
Rozdział III
Wsparcie w miejscu pracy jako czynnik ochrony przed wypaleniem zawodowym i utratą zdrowia ..................................................................45
3.1. Profesjonalne wsparcie w miejscu pracy jako strategia w redukcji stresu i jego konsekwencji ...................................46
3.2. Zdrowotne skutki stresu .......................................................50
3.3. Wypalenie zawodowe jako konsekwencja chronicznego stresu w miejscu pracy ..........................................................54
3.4. Pandemia COVID-19 jako źródło stresu i wypalenia zawodowego – doniesienia z badań oraz z frontu praktyk .....60
3.5. Superwizja jako profesjonalna forma wsparcia i ochrony przed wypaleniem zawodowym – przegląd badań .................64
Rozdział IV
Superwizja konsultacyjna jako ciągły i pogłębiony proces psychoedukacyjny .......................................................................69
4.1. Cele superwizji konsultacyjnej jako formy zapobiegania wypaleniu zawodowemu ......................................................70
4.2. Czym różni się pogłębiona psychoedukacja od zwykłej edukacji? ..............................................................................72
4.3. Zjawiska i procesy będące przedmiotem pogłębionej analizy superwizyjnej ............................................................75
4.3.1. Przeniesienie – pojęcie, rodzaje, możliwości rozpoznania ..............................................................76
4.3.2. Przeciwprzeniesienie – istota, przejawy, źródła pochodzenia .............................................................81
4.4. Przebieg sesji superwizyjnej – czyli czego po kolei można się spodziewać? .........................................................84
4.5. Grupa Balinta jako szczególna forma analitycznej superwizji konsultacyjnej .....................................................90
Rozdział V
Prawo polskie wobec ochrony zdrowia osób aktywnych zawodowo ......92
5.1. Prawo polskie wobec superwizji jako formy ochrony zdrowia i przeciwdziałania wypaleniu zawodowemu ...........101
Rozdział VI
Dobre i złe praktyki superwizyjne – słów parę z doświadczeń superwizora ...........................................................................................107
6.1. Możliwe źródła niepowodzeń superwizji .............................107
6.1.1. Nieufność uczestników superwizji – co ją rodzi? .....108
6.1.2. Niechęć pracowników do rozwoju i doskonalenia zawodowego ...........................................................110
6.1.3. Przymus uczestnictwa w superwizji .........................114
6.1.4. Chaos organizacyjny w fi rmie .................................116
6.1.5. Superwizor jako źródło niepowodzenia superwizji ...116
6.1.6. Incydentalność superwizji .......................................119
6.2. Czynniki sprzyjające powodzeniu superwizji ......................120
6.2.1. Zapewnienie poczucia bezpieczeństwa uczestnikom superwizji ...........................................120
6.2.2. Budowanie zaufania pomiędzy superwizantami i superwizorem .......................................................121
6.2.3. Przestrzeganie zasady dyskrecji – czyli wzajemna lojalność stron ........................................................122
6.2.4. Dojrzałość pracownika i chęć rozwoju osobistego ...122
6.2.5. Dobrowolność uczestnictwa w superwizji ...............123
6.3. Przykłady dobrych praktyk – z doświadczeń superwizora ...124
Rozdział VII
Kompetentny superwizor – co znaczy trafi ć w dobre ręce? ..................147
7.1. Wiedza i umiejętności, czy coś więcej? Co buduje profesjonalizm superwizora? ...............................................148
7.2. Standardy etyczno-moralne superwizora jako fundament w budowaniu autorytetu ....................................................153
7.3. Superwizor czy coach? – w służbie odpowiedzialności i w trosce o bezpieczeństwo ................................................156
7.3.1. Dylematy wokół istoty oraz rodzajów coachingu .....156
7.3.2. Wątpliwości w zakresie metod wykorzystywanych przez coachów ........................................................160
7.3.3. Model kompetencji profesjonalnego coacha według ICF ............................................................163
7.3.4. Wątpliwości natury etycznej oraz formalno-prawnej dotyczące coachingu .................................166
7.4. Na co warto uważać, decydując się na wybór formy superwizji oraz osoby superwizora? .....................................168
Rozdział VIII
Czy jesteś gotów do poddania swej pracy superwizji? ..........................172
Zakończenie ..........................................................................................179
Bibliografia ............................................................................................183
Spis rycin ...............................................................................................197