W książce autor pragnie przybliżyć podstawowe idee i myśli Jana Henryka Pestalozziego oraz wskazać możliwości ich praktycznego wdrożenia. Nie uda się nam bowiem ulepszyć edukacji tylko organizacyjną gorliwością i większymi nakładami finansowymi. Sukces edukacyjny nastąpi wówczas, gdy baczyć będziemy na owe ponadczasowe zasady, które zidentyfikował i sformułował dla potomności Pestalozzi.
Swoich czytelników autor upatruje w osobach nie tylko związanych z kształceniem, lecz także politycznie odpowiedzialnych za edukację, jak również w ojcach i matkach, i we wszystkich ludziach, którym leży na sercu dobro dorastającego pokolenia i wywieranie wpływu na kształt szkolnictwa.
Źródłem wsparcia i inspiracji przy powstawaniu niniejszej publikacji była osobowość, która przy całym sukcesie ekonomicznym nie straciła świadomości co do faktu, że także gospodarce i państwu najlepiej służy sytuacja, w której szkoły dbają o kształcenie całego człowieka, stąd też w centrum ich zainteresowań nie jest jego użyteczność, lecz człowieczeństwo. Było to główne dążenie Jana Henryka Pestalozziego.
Artur Brühlmeier
[…] To nie jest książka z historii myśli wychowawczej, z dziejów pedagogiki społecznej czy opiekuńczo-wychowawczej, ale ze współczesnej filozofii wychowania, której założenia adresowane są do wrażliwości, duchowości, sumień i otwartości nauczycieli i pedagogów. […] czyta się ją z ogromną satysfakcją intelektualną, także dzięki bardzo dobremu tłumaczeniu i świetnej edycji Oficyny Wydawniczej „Impuls”. […]
Fragment wprowadzenia
prof. zw. dr. hab. Bogusława Śliwerskiego
O autorze
Reguła językowa
Cytaty z dzieł Pestalozziego
Słowo wstępne do wydania drugiego
Wprowadzenie od redaktora naukowego
Kształcenie w duchu Pestalozziego
Wstęp / podstawowy zamysł książki / cel kształcenia
Jakość? Jakość!
Cel: podnoszenie jakości kształcenia / Co to znaczy jakość?
Typowy Pestalozzi
Podstawowa zasada Pestalozziego: zgodność z naturą / potencjalne akty łamania zasady
Daj spokój, wszystko jest przecież względne!
Problemy z wartościowaniem / odwaga wartościowania
Wysil się!
Istota i konieczność osiągnięć uczniów
O formach kontaktu i innych wartościach
Wartości i normy / forma i treść
Słynna triada
Idea harmonijnego, elementarnego kształcenia według Pestalozziego
Głosić kazania o moralności?
Misja wychowawcza szkoły / możliwości kształcenia duchowego
„Człowiek tam tylko jest pełnym człowiekiem, gdzie ćwiczy”
Znaczenie, formy i problemy ćwiczenia / umiejętności i wiedza
Kamień na kamieniu
Zasada kompletności i jej konsekwencje
Otwartość!
Otwartość warunkiem kształcenia
Posłuszeństwo – nie, dziękuję?
Uzasadnienie posłuszeństwa / znaczenie dla szkoły
Dyscyplina to przytomność ducha i ciała
Dyscyplina jako skupienie na zadaniu
Poślij papier tam, gdzie pieprz rośnie
Zasada bliskości / konsekwencje dla szkoły
Wspaniale, tak dużo wolnego!
Życie jako przygotowanie do zajęć szkolnych
Księżyc jest tak duży jak piłka
Uwzględnianie dziecięcego obrazu świata
Nie wiem, w co mam ręce włożyć
Radzenie sobie z prawdziwym i rzekomym nawałem materiału
Rękodzieło czy rękoczyn?
O rozwoju zdolności manualnych
Czym jest człowiek?
Teoria człowieka według Pestalozziego
Siłomierz, czyli walnij Łukasza!
Przemoc w szkole, koncepcje rozwiązań
Dobre chęci i całkowita porażka
Rozwiązywanie konfliktów: przykład z życia
Co robić bez paska?
Władza i autorytet w wychowaniu
Trzydzieści godzin zajęć językowych w tygodniu
Wychowanie językowe jako holistyczna misja szkoły