Opcja niemiecka. O problemach z tożsamością i historią w literaturze polskiej i niemieckiej po 1989 roku / Opracowanie zbiorowe

Kiedy przystępowałem do lektury tekstów składających się na ten zbiór, przypomniałem sobie słowa jednego z trzech dziewiętnastowiecznych tłumaczy Pana Tadeusza, Alberta Weissa, który wypowiedział je pod koniec życia: „Nie bacząc na – jak się wydaje – wręcz niemożliwe do wykorzenienia uprzedzenia płynące z narodowościowej niechęci i nienawiści panującej między Polakami i Niemcami, głównie z zamiarem torowania przy pomocy sztuki słowa drogi porozumienia, starałem się lata całe przekazywać czytelnikowi niemieckiemu skarby piśmiennictwa słowiańszczyzny”. Zebrane tu artykuły polskich i niemieckich historyków literatury, podobnie jak kiedyś działalność translatorska Weissa, mogą wnieść istotny wkład do dzieła porozumienia między Polakami i Niemcami. Sygnalizowana w tytule „opcja niemiecka”, rozumiana tutaj metaforycznie, to postawa sprzyjająca wzbogacaniu tożsamości dzisiejszych mieszkańców Śląska, Pomorza, Warmii i Mazur poprzez specyficzny rodzaj „zawłaszczania” dorobku kulturowego dawnych mieszkańców tych prowincji, postawa sprzyjająca upowszechnianiu pozytywnego wizerunku sąsiada zza Odry i intensyfikacji dialogu, który ciągle jeszcze jest najważniejszym dezyderatem w polityce zbliżania Polaków i Niemców.

prof. dr hab. Edward Białek

Wprowadzenie

Odkrywanie miejsc niemieckich

Magdalena Rabizo-Birek, Odkrywanie miejsc niemieckich
w prozie Olgi Tokarczuk i Karola Maliszewskiego
Małgorzata Mikołajczak, Nowa (?) regionalna tożsamość.
Przemiany pamięci w twórczości lubuskich poetów
Ewelina Kamińska, W świetle wspomnień i rozmów. Waldemar
Mierzwa w poszukiwaniu lokalnej tożsamości (Miasteczko, 2011)
Wojciech Browarny, „Nauka chodzenia”. Tadeusz Różewicz we Wrocławiu
Urszula Glensk, Berlin – getto odwrócone
Sławomir Nosal, „Niewykluczone, że z samych pomyłek składa się
ta opowieść” – wokół tożsamości w Dojczland Andrzeja Stasiuka

Przygody z pamięcią

Monika Wolting, Rozliczenie z przeszłością jako aspekt nowych
niemieckich poszukiwań tożsamości
Małgorzata Zduniak-Wiktorowicz, „Projekty totalne” –
o przedstawieniach historii XX wieku w najnowszej prozie polskiej
i niemieckiej
Aleksandra Burdziej, Z perspektywy niemieckich wnuków.
Przełamanie tabu w pamięci rodzinnej jako droga do odnalezienia
własnej tożsamości w powieści Katzenberge Sabriny Janesch
Jan Süselbeck, Siła łez. Melodramatyczny charakter „losu
sprawczyni” w powieści Lektor (Der Vorleser, 1995) Bernharda
Schlinka oraz w jej ekranizacji (The Reader, 2008) w reżyserii
Stephena Daldry’ego

Kultury w kulturze

Hans-Christian Trepte, W poszukiwaniu „innej” wolności.
Opcja emigracyjna, czyli nowoczesny nomadyzm?
Roman Dziergwa, Tożsamość i nowe rodzaje dawnej obcości po
katastrofie drugiej wojny światowej w powieści Mariana Pilota Pióropusz
Hermann Korte, Sąsiedzi jako obcy. Powieść Am Schwarzen Berg
Anny Kathariny Hahn (2012)
Anita Jonczyk, Tekst jako forma komunikacji międzykulturowej na
przykładzie twórczości niemiecko-tureckiej pisarki Emine Sevgi Özdamar

Indeks nazwisk
Zusammenfassung