Śmierć samobójcza / Leszek Bednarski, Arkadiusz Urbanek

Praca poświęcona jest wielopłaszczyznowej analizie listów pożegnalnych osób, które popełniły samobójstwo. [...] jest oryginalnym i wartościowym źródłem wiedzy na temat okoliczności i decyzji samobójczej. Oparta na solidnej podbudowie teoretycznej i wzbogacona obszernym materiałem faktograficznym, może stanowić nieocenione źródło zarówno dla dalszych analiz empirycznych, jak i wiedzy niezbędnej do diagnozy grup wysokiego ryzyka zachowań suicydalnych, tzn. dzieci, młodzieży i osób dorosłych.

Z recenzji dr hab. prof. WŚ Ireny Pospiszyl

W pierwszej części niniejszej książki podjęliśmy problem śmierci człowieka analizowany z punktu widzenia kryminalistyki, w drugiej zaś części zajęliśmy się próbą rekonstrukcji sytuacji poprzedzającej zamach samobójczy. W tym celu analizie poddajemy autentyczne zapisy listów samobójców, a także materiał uzupełniający zgromadzony w poszczególnych postępowaniach, czyli wypowiedzi rodziny zmarłego, znajomych czy nauczycieli. Na pierwszym etapie rozważań przeplatają się niejako naturalnie różne wątki, ponieważ równocześnie odwołujemy się do przykładów dotyczących zarówno zabójstw, jak i samobójstw. Jest to zabieg z góry zamierzony, a przemawiają za nim trzy ważne cele, które sobie stawiamy. Pierwszym z nich jest chęć ukazania rozległej problematyki procedur kryminalistycznych; adresujemy te informacje do policjantów, prawników, antropologów, pasjonatów kryminalistyki. Drugim celem jest chęć ukazania, jak trudno jednoznacznie orzekać o przyczynie śmierci, balansując między zbrodnią zabójstwa a popełnieniem samobójstwa. Mimo że areną naszego zainteresowania jest śmierć samobójcza, to nie sposób oddzielić tych dwóch nurtów rozważań. To właśnie omówienie zagadnień procedur i metodyki kryminalistyki ma na celu ukazanie Czytelnikom, jak wiele trudności przysparza zweryfikowanie wątpliwości, czy przyczyną śmierci człowieka była zbrodnia zabójstwa, czy raczej samobójstwo. Trzecim celem jest chęć przekazania bogatego materiału poglądowego poświęconego praktyce kryminalistycznej, który zdecydowanie rozrasta się wówczas, gdy ukazujemy zdarzenia wynikające z działania zbrodniczego i samounicestwienia. Pierwsza część opracowania ma na celu wprowadzenie Czytelnika w złożoną materię okoliczności śmierci samobójczej. Opracowanie pierwszej części monografii utrzymane zostało w charakterze informacyjnym, porządkującym terminologię, a także poglądowym, aby jednocześnie stanowiło swoistą podbudowę jakościowej analizy poszczególnych historii śmierci samobójczych. Analiza jakościowa i rekonstrukcja zdarzeń poprzedzających samobójczą śmierć człowieka stała się głównym zamierzeniem badawczym w drugiej części opracowania.

9  Wstęp

Część I

17 Samobójstwo jako śmierć gwałtowna – analiza statystyczna zjawiska

27 Niejednoznaczne okoliczności śmierci gwałtownej człowieka

31 Źródła i środki dowodowe w kryminalistyce – ślady kryminalistyczne

37 Klasyfikacja śladów kryminalistycznych

37 Ślady daktyloskopijne

44 Ślady mechanoskopijne

47 Ślady użycia broni palnej

50 Ślady traseologiczne stóp i pojazdów

54 Ślady biologiczne

56 Wykorzystywanie termoskopii i termografii w kryminalistyce

58 Ślady fonoskopijne

58 Ślady osmologiczne

60 Mikroślady

61 W poszukiwaniu dowodów, czyli kryminalistyczne aspekty czynności oględzinowych

61 Podstawowa terminologia kryminalistyki

63 Procedura oględzin jako droga do wyjaśnienia okoliczności śmierci

69 Cele i zadania oględzin jako procedury kryminalistycznej

75 Poszukiwanie śladów wyjaśniających okoliczności śmierci człowieka

78 Penetracja miejsca jako procedura poszukiwania śladów

79 Oględziny zwłok jako źródło informacji o okolicznościach śmierci

80 Oględziny podłoża

82 Oględziny w pomieszczeniach i na wolnej przestrzeni

86 Oględziny miejsca ujawnienia zwłok w przypadku powieszenia

92 Oględziny obrażeń na zwłokach

104  Identyfikacja zwłok z uwzględnieniem indywidualnych cech charakterystycznych

111 Próby identyfikacji zwłok z wykorzystaniem opisu odzieży

112 Sposoby dokumentowania procedur oględzin miejsca i zwłok

Część II

117 Metodologiczne założenia prowadzonych badań rekonstrukcyjnych

117 Perspektywy badań jakościowych nad zachowaniami suicydalnymi

120 Cele i problemy badań zawarte w hermeneutycznej analizie tekstów

124 Zastosowanie metody kategoryzowania przynależności do analizy treści listów

127 Klasyfikacja tematyczna listów pożegnalnych samobójców

127 Obszary semantyczne w eksploracji treści listu pożegnalnego

129 Badania nad listem pożegnalnym jako tekstem wypowiedzi

132 Metodyczne aspekty prowadzenia analizy tematycznej listów pożegnalnych

134 Klasyfikacja tematyczna listów pożegnalnych stanowiących zgromadzony materiał źródłowy

135 Listy pożegnalne o charakterze informacyjnym

138 Listy pożegnalne o charakterze testamentalnym

170 Agresywne i prowokacyjne treści w listach pożegnalnych

189  Interpretacje sytuacji osobistej i społecznej samobójców – próba syntezy replikacyjnej

191 Rekonstruowanie stylu opisu obrazu siebie

196 Rekonstruowanie reprezentowanych poglądów na własną przyszłość

201 Rekonstruowanie poglądów na otoczenie społeczne

207 Rekonstruowanie kategoryzacji w wypowiedzi pożegnalnej

221 Zakończenie

227 Bibliografia

235  Aneks