Latopis nowogrodzki pierwszy starszej redakcji. Unikatowy zabytek piśmiennictwa staroruskiego i jego polski przekład / Zofia A. Brzozowska, Ivan Petrov

Piąty tom „Series Ceranea” zawiera edycję oraz polski przekład Latopisu nowogrodzkiego pierwszego – jednego z najstarszych średniowiecznych tekstów historiograficznych, powstałych na Rusi. Jest on niezwykle cennym źródłem, zawierającym wiele informacji na temat dziejów Europy Wschodniej w XI–XIV w. W tomie zaprezentowano starszą redakcję zabytku, zachowaną w jednym tylko rękopisie, tzw. odpisie synodalnym (ГИМ, Син. 786) z XIII–XIV w., obejmującą wydarzenia z lat 1015–1353. Publikacja przybliża mniej znany aspekt historii średniowiecznej Rusi – dzieje i kulturę Nowogrodu Wielkiego, będącego przez stosunkowo długi okres nieomal całkowicie niezależną republiką miejską, posiadającą oryginalny ustrój, utrzymującą rozległe kontakty handlowe (m.in. z Hanzą), a jednocześnie stanowiącą prężny ośrodek piśmiennictwa i sztuki.

*

Książę Jarosław [...] zasiadł w Russie, a do Nowogrodu przysłał Tworimira, [ze słowami]: „Zrzekam się wszystkiego, co [stało się powodem] waszej niechęci do mnie, a wszyscy książęta za mnie poręczą”. Nowogrodzianie wysłali do niego Łazarza Mojżeszowica, [mówiąc]: „Książę, zamyślałeś zło przeciwko Świętej Sofii, więc odejdź. Już prędzej umrzemy godnie za Świętą Sofię. U nas nie ma księcia, lecz jest Bóg, sprawiedliwość i Święta Sofia, a ciebie nie chcemy!”.

Latopis nowogrodzki pierwszy starszej redakcji

AM 6778 (AD 1270/1271)

Wstęp VII

1. Rękopis ГИМ, Син. 786 kopią tzw. nowogrodzkiego latopisu arcybiskupiego XI

2. Historia powstania rękopisu ГИМ, Син. 786 XV

3. Teksty włączone w obręb Latopisu nowogrodzkiego pierwszego starszej redakcji XVII

4. Kwestia chronologii w Latopisie nowogrodzkim pierwszym starszej redakcji XX

5. Latopis nowogrodzki pierwszy starszej redakcji na tle średniowiecznej historiografii Nowogrodu Wielkiego XXI

6. Wydania i przekłady Latopisu nowogrodzkiego pierwszego starszej redakcji XXIV

Latopis nowogrodzki pierwszy starszej redakcji – tekst oryginalny i polski przekład 1

Przypisy 234

Bibliografia 347

1. Źródła 347

2. Opracowania 352

Wykaz biskupów, arcybiskupów, książąt, posadników i tysięczników nowogrodzkich 365

Wykaz cytatów i nawiązań biblijnych 375

Indeks osób 377

Indeks nazw geograficznych i etnicznych 390

Summary 395