Walka z nędzą na Bałutach i inne pisma o dobroczynności / Włodzimierz Kirchner

Włodzimierz Kirchner – malarz, fotograf, pedagog, artysta obdarzony nieprzeciętnym umysłem i równie unikatowym darem słowa był publicystą-teoretykiem filantropii, entuzjastą sztuki filmowej, przede wszystkim jednak estetą, który w ocenie świata stosował kryterium piękna i tylko piękna. Wyróżniał się na pewno osobowością – niezwykłą, dynamiczną, mającą silne poczucie niezależności. Żył 95 lat, do końca zachowując niezwykłą żywotność i otwarty, chłonny umysł. Za życia miłośnik płci pięknej, nieskory do udomowienia i nieskłonny do stabilizacji, a po śmierci również uwodzący – czarem słowa. Trudno wyobrazić sobie Kirchnera jako katolickiego księdza wpasowanego w klauzule kościelne: zakazy, nakazy, ograniczenia, a jednak był nim przez kilkanaście lat, zanim zrzucił sutannę.

Na zawartość edycji składają się rozproszone, publikowane w gazetach codziennych i czasopismach (m.in. „Rozwój”, „Kurier Warszawski”, „Bluszcz”, „Słowo”, „Tygodnik Ilustrowany”) oraz broszurach prace księdza Włodzimierza Kirchnera, działającego w organizacjach dobroczynnych Łodzi i Warszawy przełomu XIX i XX wieku. Ich tematyka związana jest zasadniczo z kwestiami jałmużny, którą Kirchner uważa za szczególnie demoralizującą. Jako teoretyk filantropii proponuje w jej miejsce rozważne rozpatrywanie indywidualnych przypadków, zwłaszcza zastępowanie jej konkretnymi propozycjami pracy zarobkowej, mającej wpływać nie tylko na poprawę sytuacji ekonomicznej, ale i moralnej. Myśl filantropijna Kirchnera krąży wokół innych, ale bliskich głównego nurtu zagadnień: włóczęgostwa, przestępstw młodocianych (nożownictwa), prostytucji, przemocy domowej, zadań szkół zawodowych dla kobiet etc. Dzięki erudycji, doświadczeniu i koncepcjom autora jego szkice filantropijne stanowić mogą rodzaj paradygmatu teorii dobroczynności przełomu XIX i XX wieku. Edycja zawiera również dwa wstępy: naukowy – D. Samborskiej-Kukuć oraz wspomnieniowy – córki Kirchnera, prof. Hanny Kirchner.

Życie i działalność księdza Włodzimierza Kirchnera (Dorota Samborska-Kukuć) 7

Włodzimierz Kirchner, Wierzbowa 8 (Hanna Kirchner) 23

Nota edytorska ( Jadwiga Goniewicz) 33

Podstawa wydania 34

Opis źródeł 35

Zasady transkrypcji i rozstrzygnięcia edytorskie 37

Wykaz znaków i skrótów 39

Aparat krytyczny Walki z nędzą na Bałutach 40

Walka z nędzą na Bałutach – przedmieściu Łodzi 41

Prywatne miłosierdzie 79

Nasza dobroczynność 87

Dobroczynność 105

Własność i jałmużna 121

Miłosierdzie, dobroczynność i opieka 133

Rozbitki 141

Ohyda wieku 149

Dobroczynność wobec nożownictwa 159

Psychologia włóczęgi 163

Praca społeczna kobiet w Galicji 177

Bibliografia 197

Indeks nazwisk 201

Spis ilustracji 205