Sądowe postępowanie egzekucyjne. Przebieg, organy, koszty komornicze / Kinga Flaga-Gieruszyńska, Jacek Gołaczyński, Aleksandra Klich, Joanna Studzińska, Zbigniew Woźniak

Publikacja zawiera kompleksowy i praktyczny opis instytucji sądowego postępowania egzekucyjnego. Uwzględnia wszystkie ostatnie zmiany prawa jej dotyczące, w tym wprowadzone nowelizacjami Kodeksu postępowania cywilnego z 2019 i 2023 roku.

W opracowaniu omówione zostały m.in. zagadnienia:
• zawodu komornika sądowego i jego statusu ustrojowego,
• kosztów postępowania sądowego,
• klauzuli wykonalności i tytułów egzekucyjnych,
• wszczęcia, zawieszenia i umorzenia postępowania,
• ograniczenia egzekucji oraz powództwa przeciwegzekucyjnego,
• egzekucji świadczeń pieniężnych, tj. egzekucji z ruchomości, zajęcia, dozoru, sprzedaży, sprzedaży licytacyjnej,
• egzekucji z rachunków bankowych i z wynagrodzenia za pracę,
• egzekucji świadczeń niepieniężnych oraz alimentacyjnych,
• podziału sumy uzyskanej z egzekucji,
• egzekucji z nieruchomości,
• egzekucji z udziałem Skarbu Państwa oraz przedsiębiorców.

Autorzy – praktycy specjalizujący się w tematyce egzekucji sądowej – nie ograniczają się do prezentowania poszczególnych jej instytucji, proponują też rozwiązania problemów ujawniających się w ramach wykładni i stosowania omawianych przepisów. Przedstawione rozważania zostały wzbogacone o liczne odwołania do poglądów doktryny oraz orzecznictwa Sądu Najwyższego i sądów powszechnych.

Książka jest przeznaczona przede wszystkim dla sędziów, komorników, referendarzy sądowych, radców prawnych i adwokatów. Będzie ponadto interesującym źródłem wiedzy dla badaczy prawa egzekucyjnego.

Wykaz skrótów | str. 15
Rozdział I
Komornicy sądowi | str. 19

1. Status komornika sądowego | str. 19
2. Czynności komornika sądowego | str. 23
3. Powoływanie i odwoływanie komornika sądowego | str. 33
4. Zastępstwo komornika sądowego | str. 44
5. Aplikanci komorniczy. Asesorzy | str. 54
6. Nadzór nad komornikami | str. 61
7. Organy egzekucyjne | str. 74
8. Sąd. Referendarz sądowy | str. 76
9. Komornik sądowy i jego czynności w Kodeksie postępowania cywilnego | str. 78
10. Zarządca | str. 86

Rozdział II
Koszty postępowania egzekucyjnego | str. 89

1. Pojęcie kosztów postępowania egzekucyjnego | str. 89
2. Opłata komornicza | str. 96
3. Wydatki i zaliczki na wydatki | str. 105
4. Miarkowanie opłaty komorniczej | str. 107
5. Opłata komornicza a umorzenie postępowania | str. 116
6. Zwolnienie od kosztów komorniczych | str. 118

Rozdział III
Tytuły egzekucyjne | str. 119

1. Podstawy egzekucji sądowej | str. 119
2. Pojęcie i rodzaje tytułów egzekucyjnych | str. 120
   2.1. Uwagi ogólne | str. 120
   2.2. Orzeczenia sądu | str. 124
   2.3. Ugody sądowe | str. 128
   2.4. Orzeczenia referendarza sądowego | str. 130
   2.5. Inne orzeczenia, ugody i akty, które z mocy ustawy podlegają wykonaniu w drodze egzekucji sądowej | str. 131
   2.6. Akty notarialne szczególnej treści | str. 136

Rozdział IV
Klauzula wykonalności | str. 147

1. Pojęcie klauzuli wykonalności | str. 147
2. Wydanie klauzuli | str. 148
3. Rozpoznanie wniosku | str. 153
4. Skład sądu | str. 165
5. Właściwość sądu w sprawie o nadanie klauzuli wykonalności | str. 170
6. Klauzula wykonalności na rzecz lub przeciwko osobie niewymienionej w tytule egzekucyjnym | str. 177
7. Zażalenie | str. 194

Rozdział V
Wszczęcie postępowania egzekucyjnego i inne czynności egzekucyjne | str. 201

1. Wszczęcie postępowania egzekucyjnego | str. 201
2. Wniosek o wszczęcie egzekucji | str. 203
3. Skutki wszczęcia postępowania egzekucyjnego | str. 207
4. Ustalenie majątku dłużnika | str. 209
5. Złożenie wykazu majątku | str. 211
6. Poszukiwanie majątku dłużnika | str. 214
7. Zawiadomienie o wszczęciu egzekucji | str. 215
8. Czynności egzekucyjne | str. 218
9. Protokół egzekucyjny | str. 224
10. Czynności egzekucyjne utrwalane za pomocą urządzenia rejestrującego obraz i dźwięk | str. 225
11. Opinia biegłego w toku czynności egzekucyjnych | str. 226
12. Odmowa wszczęcia egzekucji | str. 229
13. Zakończenie postępowania egzekucyjnego | str. 230

Rozdział VI
Zawieszenie i umorzenie postępowania egzekucyjnego | str. 233

1. Wstęp – cel i skutki zawieszenia i umorzenia postępowania egzekucyjnego | str. 233
2. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego z urzędu – brak zdolności procesowej lub przedstawiciela ustawowego oraz śmierć dłużnika lub wierzyciela | str. 242
3. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego na wniosek (art. 820 k.p.c.) | str. 248
4. Zawieszenie postępowania egzekucyjnego a skarga na czynności komornika lub zażalenie na postanowienie sądu | str. 253
5. Wstrzymanie czynności | str. 255
6. Umorzenie postępowania egzekucyjnego z mocy prawa i z urzędu (art. 824 k.p.c.) | str. 259
7. Umorzenie sądowego postępowania egzekucyjnego na wniosek (art. 825 k.p.c.) | str. 265

Rozdział VII
Ograniczenia egzekucji | str. 267

1. Uwagi ogólne | str. 267
2. Ograniczenia przedmiotowe | str. 267
3. Ograniczenia podmiotowe egzekucji | str. 283
4. Ograniczenia co do sposobu prowadzenia egzekucji | str. 287

Rozdział VIII
Powództwa przeciwegzekucyjne | str. 293

1. Uwagi ogólne | str. 293
2. Postępowanie odrębne dla rozpoznania powództw przeciwegzekucyjnych | str. 294
3. Zagadnienia wspólne dla powództw opozycyjnych i ekscydencyjnych | str. 295
   3.1. Uwagi ogólne | str. 295
   3.2. Właściwość sądu | str. 295
   3.3. Wartość przedmiotu sporu w sprawach z powództw przeciwegzekucyjnych | str. 297
   3.4. Prekluzja zarzutów | str. 298
   3.5. Pełnomocnictwo | str. 299
   3.6. Zabezpieczenie powództwa | str. 299
4. Powództwo o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności | str. 300
   4.1. Charakter prawny | str. 300
   4.2. Legitymacja czynna | str. 300
   4.3. Dopuszczalność powództwa | str. 301
   4.4. Pozbawienie wykonalności europejskich tytułów wykonawczych. Odmowa wykonania europejskich tytułów wykonawczych | str. 302
   4.5. Termin do wytoczenia powództwa opozycyjnego | str. 304
   4.6. Pozew o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności | str. 305
   4.7. Podstawy powództwa opozycyjnego | str. 305
   4.7.1. Uwagi ogólne | str. 305
   4.7.2. Podstawa z art. 840 § 1 pkt 1 k.p.c. | str. 306
   4.7.3. Podstawa z art. 840 § 1 pkt 2 k.p.c. | str. 307
   4.7.4. Podstawa z art. 840 § 1 pkt 3 k.p.c. | str. 311
   4.8. Powództwo o pozbawienie wykonalności administracyjnego tytułu wykonawczego | str. 313
5. Powództwo ekscydencyjne (interwencyjne) | str. 314
   5.1. Uwagi ogólne | str. 314
   5.2. Charakter prawny wyroku z powództwa ekscydencyjnego | str. 314
   5.3. Termin do wytoczenia powództwa | str. 315
6. Problem możliwości dochodzenia odszkodowania w przypadku nieskorzystania przez osobę trzecią z powództwa ekscydencyjnego | str. 316
7. Powództwo ekscydencyjne – skarga na czynność komornika | str. 317
8. Legitymacja w sprawie z powództwa ekscydencyjnego | str. 317
   8.1. Legitymacja czynna | str. 317
   8.2. Legitymacja czynna małżonka dłużnika | str. 318
   8.3. Legitymacja bierna | str. 319
9. Podstawy powództwa ekscydencyjnego | str. 319
10. Zarzuty ze skargi pauliańskiej w sprawie z powództwa ekscydencyjnego | str. 320
11. Zwolnienie od egzekucji administracyjnej | str. 321

Rozdział IX
Egzekucja z ruchomości | str. 325

1. Uwagi ogólne | str. 325
2. Właściwość organu egzekucyjnego. Wszczęcie egzekucji świadczeń pieniężnych z ruchomości | str. 325
3. Zajęcie rzeczy ruchomej | str. 327
   3.1. Uwagi ogólne | str. 327
   3.2. Wyłączenie od zajęcia rzeczy niestanowiących własności dłużnika (art. 845 § 2 zdanie drugie k.p.c.) | str. 331
   3.3. Zajęcie rzeczy znajdujących się w mieszkaniu dłużnika | str. 333
   3.4. Ustalenie przez komornika własności zajętej rzeczy (art. 845 § 22 k.p.c.) | str. 336
   3.5. Zajęcie rzeczy wchodzącej w skład majątku wspólnego małżonków (art. 845 § 24 k.p.c.) | str. 338
   3.6. Skarga na zajęcie ruchomości | str. 341
   3.7. Termin do wniesienia powództwa o zwolnienie od egzekucji | str. 342
4. Sposób zajęcia | str. 343
   4.1. Uwagi ogólne | str. 343
   4.2. Zawiadomienie o zajęciu | str. 344
   4.3. Skutki prawne zajęcia | str. 346
   4.4. Chwila zajęcia | str. 346
5. Dozór | str. 346
6. Sprzedaż | str. 348
   6.1. Uwagi ogólne | str. 348
   6.2. Sprzedaż z wolnej ręki | str. 349
   6.3. Sprzedaż na rzecz lub za pośrednictwem przedsiębiorcy | str. 349
   6.4. Sprzedaż rzeczy, których zbycie wymaga zezwolenia | str. 350
   6.5. Sprzedaż licytacyjna | str. 351
   6.5.1. Uwagi ogólne | str. 351
   6.5.2. Obwieszczenie | str. 351
   6.5.3. Przebieg licytacji | str. 352
   6.5.4. Sprzedaż w drodze licytacji elektronicznej | str. 353
7. Sprzedaż przez przejęcie na własność | str. 361
8. Zaliczenie egzekwowanej wierzytelności na cenę nabycia | str. 362
9. Skutki sprzedaży | str. 364
10. Wierzyciele uczestniczący w egzekucji świadczeń pieniężnych z ruchomości | str. 366

Rozdział X
Egzekucja z rachunków bankowych | str. 367

1. Charakter i przedmiot egzekucji | str. 367
2. Ochrona wkładów | str. 373
3. Zakres tajemnicy bankowej | str. 378
4. Wszczęcie egzekucji z rachunku bankowego | str. 382
5. Zajęcie rachunku bankowego | str. 385
6. Skutki zajęcia. Zakaz wypłat z zajętego rachunku bankowego | str. 391
7. Zbieg postępowania zabezpieczającego i egzekucji | str. 396
8. Zbieg egzekucji | str. 397
9. Egzekucja z rachunku wspólnego | str. 398
10. Odpowiedzialność za szkodę | str. 401
11. Egzekucja z rachunku bankowego, do którego wystawiono dowód imienny lub na okaziciela | str. 404

Rozdział XI
Egzekucja z wynagrodzenia za pracę | str. 407

1. Charakter i przedmiot egzekucji | str. 407
2. Ochrona wynagrodzenia | str. 412
3. Wszczęcie egzekucji z wynagrodzenia za pracę | str. 418
4. Zajęcie wynagrodzenia za pracę | str. 420
5. Skutki zajęcia wynagrodzenia za pracę i obowiązki pracodawcy | str. 424
6. Prawa wierzyciela | str. 426
7. Ciągłość zajęcia wynagrodzenia za pracę | str. 429
8. Umorzenie postępowania egzekucyjnego z wynagrodzenia za pracę | str. 431
9. Środki przymusu | str. 433

Rozdział XII
Egzekucja z wierzytelności i innych praw majątkowych | str. 437

1. Przedmiot egzekucji | str. 437
2. Wszczęcie egzekucji – zajęcie innego prawa majątkowego | str. 439
3. Zajęcie praw własności przemysłowej | str. 441
4. Zajęcie prawa wchodzącego w skład majątku wspólnego małżonków | str. 442
5. Zajęcie praw dłużnika na wypadek wystąpienia ze spółki cywilnej lub jej rozwiązania | str. 443
6. Zajęcie prawa dłużnika do żądania działu majątku | str. 444
7. Zajęcie praw wspólnika z tytułu udziału w spółce prawa handlowego | str. 445
8. Zajęcie instrumentów finansowych zapisanych na rachunku | str. 450
9. Skutki zajęcia | str. 453
10. Opis i oszacowanie | str. 454
11. Zaspokojenie wierzyciela | str. 455

Rozdział XIII
Wyjawienie majątku | str. 459

1. Pojęcie | str. 459
2. Osoby uprawnione do złożenia wniosku | str. 466
3. Legitymowany biernie w postępowaniu o wyjawienie majątku | str. 467
4. Sposób wyjawienia majątku | str. 470
5. Wniosek o wyjawienie majątku | str. 471
6. Zażalenie. Środki przymusu | str. 475
7. Nowy wykaz, złożenie wykazu przez przedstawiciela | str. 481

Rozdział XIV
Egzekucja z nieruchomości | str. 485

1. Wszczęcie egzekucji – właściwość komornika i uczestnicy | str. 485
2. Zajęcie | str. 488
3. Zarząd zajętą nieruchomością | str. 494
4. Opis i oszacowanie | str. 499
5. Obwieszczenie o licytacji | str. 503
6. Warunki licytacyjne | str. 506
   6.1. Uwagi ogólne | str. 506
   6.2. Rękojmia | str. 507
   6.3. Zaoferowanie sumy wywołania | str. 508
   6.4. Złożenie ceny nabycia | str. 509
   6.5. Możliwość udziału w przetargu (art. 976 i 977 k.p.c.) | str. 510
7. Licytacja | str. 512
8. Licytacja elektroniczna | str. 515
9. Przybicie | str. 519
10. Przysądzenie własności | str. 522
11. Egzekucja z ułamkowej części nieruchomości oraz użytkowania wieczystego | str. 524
12. Uproszczona egzekucja z nieruchomości | str. 526

Rozdział XV
Podział sumy uzyskanej z egzekucji | str. 531

1. Uwagi ogólne | str. 531
2. Przywilej egzekucyjny i pierwszeństwo | str. 531
   2.1. Uwagi ogólne | str. 531
   2.2. Kategoryzacja przywilejów egzekucyjnych | str. 533
   2.3. Charakter prawny przywileju egzekucyjnego | str. 533
   2.4. Kryteria hierarchizacji | str. 534
   2.5. Przejście przywileju na inne podmioty | str. 535
   2.6. Przywileje szczególne i ogólne | str. 537
   2.7. Kolizja przywilejów egzekucyjnych | str. 538
   2.8. Chwila ustalenia zakresu przywileju egzekucyjnego | str. 539
3. Plan podziału | str. 540
   3.1. Uwagi ogólne | str. 540
   3.2. Plan podziału przy egzekucji kilku wierzycieli | str. 540
   3.3. Szczególne przypadki obligatoryjnego sporządzenia planu podziału | str. 541
   3.4. Liczba planów podziałów | str. 542
   3.5. Chwila sporządzenia planu podziału | str. 542
   3.6. Odrębny plan przywileju szczególnego | str. 543
   3.7. Odrębny plan hipoteki i zastawu | str. 543
   3.8. Treść planu podziału | str. 544
   3.8.1. Uwagi ogólne | str. 544
   3.8.2. Podatek VAT od sprzedaży | str. 544
   3.8.3. Sumy podlegające podziałowi | str. 545
   3.8.4. Wskazanie wierzytelności | str. 545
   3.8.5. Wydzielenie kwot | str. 546
   3.8.6. Oznaczenie praw ujawnionych w księdze wieczystej | str. 547
   3.8.7. Świadczenie wyrażone w walucie obcej | str. 548
4. Kategorie należności | str. 549
   4.1. Uwagi ogólne | str. 549
   4.2. Koszty egzekucyjne | str. 550
   4.3. Wymagalne należności alimentacyjne | str. 553
   4.4. Należności alimentacyjne wymagalne w przyszłości | str. 555
   4.5. Należności za pracę | str. 557
   4.6. Należności wynikające z wierzytelności zabezpieczonej hipoteką morską | str. 561
   4.7. Kolejność zaspokajania należności w kategorii piątej | str. 562
   4.8. Należności za pracę zaspokajane w kategorii szóstej, niezaspokojone w kategorii trzeciej | str. 568
   4.9. Należności, do których stosuje się przepisy działu III Ordynacji podatkowej | str. 568
   4.10. Należności wierzycieli, którzy prowadzili egzekucję | str. 569
   4.11. Inne należności | str. 569
   4.12. Kolejność zaspokojenia należności z własnościowego spółdzielczego prawa do lokalu | str. 569
   4.13. Roszczenia nabywcy wynikające z odstąpienia od umowy deweloperskiej | str. 570
5. Kolejność zaspokojenia należności w poszczególnych kategoriach | str. 571
6. Doręczenie planu i jego zaskarżenie | str. 573
7. Uzupełniający plan podziału | str. 575
8. Podział sumy uzyskanej z wynagrodzenia za pracę, ruchomości, wierzytelności i innych praw majątkowych | str. 577
9. Podział sumy uzyskanej z egzekucji z nieruchomości | str. 580
   9.1. Uwagi ogólne | str. 580
   9.2. Uczestnicy plany podziału | str. 580
   9.3. Wierzyciel hipoteczny | str. 583
   9.4. Hipoteka ustawowa | str. 584
   9.5. Hipoteka niewyczerpana. Hipoteka zabezpieczająca kilka wierzytelności | str. 586
   9.6. Hipoteka łączna | str. 586
   9.7. Wierzytelności warunkowe | str. 588

Rozdział XVI
Egzekucja świadczeń niepieniężnych | str. 591

1. Uwagi ogólne | str. 591
2. Egzekucja wydania rzeczy ruchomej | str. 591
3. Egzekucja wydania nieruchomości lub statku albo opróżnienia pomieszczenia | str. 593
   3.1. Uwagi ogólne | str. 593
   3.2. Przebieg postępowania | str. 595
   3.3. Egzekucja wobec osób trzecich | str. 595
   3.4. Opróżnienie lokalu służącego zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych dłużnika | str. 598
   3.5. Najem socjalny lokalu, lokal zamienny, pomieszczenie tymczasowe | str. 600
   3.6. Tryb wykonania obowiązku opróżnienia lokalu | str. 600
   3.7. Wykonanie obowiązku wobec dłużnika, któremu przysługuje prawo do pomieszczenia tymczasowego | str. 602
   3.8. Wykonanie obowiązku wobec dłużnika, któremu nie przysługuje prawo do pomieszczenia tymczasowego | str. 603
   3.9. Wykonanie postanowienia zobowiązującego osobę stosującą przemoc domową do opuszczenia wspólnie zajmowanego mieszkania i jego bezpośredniego otoczenia | str. 604
   3.10. Usunięcie ruchomości – opróżnienie nieruchomości, statku lub pomieszczenia | str. 605
4. Egzekucja obowiązku złożenia oświadczenia woli | str. 605
5. Egzekucja obowiązku czynienia | str. 607
   5.1. Uwagi ogólne | str. 607
   5.2. Egzekucja czynności zastępowalnych | str. 608
   5.2.1. Uwagi ogólne | str. 608
   5.2.2. Tryb wykonania zastępowalnego obowiązku czynienia | str. 609
   5.2.3. Wszczęcie egzekucji | str. 609
   5.2.4. Umocowanie do wykonania czynności | str. 610
   5.2.5. Oznaczenie maksymalnej wysokości kosztów wykonania zastępczego | str. 611
   5.2.6. Zwrot poniesionych kosztów | str. 611
   5.2.7. Umorzenie postępowania | str. 611
   5.2.8. Rozstrzygnięcie o kosztach postępowania egzekucyjnego | str. 612
   5.2.9. Podsumowanie | str. 612
   5.3. Egzekucja obowiązku złożenia oświadczenia w odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie w związku z naruszeniem dóbr osobistych | str. 613
6. Egzekucja wykonania czynności niezastępowalnej | str. 614
   6.1. Uwagi ogólne | str. 614
   6.2. Wymierzenie grzywny. Zamiana grzywny na areszt | str. 617
   6.3. Nałożenie obowiązku zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej | str. 619
7. Egzekucja obowiązku zaniechania i znoszenia | str. 622
   7.1. Uwagi ogólne | str. 622
   7.2. Tryb postępowania | str. 623
   7.3. Nałożenie obowiązku zapłaty oznaczonej sumy pieniężnej na rzecz wierzyciela | str. 625

Rozdział XVII
Egzekucja z udziałem Skarbu Państwa oraz przedsiębiorców | str. 627

1. Egzekucja z udziałem Skarbu Państwa | str. 627
   1.1. Uwagi ogólne | str. 627
   1.2. Postępowanie klauzulowe i ograniczenie egzekucji | str. 628
   1.3. Egzekucja świadczeń niepieniężnych | str. 629
2. Egzekucja z udziałem przedsiębiorców | str. 630
   2.1. Uwagi ogólne | str. 630
   2.2. Zwolnienie od zajęcia przedmiotów służących prowadzeniu działalności gospodarczej | str. 630
   2.3. Egzekucja przez zarząd przymusowy | str. 632
   2.4. Egzekucja przez sprzedaż przedsiębiorstwa lub gospodarstwa rolnego | str. 637

Rozdział XVIII
Egzekucja świadczeń alimentacyjnych | str. 641

1. Uwagi ogólne | str. 641
2. Przymusowe zaspokojenie należności alimentacyjnych w trybie pozaegzekucyjnym | str. 643
3. Cel odrębnej regulacji egzekucji świadczeń alimentacyjnych | str. 645
4. Klauzula wykonalności. Wszczęcie egzekucji z urzędu | str. 645
5. Właściwość komornika | str. 646
6. Ograniczenie wyłączeń spod egzekucji | str. 647
7. Szczególne obowiązki organu egzekucyjnego | str. 648
8. Bezskuteczność egzekucji. Bezczynność wierzyciela | str. 648
9. Szczególne uprawnienia dłużnika | str. 650
10. Szczególne unormowania egzekucji świadczeń alimentacyjnych stwierdzonych w tytułach wykonawczych państw członkowskich Unii Europejskiej | str. 651
11. Dopuszczalność wstrzymania przez komornika egzekucji do czasu wyczerpania nadpłaty świadczeń alimentacyjnych | str. 652

Bibliografia | str. 655
Autorzy | str. 673